LIBER SEXTUS

1. Postquam impositis, quae singuli bello quaesiverant, ascendere ipsi, solutis anchoralibus navigant : dein a puppi secundante vento, paucis diebus pervenere ad Aegaeum mare : ibi malta imbribus ventisque, et ob id saeviente mari indigna experti, passim uti fors tulerat, dispalantur. In queis Locrorum classis, turbatis per tempestatem officiis nautarum, et inter se implicatis, ad postremum fulmine comminuta, aut incensa est : et rex Locrorum Ajax, postquam natando evadere naufragium enixus est, reliqui tabulis aut alio levamine fluitantes, ubi ad Euboeam devenere, Choeradibus scopulis appulsi pereunt : eos namque re cognita Nauplius ultum ire cupiens Palamedis necem, per noctem agni elato ad ea loca deflectere tamquam ad portum, coegerat.

CAPUT II.

Per idem tempus Oeax Nauplii filius, Palamedis frater, cognito Graecos ad suos remeare, Argos venit : ibi Aegialem atque Clytemestram falsis nuntiis adversum maritos armat, praedicto ducere eos  ex Troja uxores, praelatas his : Praeterea addere ea, queis mobile suapte natura muliebre ingenium magis adversum suos incenderetur. Ita Aegiale advenientem Diomedem, per cives aditu prohibet : Clytemestra per Aegisthum adulterio sibi cognitum, Agamemnonem insidiis capit, eumque interficit : brevique denupta adultero, Erigonen ex eo edit. Interim Talthyhius Orestem Agamemnonis filium manibus Aegisthi ereptum Idemeneo, qui apud Corinthum agebat, tradit. Eo Diomedes expulsus regno, et Teucer prohibitus Salamina a Telamone, quod fratrem insidiis circumventum non defendisset, conveniunt. Interim Mnestheus cum Aethra et Clymena filia ejus ab Atheniensibus recipitur : Demophoon atque Athamas foris manent. Caeterum ubi plures eorum qui evaserant, apud Corinthum fuere, cavent, uti juncti inter se, singula aggrederentur regna, belloque aditum ad sues patefaoerent. Eam rem Nestor prohibet, suadens tentandos prius civium animos : neque committendum, uti per seditionem Graecia omnis intestinis discordiis corrumperetur. Neque multo post cognoscit Diomedes in Aetolia ab his qui per absentiam ejus regnum infestabant, Oeneum multimodis afflictari : ob quae profectus ad ea loca, omnes, quos auctores injuriae repererat, interficit : metuque omnibus circum locis injecto, facile ab suis receptus est. Inde per omnem Graeciam fama orta, suos quisque reges accipiunt : summam in his, qui apud Trojam bellaverant, virtutem, neque in resistendo cujusquam vires idoneas existimantes. Ita nos quoque cum Idomeneo rege, Cretam patrium solum summa gratulatione civium remeavimus.

CAPUT III.

Dein ubi Orestes transactis pueritiae annis, officia viri exsequi coepit, orat Idomeneum, uti secum ex ea insula quam plurimos mitteret : cupere namque se Athenas navigare. Itaque collecto numero eorum quos idoneos credebat, Athenas venit : ab his auxilium contra Aegisthum orat. Dein ad oraculum adit : responsumque fert, uti matrem et cum ea Aegistum interficiat : ex quo fore, uti regnum patrium reciperet. Hujusmodi  numine armatus cum praedicta manu ad Strophium venit : is namque Phocensis, cujus filia in matrimonium Aegisthi denupserat, indignatus quod spreto priore conjugio Clytemestram superduxerit, et regem omnium Agamernnonem insidiis interfecerit, ultro ei auxilium adversum inimicissimos obtulerat. Itaque conspirato inter se, cum magna manu Mycenas veniunt. Statimque quod Aegisthus aberat, primo Clytemestram interficiunt, multosque alios qui resistere ausi erant. Dein cognito Aegisthum adventare, insidias ponunt, eumque circumveniunt. Inde per omnem Argivorum populum dissensio animorum exorta, quoad diversa inter se cupientes, ad postremum in partes discederent. Per idem tempus Menelaus appulsus Cretam, cuncta super Agamemnone, regnoque ejus cognoscit.

