retour à la table des matières du dictionnaire

 

LETTRE  PI

1201 - 1500

παρορίζω à πέλεθρον

παραχαράττω à παρορέγω      πέλεια à περίαλλος

 

 

παρορίζω
παρορμάω
παρορμέω
παρορμητικός
παρορμίζω
πάρονις
παρορύσσω
παρορύττω
παρορχέομαι
πάρος
Πάρος
παροτρύνω
παρουσία
παροχετεύω
παροχέω
παροχή
πάροχος
παροψάομαι
παροψίς
παρόψομαι
παροψώνημα
παρπεπιθών
Παρρασική
Παρράσιος
παρρησία
παρρησιάζομαι
παρρησιαστής
παρρησιαστικός
παρστάς
παρστήετον
παρτιθεῖ
παρυφαίνω
παρυφή
παρφάμενος
παρφάσθαι 
πάρφασις
παρφυγέειν
παρῶ
παρῳδέω
παρῳδία
παρῳδός
παρωθέω
Παρωκεάνιος
παρωκεανῖτις
παρῶμμαι
παρών
παρωνυμία
παρωνύμιος
παρώνυμος
παρωνυχία
πάρωρα
πάρωρος
παρωροφίς
παρώσω
παρώφθην
παρῴχηκα
παρῴχημαι
πάρωχρος
πᾶς
πᾶσαι
πασαμένα
πασάμην
1 πάσασθαι
2
πάσασθαι
πασάων
πασιμέλουσα
Πασιφάη
πάσομαι
πασσαλευτός
πασσαλεύω
πάσσαλος
πασσαλόφι(ν)
πασσάμενος
πάσσασθαι
πάσσαξ
πασσυδι
πάσσω
πάσσων
παστάς    
παστέος
παστός
πάσχω
πάσω
πατά
παταγέω
πάταγος
παταικο
Πάταρα
Παταρεύς
πάτασσε
πατάσσω
πατέομαι
πατέριον
1 πατέω
2 πατέω
πατήρ
πατησμός
πάτος
πάτρα
πατραγαθία
 
πατραδέλφεια
πατραλοίας
πατρή
1 πατριά
2 πατρία
πατρικός     
πατρικῶς
πάτριος
πατρίς
πατριώτης
πατριῶτις
πατρογενειος
πατρογενής
πατροδώρητος
πατρόθεν
πατροκασίγνητος
Πατρόκλεια,
Πατροκλῆς
Πάτροκλος
πατροκτονέω
πατροκτονία
πατροκτόνος       
πατρομήτωρ
πατρονομέομαι
πατρονομία
πατρονόμος
πατροστερής
πατροῦχος
πατροφονεύς
πατροφόνος
πατροφόντης,
πατρώιος
πάτρων
πατρωνύμιος
πατρῴος
πατρωός
πάτρως
πατταλεύω
πάτταλος
πάττω
παυέμεναι
παυέσκετο
παύεσκον
παῦλα
παῦρος
παυσάμενος
παύσῃσι
παυσίπονος
παύσομεν
παυστέον
 
παυστήρ
παυστήριος
παυσωλή
παύω
Παγλαγονία
Παφλαγονικός
Παφλαγών
παφλάζω
Πάφος
πάχετος
πάχιστος
πάχνη
παχνόω
πάχος
παχύδερμος
παχύκρηνος
παχυμερής
παχύνω
παχύς
παχυσκελής
παχύτης
παχύφρων
πέδα
παδάᾳ
πεδάασκον
πεδαίχμιος
πεδάορος
πεδάρσιος
πεδάω
πέδη

πεδήτης
πεδιάς
Πεδιεύς
πεδιήρης
πέδιλον
πεδινός
πεδίον
πεδίονδε
πεδιονόμος
πεδιοπλόκτυπος
πεδοβάμων
πεδόθεν
πέδοι
πέδον
πέδονδε,
πεδοστιβής
πεδότριψ
πέζα
πέζαρχος
πεζέταιροι
 