CAPUT IV.

Interea per omnem insulam, postquam cognitum Helenam eo venisse, multi undique virile ac muliebre sexu confluunt :  aventes dignoscere cujus gratia orbis pene omnis ad bellum conspiravisset : ibi inter caetera Menelaus porfert, Teucrum expulsum patria, civitatem apud Cyprum, Salaminam nomine, condidisse. Multa etiam apud Aegyptum miranda refert : et Canopi gubernatoris sui, qui ibi morsu serpentium interierat, extructum magnificum monumentum. Dein ubi tempus visum est, Mycenas navigat : ibi multa adversum Orestem molitus, ad postremum multitudine popularium cohibitus, ab eo quod coeperat negotio destitit. Inde placet cunctis Orestem super eo facinore causam dicere apud Athenienses, ubi Ariopagitarum judicium severissimum per omnem Graeciam memorabatur : apud quos dicta causa, juvenis absolvitur. Erigona, quae ex Aegistho edita erat, ubi fratrem absolutum intellegit, victa dolore immodico, laqueo interiit. Mnestheus liberatum Orestem parricidii crimine, purgatumque more patrio cunctis remediis quae ad oblivionem hujusmodi facinoris adhiberi solita erant, Mycenas remittit : ibique regnum ei concessum. Dein transacto tempore, accitu Idomenei Cretam venit, neque multo post Menelaus : ibi multa in patruum saeva per eum ingesta, quod sibi per dissensionem popularium multimodis periclitanti, ipse etiam insidiatus esset. Ad postremum intercessu Idomenei uterque conciliatus sibi Lacedaemona discedit. Ibi Menelaus, sicuti convenerat, Hermionam in matrimonium Oresti despondit.

CAPUT V.

Per idem tempus Ulisses Cretam appulsus est, duabus Phoenicum navibus, mercedis pacto acceptis : namque suas cum sociis atque omnibus quae ex Troja habuerat, per vim Telamonis amiserat : scilicet infesti ob illatam per eum filio necem, vix ipse liberatus industria sua. Percontantique Idomeneo quibus ex causis in tantas miserias devenisset, erroris initium narrare occipit : quo pacto appulsus Ismarum multa inde per bellum quaesita praeda navigaverit : appulsusque ad Lotophagos, atque adversa usus fortuna, devenerit in Siciliam, ubi per Cyclopa et Lestrygona fratres, multa indigna expertus, ad postremum ab eorum filiis Antiphate et Polyphemo, plurimos sociorum amiserit : dein per misericordiam Polyphemi in amicitiam receptus, filiam regis Arenen, postquam Elpenoris socii eius amore deperibat, rapere conatus : ubi rea cognita est, interventu parentis puella ablata per vim, exactus per Aeoli insulas devenerit ad Circen, atque inde ad Calypso, utramque reginam insularum, in queis morabantur, ex quibusdam illecebris animos hospitum ad amorem sui illicientes : inde liberatus pervenerit ad eum locum, in quo exhibitis quibusdam sacris, futura defunctorum animis dignoscerentur : post quae appulsus Sirenarum scopulis, ibi per industriam liberatus sit : ad postremum inter Scyllam et Charybdim mare saevissimum, et illata sorbere solitum, plurimas navium cum sociis amiserit. Ita se cum residuis in manus Phoenicum per maria praedantium incurrisse, atque ab bis per misericordiam reservatum. Igitur, uti voluerat, acceptis ab rege nostro duabus navibus, donatusque multa praeda ad Alcinoum regem Phaeacum remittitur.

CAPUT VI.