πεζεύω
πεζῇ
πεζικός
πεζομαχέω
πεζομαχία
πεζομάχος
πεζονόμος
πεζοπορέω
πεζός
πειθανάγκη
πειθάνωρ
πειθαρχέω
πειθαρχία
πείθαρχος
πείθεο
πειθήνιος
πειθενίως
πείθω 
πειθώ
Πειθώ
πεῖνα
πειναλέος
πεινᾶν
πεινατικός
πεινάω
πείνη
πεινήμεναι
πεινητικός
πεῖρα
πειρά
Πειραεύς
πειράζω
Πειραίδης
1 Πειραιεύς
2 Πειραιεύς
1 Πειραικός
2 Πειραικός
πει
ραίνω
Πειραιοῖ
πεῖραρ
πείρας
πείρασις
πειρατέον
πειρατήριον
πειρατής
πειρατικός
πειράω
πείρη
Πειρηναῖος
Πειρήνη
 
πειρήσω
πειρητίζω
Πειρίθοος
Πειρίθους
πείρινς
πείρω
πειρῴατο
*πείσα
πεῖσα
πείσεαι
πείσει
πείσειε
πεισέμεν
πείση
Πεισηνορίδης
πεισθῆναι
πεισίβροτος
Πεισιστρατίδαι
Πεισίστρατος     
πεῖσμα
πείσομαι
πειστέον
πειστήριος
πειστικός
πείσω
πέκω
πέλα
πελαγίζω
πελαγικός
πελάγιος
πέλαγος
πελάζω
πελᾶν
πέλανος
πελαργιδεύς
πελαργός
πέλας 
πελασαίατο
Πελασγία
Πελασγίη
Πελασγικός
Πελάσγιος
Πελασγίς
Πελασγιῶτις
Πελασγοί
Πελασγός
πελάτης
πελάτις    
πελάω
πέλεθρον

 


 

lettre PI



παρορίζω, repousser hors des limites.

παρορμάω-, exhorter, encourager, exciter :

τινα εἰς τι, ἐπί τι, πρός τι, qqn à qqe ch.;
avec l'inf.
à faire qqe ch.

Ταχὺ δὲ τῶν στρατιωτῶν τινες, οἱ μὲν ἐθελοντήν, οἱ δ' ὑπὸ τοῦ πλήθους ἐξωθούμενοι, παρώρμησαν ἐπὶ τὸ ζητεῖν τοὺς προειρημένους.
Polybe, XV, 32, 10

παρορμέω-, être à l'ancre auprès, mouiller auprès de.

Καὶ γὰρ τὸ προκαλεσάμενον ἡμᾶς καὶ παρορμῆσαν πρὸς τὴν ἐπιβολὴν τῆς ἱστορίας μάλιστα τοῦτο γέγονεν, σὺν δὲ τούτῳ καὶ τὸ μηδένα τῶν καθ' ἡμᾶς ἐπιβεβλῆσθαι τῇ τῶν καθόλου πραγμάτων συντάξει·
Polybe, I, 4, 2

παρορμητικός, , όν, propre à exciter, à stimuler; qui excite à qqe ch.

παρορμίζω (f. παρορμιῶ) faire aborder (un navire).

Ἐδόκει οὖν τοῖς ἐγγυηταῖς καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν ἐκποδὼν ποιήσασθαι τὸν Ἀγόρατον ὡς τάχιστα, καὶ παρορμίσαντες δύο πλοῖα Μουνιχίασιν ἐδέοντο αὐτοῦ παντὶ τρόπῳ ἀπελθεῖν Ἀθήνηθεν, καὶ αὐτοὶ ἔφασαν συνεκπλευσεῖσθαι, ἕως τὰ πράγματα κατασταίη, λέγοντες ὅτι, εἰ κομισθείη εἰς τὴν βουλήν, βασανιζόμενος ἴσως ἀναγκασθήσεται ὀνόματα εἰπεῖν Ἀθηναίων ὧν ἂν ὑποβάλωσιν οἱ βουλόμενοι κακόν τι ἐν τῇ πόλει ἐργάζεσθαι.
Lysias, Discours, XIII, 24

πάρονις, ιθος (, ) de mauvais augure

παρορύσσω, creuser auprès, acc.

παρορύττω, creuser auprès, acc.  

παρορχέομαι-οῦμαι, se tromper en jouant un rôle dans une pantomime.

πάρος, adv. et prép.:

I avec idée de lieu : avant, devant;
avec le gén.
: en avant de, devant;
fig
.

παρὸς προτίθεσθαί τι τινός, SOPH. mettre une chose avant une autre, la préférer à une autre

II avec idée de temps

1 abs. auparavant, avant, autrefois, jadis;
avec le prés
., d'ord, pour désigner ce qui est habituel :

ὅς σε πάρος περ ῥύομαι, IL. moi qui te protège d'ordinaire

2 avant que :

πάρος καταλέξαι ἅπαντα, OD. avant qu'il eût tout raconté

3 plus tôt, d'où plutôt,

πάρος τοι δαίμονα δώσω, IL. je t'enverrai plutôt le dieu, c. à d. la mort

4 avant le temps, trop tôt;
avec le gén.
;
 

τῆς τύχης πάρος, SOPH. avant le sort (le moment fixé par le sort), avant le dénouement.

Ἔξεστι τὸν γένει μὲν ἄγχιστον πατρὸς
μέγαν τε δαίμον' ἐν θεοῖς τε τίμιον,
λύσασαν ἔχθραν τὴν
πάρος, προσεννέπειν;

Euripide, Troyennes, 49

Πάρος, ου () Paros (auj. Paro) une des Cyclades.

Μετὰ δὲ ταύτην Νάξος καὶ Ἄνδρος ἀξιόλογοι καὶ Πάρος·
Strabon, X, 5, 7

παροτρύνω, exciter :

τινὰ πρός τι, qqn à qqe ch.

Οὕτω μὲν ὁ Καῖσαρ καὶ ὁ Ἀντώνιος παρώτρυνον, ἐφ' οὓς παραγένοιντο.
Appien, Guerres civiles, IV, 16, 127

παρουσία, ας ()

I la présence :

παρουσίαν ἔχειν, SOPH. être présent ;

p. suite :

1 l'état présent d'une chose
2 l'occasion qui se présente,
particul
. l'occasion favorable

II l'action de se présenter, l'arrivée.

Τὸ μήτε κακὸν ἄρα μήτ' ἀγαθὸν φίλον γίγνεται τοῦ ἀγαθοῦ διὰ κακοῦ παρουσίαν.
Platon, Lysis, 217

παροχετεύω, dériver par un autre canal, ou, en mauv. part, dériver furtivement ou suivant une mauvaise direction.

Ἐπεὶ καὶ τῶν ὑδάτων πέρι γεωργοῖσι παλαιοὶ καὶ καλοὶ νόμοι κείμενοι οὐκ ἄξιοι παροχετεύειν λόγοις, ἀλλ' ὁ βουληθεὶς ἐπὶ τὸν αὑτοῦ τόπον ἄγειν ὕδωρ ἀγέτω μὲν ἀρχόμενος ἐκ τῶν κοινῶν ναμάτων, μὴ ὑποτέμνων πηγὰς φανερὰς ἰδιώτου μηδενός, ᾗ δ' ἂν βούληται ἄγειν, πλὴν δι' οἰκίας ἢ ἱερῶν τινων ἢ καὶ μνημάτων, ἀγέτω, μὴ βλάπτων πλὴν αὐτῆς τῆς ὀχεταγωγίας.
Platon, Lois, VIII, 844

παροχέω-, seul. moy. παροχέομαι-οῦμαι, être assis sur un char a côté de qqn.

Παρωχεῖτο δὲ αὐτῷ ἡνίοχος μέγας μέν, μείων δ' ἐκείνου εἴτε καὶ τῷ ὄντι εἴτε καὶ ὁπωσοῦν·
Xénophon, Cyropédie, VIII, 3, 14

παροχή, ῆς () l'action de fournir, la fourniture.

Καὶ γὰρ ξένια καὶ παροχὰς τὰς μεγίστας ἐξέθηκεν αὐτοῖς καὶ πρὸς τὴν ἔντευξιν καλῶς ἀπήντησεν.
Polybe, XXIV, 5, 6

πάροχος, ου () le fournisseur de vivres aux agents qui voyageaient pour le service public.

Ὁ δ' ἀμφιθαλὴς Ἔρως
χρυσόπτερος ἡνίας
ηὔθυνε παλιντόνους,
Ζηνὸς
πάροχος
γάμων
τῆς τ' εὐδαίμονος Ἥρας.

Aristophane, Oiseaux, 1738

παροψάομαι-ῶμαι, manger qqe ch. avec ou sur son pain.

παροψίς, ίδος ()

1 le plat de friandises ou de hors-d'oeuvre
2 le plat, l'assiette.