Ibi ob celebritatem nominis per multos dies benigne acceptus, cognoscit Penelopam ab triginta illustribus viris diversis ex locis in matrimonium postulari. Hique erant ab Zacyntho, Echinadibus, Leucahta, Ithaca. Ob quae multis precibus persuadet regi, uti secum ad vindicandam matrimonii injuriam navigaret. Sed postquam devenere ad eum locumn paulisper occultato Ulysse, ubi Telemachum rem, quae parabatur edocuere, domum ad Ulissem clam veniunt; ubi multo vino atque epulis repletos jam procos, ingressi interficiunt. Dein per civitatem Ulissem adventasse, popularibus cognitum est : a queis benigne et cum favore exceptus, cuncta quae domi gesta erant cognoscit; meritos donis aut supplielis afficit. De Penelopa ejusque pudicitia, praeclara fama. Neque multo post precibus atque hortatu Ulissis, Alcinoi filia Nausica Telemacho denubit. Per idem tempus Idomeneus, dux noster, apud Cretam interiit, tradito per successionem Merioni regno : et Laerta triennio postquam filius domum redit, finem vitae fecit. Telemacho ex Nausica natum filium Ulisses Ptoliporthum appellat.

CAPUT VII.

Dum haec apud Ithacam aguntur, Neoptolemus apud Molossos naves quassatas tempestatibus reficit : atque inde postquam cognitum ab Acasto expulsum regno Pelea, ultum iri injurias avi cupiens primo exploratum duos quam fidissimos et incognitos illis locis, Chrysippum et Aratum, Thessaliam mittit : hique cuncta quae gerebantur, insidiasque ei paratas per Acastum, ab Assandro non alieno Pelei cognoscunt. Is namque Assandrus iniquitatem tyranni evitans, Peleo consenserat : notusquo adeo ejus domus, uti inter caetera originem etiam nuptiarum Pelei cum Thetide Chironis filia, Chrysippo atque Arato narravertl. Qua tempestate multi undique reges acciti domum Chironis, inter ipsas epulas novam nuptam magnis laudibus veluti deam celebraverant, parentem ejus Chirona appellantes Nerea, ipsamque Nereida. Et ut quisque eorum regum qui convivio interfuerant, choro modulisque carminum praevaluerat, ita Apollinem Liberumque, ex feminis plurimas, Musas cognominaverunt : unde ad id tempus convivium illud deorum appellatum.

CAPUT VIII.

Itaque ubi cuncta quae voluerant cognovere, ad regem redeunt, et singula per ordinem narrant. Ob quae coactus Neoptolemus adverso mari, et multis regionis ejus prohibentibus, classem exornat, ascenditque ipse. Dein saevitia hiemis multum mari fatigatus, appulsusque ad Sepiadum litus, quod propter saxorum difficultatem nomen ejusmodi quaesiverat, omnes fere naves amittit, vix ipse cum his qui in eodem navigio fuerant, liberatus. Ibi Pelea avum reperit occultatum spelunca abdita et tenebrosa, ubi senex vim atque insidias Acasti evitans, assidue nepotis desiderio, navigantes, et si qui forte eo appulsi essent, speculari consuerat. Dein ubi cuncta domus fortunarumque edoctus est, consilium aggrediendi hostis inire occipit : quum forte cognoscit filios Acasti Menalippum et Plisthenem venatum profectos, devenisse ad ea loca. Itaque mutata veste Locrum sirnulans juvenibus offert sese, eisque cupitum sui interitum refert. Oh quae junctus his in venando, ubi seorsum ab caeteris Menalippumn videt, eumque et paulo post fratrern ejus insecutus interficit : ad quorum inquisitionem servus quidam Cinyras nomine, perquam fidus profectus, in manus juvenis devenit, comprehensusque, Acastum affore nunciat, atque ita occiditur.

CAPUT IX.

ltaque Neoptolemus mutata Phrygia veste, tamquam filius Priami Mestor, qui captivus cum Pyrrho ad ea loca navigaverat, Acasto obvius venit, eique, quinam esset indicat, et Neoptolemum in spelunca fatigatum navigio somnoque jacere. Ob quae anxius Acastus opprimere quam inimicissimum cupiens, ad speluncam pergit, atque in ipso aditu a Thetide, quae ad ea loca inquisitum Pelea venerat, re cognita reprimitur. Dein cunctis, quae adversum domum Achillis inique et adversum fas gesserat enumeratis, increpatumque ad postremum intercessu suo manibus juvenis liberat : persuadens nepoti, ut ne sanguine ulterius ulcisci cuperet ea quae antecesserant. Itaque Acastus ubi se praeter spem liberatum animadvertit, sponte et illico cuncta regni Neoptolemo tradit. Inde juvenis cum avo reliquisque qui secum navigaverant, summam regni adeptus, in civitatem venit. Ibi a cunctis popularibus, quique juxta inhabitantes sub imperio ejus agebant, benigne et cum gratulatione exceptus, amorem sui brevi confirmat.