Δειπνῶν δὲ δὴ ὁ Ἀστυάγης σὺν τῇ θυγατρὶ καὶ τῷ Κύρῳ, βουλόμενος τὸν παῖδα ὡς ἥδιστα δειπνεῖν, ἵνα ἧττον τὰ οἴκαδε ποθοίη, προσῆγεν αὐτῷ καὶ παροψίδας καὶ παντοδαπὰ ἐμβάμματα καὶ βρώματα.
Xénophon, Cyropédie, I, 3, 4

παρόψομαι, fde παροράω.

παροψώνημα, ατος (τὸ) le mets friand ; fig. l'assaisonnement, l'agrément.

Ἐμοὶ δ' ἐπήγαγεν
εὐνῆς
παροψώνημα τῆς ἐμῆς χλιδῆς.

Eschyle, Agamemnon, 1431

παρπεπιθών, part. ao. 2 poét. avec sync. de παραπείθω.

Παρρασική, ῆς (), le territoire de Parrhasia, en Arcadie.

Παρράσιος, α, ον, de Parrhasia, en Arcadie;  οἱ Παρράσιοι, les habitants de Parrhasia.

παρρησία, ης () la liberté de langage, la franchlse :

παρρησίαν διδόναι. ISOCR. donner la liberté de parler,

etc.; en mauv part, la liberté de langage excessive.

παρρησιάζομαι (f. παρρησιάσομαι, ao. ἐπαρρησιασάμην, pf. pass. πεπαρρησίασμαι)

1 parler en toute liberté, avec franchise :

τινι, à qqn;
περί τινος
, de qqe ch.

2 au pf. pass. être dit franchement; d'où part. πεπαρρησιασμένος, η, ον, dit franchement.

Ὅπερ οὖν καὶ ἀρχόμενος εἶπον τοῦ λόγου, παρρησιασόμεθα πρὸς ὑμᾶς.
Platon, Lachès,  179

παρρησιαστής, οῦ () celui qui parle franchement.

Ἀνεῖλον δὲ καὶ Αὐτόλυκον, ἄνδρα παρρησιαστήν, καὶ καθόλου τοὺς χαριεστάτους ἐπέλεγον.
Diodore de Sicile, XIV, 5, 7

παρρησιαστικός, , όν, franc.

Καὶ τῶν ἠδικημένων καὶ ἐχθρῶν ἢ ἀντιπάλων οὐχ οἱ ὀξύθυμοι καὶ παρρησιαστικοί, ἀλλὰ οἱ πρᾶοι καὶ εἴρωνες καὶ πανοῦργοι·
Aristote, Rhétorique, 1382b

παρστάς (part. ao. 2 poét.) de παρίστημι

παρστήετον (3 duel sbj. ao. 2 poét.) de παρίστημι

παρτιθεῖ, 3 sg. prés. ind, épq. de παρατίθημι.

παρυφαίνω:

1 brocher dans un tissu;
d'où part. pf. pass
.
παρυφασμένος, entremêlé d'une trame de fils différents
2 broder le long de,
d'où fig
. border tout au long.

Ὑπὸ δὲ τῶν παρυφασμένων ὅπλων πᾶς ὄχλος δεινὸς φαίνεται.
Xénophon, Cyropédie, V, 4, 48

παρυφή, ῆς () la robe bordée d'une frange, particul. de pourpre, la robe prétexte, à Rome.

παρφάμενος (part. prés. moy. poét), de παράφημι.

παρφάσθαι (inf. prés. moy. poét.) de παράφημι.

πάρφασις, poét. c. παράφασις.

παρφυγέειν, inf. ao. 2, fuir le long ou devant, dat..

παρῶ, ῇς, , sbj. prés. de πάρειμι 1 ou sbj. ao. 2 de παρίημι.

παρῳδέω-, chanter un air en le parodiant, parodier.

παρῳδία, ας () l'imitation bouffonne d'un morceau poétique, la parodie.

Καὶ γὰρ ἐν ὀρχήσει καὶ αὐλήσει καὶκιθαρίσει ἔστι γενέσθαι ταύτας τὰς ἀνομοιότητας, καὶ τὸ περὶ τοὺς λόγους δὲ καὶ τὴν ψιλομετρίαν, οἷον Ὅμηρος μὲν βελτίους, Κλεοφῶν δὲ ὁμοίους, Ἡγήμων δὲ ὁ Θάσιος ὁ τὰς παρῳδίας ποιήσας πρῶτος καὶ Νικοχάρης ὁ τὴν Δειλιάδα χείρους·
Aristote, Poétique, 1148a

παρῳδός, ός, όν, qui chante ou s'exprime en termes détournés, c. à d. obscurs.

Ἀνακαλύψω γὰρ λόγους,
κοὐκέτι
παρῳδοῖς χρησόμεσθ' αἰνίγμασιν.

Euripide, Iphigénie à Aulis, 1147

παρωθέω- (f. παρωθήσω ou παρώσω, ao. πάρωσα)

1 pousser de coté,
fig
. dissimuler
Moy. repousser de côté loin de soi, acc.
fig
. repousser durement, chasser :

τινα τιμῆς, LUC. exclure qqn d'une charge honorifique.

Εἰ μὲν παρώσασ' Ἕκτορος φίλον κάρα
πρὸς τὸν παρόντα πόσιν ἀναπτύξω φρένα,
κακὴ φανοῦμαι τῷ θανόντι·

Eurioide, Troyennes, 661

Παρωκεάνιος, ος, ον, qui habite prés de l'Océan, situé près de I'Océan

παρωκεανῖτις, ίτιδος, adj. c. le prec.

παρῶμμαι, v. παροράω

παρών, οῦσα, όν, part. prés. de πάρειμι 1.

παρωνυμία, ας ()  1 surnom avec ressemblance de forme Il 2 c. παρονομασία.

παρωνύμιος, ος, ον, dérivé d'un nom ou d'un mot semblable; τὸ παρωνύμιον, le surnom.

Μιμητὴς δ' ὢν τοῦ σοφοῦ δῆλον ὅτι παρωνύμιον αὐτοῦ τι λήψεται, καὶ σχεδὸν ἤδη μεμάθηκα ὅτι τοῦτον δεῖ προσειπεῖν ἀληθῶς αὐτὸν ἐκεῖνον τὸν παντάπασιν ὄντως σοφιστήν.
Platon, Sophiste, 268

παρώνυμος, ος, ον, qui porte un nom semblable, particul. qui dérive d'un autre mot; τὸ πραρώνυμον, le surnom.

Τὸ Φοίβης δ' ὄνομ' ἔχει παρώνυμον.
Eschyle, Euménides, 1

παρωνυχία, ας () le panaris, l'abcès à la racine de l'ongle.

Τίς ἂν ἔτι δοίη συγγνώμην ἐπὶ τοῖς τοιούτοις ἁμαρτήμασιν ἄλλως τε καὶ Τιμαίῳ τῷ προσφυομένῳ τοῖς ἄλλοις πρὸς τὰς τοιαύτας παρωνυχίας;
Polybe, XII, 4a, 1

πάρωρα, adv. v. le suiv.

πάρωρος, ος, ον, qui vient hors de saison, intempestif;
adv. plur. n
.
πάρωρα, hors de saison.

παρωροφίς, ίδος () le bord saillant d'un toit.

παρώσω, f. de παρωθέω.

παρώφθην, v. παροράω.

παρῴχηκα,  v. παροίχομαι

παρῴχημαι,  v. παροίχομαι.

πάρωχρος, ος, ον, légèrement pâle.

πᾶς, πᾶσα, πᾶν, gén. παντός, πασῆς, παντός; plur. πάντες, πᾶσαι, πάντα; gén. πάντων, πασῶν, πάντων, dat πᾶσι, πᾶσαις, πᾶσι, etc.

tout, toute :

A

I au sg.:

1 au sens partitif, chaque, chacun :

οἱ δ' ἄλκιμον ἦτορ ἔχοντες πρόσσω πᾶς πέτεται, IL. chacune de ces guêpes pleine d'ardeur vole en avant ;
avec un gen
.: πᾶς Ἑλλήνων, SOPH. tout Grec, chaque Grec ;
πᾶς ἀνήρ
, SOPH. tout homme;
πᾶς ἄνθρωπος
, ATT. tout être humain;
πᾶς τις, tout homme (cf. franç. tout un chacun);
πᾶς ὅστις, tout homme qui;
πᾶν ὅσον
, tout ce qui;
παντός ἐστι
, avec l'inf. c'est l'affaire de chacun de, etc.