CAPUT X.

Haec ego cuncta a Neoptolemo cognita mihi memoriae mandavin accitus ab eo qua tempestate Hermionem Menelai in matrimontum susceperat. Ab eo etiam de reliquiis Memnonis cognitum mihi, uti tradita ossa ejus apud Paphum his qui cum Phallante duce Memnonis mari ad Trojam profecti, ductore interfecto, ablataque praeda ibidem morabantur : utque Himera, quam nonnulli materno nomine Hemeram appellabant, soror Memnonis ad investigandum cadaver fratris,  eo profecta, postquam reliquias repperit, et de intercepta praeda Memnonis palam ei factum est, utrumque recipere cupiens, interoessu Phoenicum, qui in eo exercitu plurimi fuerant, optionem rerum omnium ac seorsum fratris acceperit, praelataque sanguinis affectione, recepta urna. Phoenicem navigaverit. delata dein ad regionem eius Palliochin nomine, sepultisque fratris reliquiis, nusquam repente comparuerit : cujus opinio exorta triplex; seu quod post occasum solis cum matre Hemera e conspectu hominum excesserit; sive supra modum doIore affecta fraternae mortis, ultro praeceps ierit; vel ab his qui incolebant, ob eripienda quae secum habuerat, circumventa interierit. Haec de Memnone ejusque sorore comperta mihi per Neoptolemum.

CAPUT XI.

Post quae profeetus Cretam, anno post nomine publico cum duobus aliis ad oraculum Apollinis remedium petitum venio. Namque nulla certa causa ex improviso tanta vis lucustarum insulam eam invaserat, uti cuncta fructuum, quae in agris erant, corrumperentur. Itaque multis precibus suppliciisque responsum editur, divina ope animalia interitura, insulamque proventu frugum brevi redundaturam. Dein navigare cupientes ab his, qui apud Delphos erant, prohibemur: importunum namque et perniciosum tempus esse. Lycophron et lxaeus, qui una ad oraculum veneranl, contemptui habentes ascendunt navem, medioque fere spatio fulmine icti intereunt. Interim, uti praedictum divinitus erat, eodem ictu fulininum sedata vis mali, immersaque mari,  et regio omnis repleta frugibus.

CAPUT XII.

Per idem tempus Neoptolemus, confirmato jam cum Hermiona matrimonio, Delphos ad Apollinem gratulatum, quod in auctorem paternae caedis Alexandrum vindicatum esset, proficiscitur, relicta in domo Andromacha, ejusque filio Laodamante, qui reliquis jam filiorum Hectoris superfuerat. Sed Hermione post abscessum viri, victa dolore animi, neque pellicatum captivae patiens, parentem suum Menelaum accitum mittit : cui multa conquesta super injuria plaelatae sibi a viro captivae mulieris, persuadet, uti filium Hectoris necet :  caterum Andromacha re cognita, instantis periculi vim subterfugit auxilio popularium liberata : qui miserati fortunas ejus, ultro Menelaum contumeliis prosecuti, vix a pernicie viri retenti sunt.

CAPUT XIII.

INTERIM Orestes adveniens cunctam cognoscit, hortatur Menelaum, ut incepta perageret, ipseque dolens praeceptum sibi a Neoptolemo Hermionae matrimonium, insidias advenienti parare occipit. Itaque primo ex his quos secum habebat quam fidissimos, speculatum de adventu Neoptolemi Delphos mittit. Queis cognitis, Menelaus vitare hujuscemodi facinus cupiens, Spartam concedit. Sed illi, qui praemissi erant, regressi, Neoptolemum Delphis esse negant. Quare coactus Orestes ipse ad inquisitionem viri profectus, quam ierat die remeat, ut sermo hominum ferebatur, negotio perfecto. Dein post paucos dies fama perfertur, interisse Neoptolemum, eumque, sermone omnium, circumventum insidiis Orestis, per populum disseminatur. Ita juvenis, ubi de Pyrrho palam est, recepta Hermione, quae sibi antea desponsa erat, Mycenas discedit. interim Peleus cum Thetide cognite nepotis interitu, ad investigationem ejus profecti, cognoscunt juvenem Delphis sepultum. Ibi, ut mos erat, justa persolvunt : cognoscuntque in his locis interisse, ubi visus Orestes negabatur. Ea res per populum haud credita; adeo praesumpta ante jam opinio de Orestis insidiis cunctorum animis inhaeserat. Caeterum Thetis ubi Hermionam Oresti junctam videt, Andromacham partu gravidam ex Neoptolemo, Molossos mittit, dolum Orestis, ejusque coniugis insidias de interimendo foetu evitans.

CAPUT XIV.

Per idem tempus Ulisses territus crebris auguriis, somniisque adversis, omnes undique regionis ejus interpretandi somnia peritissimos conducit : hisque refert inter caetera, visum sibi saepius simulacrum quoddam, inter humanurn divinumque vultum formae perlaudabilis, ex eodem loco repente edi : quod complecti summo desiderio cupienti sibi, porrigentique manus, responsum ab  eo humana voce, sceleratam hujusmodi conjunctionem, quippe ejusdem sanguinis atque originis : namque ex eo alterum alterius opera interiturum. Dein versanti sibi vehementius, cupientique causam ejus rei perdiscere, signum quoddam mari editum, intervenire visum : idque secundum imperium ejus in se jactum, utrumque disjunxisse. Quam rem cuncti qui aderant uno ore exitialem pronunciant, adduntque caveret ab insidiis filii. Ita suspectus patris animo Telemachus, agris qui in Cephalenia erant relegatur, additis ei quam fidissimis custodibus : praeterea Ulisses secedens in alia loca abdita semotaque quantum poterat somniorum vim evitare nitebatur.

CAPUT XV.

Per idem tempus Telegonus, quem Circe editum ex Ulisse apud Aeaeam insulam educaverat, ubi adolevit, ad inquisitionem patris profectus, lthacam venit, gerens, manibus quoddam hastile, cui summitas marinae turturis osse armabatur, scilicet insigne insulae ejus in qua genitus erat : dein edoctus ubi Ulisses ageret, ad eum venit. Ibi per custodes agri patrio aditu prohibitus, ubi vehementius perstat, et e diverso repellitur, clamare occipit, indignum facinus prohiberi se a parentis complexu. Ita credito Telegonum ad inferendam vim regi adventare, acrius resistitur, nulli quippe compertum, esse alterum etiam Ulissi filium : at juvenis ubi se vehementius, et per vim repelli videt, dolore elatus multos custodum interficit, aut graviter vulneratos debilitat. Quae postquam Ulissi cognita sunt, existimans juvenem a Telemacho immissum, egressus lanceam quam ob tutelam sui gerere consueverat, adversum Telegonum jaculatur. Sed postquam hujusmodi ictum juvenis casu quodam intercipit, ipse in parentem insigne jaculum emittit, infelicissimum casum vulneri contemplatus. At ubi ictu eo Ulisses concidit, gratulari cum fortuna, confiterique optime secum actum quod per vim externi hominis interemptus, parricidii scelere Telemachum carissimum sibi liberavisset. Dein reliquum adhuc retentans spiritum, juvenem percunctari, quisnam, et ex quo ortus loco, qui se domi belloque inclitum UIissem Laertae filium interficere ausus esset. Tunc Telegonus cognito parentem esse, utraque manu dilanians caput, fletum edit quam miserabilem, maxime discruciatus ob illatam per se patri necem. Itaque Ulissi, uti voluerat, nornen suum atque matris, insulam quoque in qua ortus esset, et ad postremum insigne jaculi ostendit. Ita Ulysses ubi vim ingruentium somniorum praedictumque ab interpretibus vitae exitium animo recordatus est, vulneratus ab eo, quem minime crediderat, triduo post mortem obiit, senior jam, provectae aetatis, neque tamen invalidus virium.