2 tout entier, tout :

πᾶσαι πύλαι, IL. les portes tout entières;
τὴν φάτνην ἐοῦσαν χαλκέην πᾶσαν, HDT. la crèche toute d'airain, entièrement d'airain;
πᾶσαν ἀληθείην κατάλεξον, IL. dis toute la vérité;
πᾶν κράτος, SOPH. pleine puissance, c. a d. la plus haute puissance;
avec l'art
.: κεῖνος ἡ πᾶσα βλάβη SOPH. celui qui est tout à fait méchant, corrompu;
πάντα εἶναί τινος, SOPH. être tout à fait dépendant de qqn

II au plur. tous, joint ce un nom :

πάντες τε θεοὶ πᾶσαί τε θέαιναι, IL. vous tous, dieux, et vous toutes, déesses ;
avec un gén. partit
.: Σαμίων πάντες, THC. tous ceux des Samiens;
πάντες ὅσοι
, tous ceux qui ;
πάντες ἄριστοι
, IL. On. tous les meilleurs (cf. lat. optimus quisque),
πᾶσι, IL SOPH. auprès de tous ou devant tous, c. à d. dans l'opinion de tous, d'après le jugement de tous

B construct.

I avec un subst. précédé ou non de l'article :

1 sans l'article, pour marquer que le subst. est employé au sens collect.: tout entier :

πᾶσα γῆ, toute la terre;
πάντες ἀνθρωποι
, ATT. tous les hommes qu'on peut imaginer

2 avec l'article :

πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν λέγειν, THUC. dire toute la vérité;
πᾶν τοὐναντίον, ATT. tout le contraire ;

précédé de l'article quand on veut marquer que la totalité est opposée aux parties isolées :

τὸ πᾶν, le tout, tout ensemble;
τὰ πάντα, m. sign., ou chez les philos., l'univers;
ὁ πᾶς ἀριθμός, ESCHL. le nombre total (des vaisseaux);  
οἱ πάντες ἄνθρωποι
, XEN. les hommes tous ensemble (sans exception);
τὸ πᾶν κράτος, HDT. la toute puissance

II avec un n. de nombre :  

ἐννέα πάντες, OD. neuf complètement, neuf sans qu il en manque un, pas moins que neuf;
 δέκα πάντες, IL. ἔνδεκα πάντες, OD. δώδεκα πάντες,. OD. dix, onze, douze complètement,

ou pour marquer une idée de variété

κτήνεα πάντα τρισχίλια, trois mille têtes de bétail de toute espèce ;

avec l'article, pour appeler l'attention sur l'idée de l'ensemble :

τριάκοντα τὰς πάσας ἡμέρας, THC. trente jours en tout,
οἱ πάντες ὡς ὀκτωκαίδεκα
, XEN. dix-huit en tout

C πᾶς employé au neutre subst. ou adv.:

I τὸ πᾶν, le tout, la chose principale, l'important ; particul.

1 adv, c. πάντως, en tout, tout à fait, complètement, absolument; de même

ἐς τὸ πᾶν, ESCHL,
τῷ πάντι
, XEN.;

avec idée de temps,

τὸ πᾶν, LUC. toujours

2 tout, tout le possible :

περὶ πάντος ποιεῖσθαι, ATT. estimer au-dessus de tout;
πᾶν ποιεῖν
, PLAT. ou πᾶν πράττειν, LYS. faire tout son possible;
ou avec le gén
.  : ἐς πᾶν κακοῦ ἀφικνεῖσθαι, HDT. en arriver à tout le malheur possible, à l'extrême malheur;
ἐκ πάντι ἀθυμίας εἶναι, THC, être dans un découragement absolu;
εἰς πᾶν ἀφικνεῖσθαι
, XEN. en venir à se trouver dans le plus grand danger;
διὰ πάντος
, pendant tout le temps, continuellement, toujours;

ou absolument, communément, généralement ;

εἰς τὸ πᾶν avec ou sans χρόνου, pour toujours

II πάντα : tout le possible :

πάντα γίγνεσθαι, OD. devenir toute sorte de choses, prendre toutes les formes, se changer en toute forme ;
πάντα
ou τὰ πάντα εἶναί τινι, être tout pour qqn, c. a. d. l'homme ou la chose importante par excellence;
πάντα ou τὰ πάντα, en tout, à tous les points de vue, sous tous les rapports;
d'où
πάντα, tout à fait, entièrement, complètement;
τὰ πολλὰ πάντα, la plupart du temps;  
τὰ πάντα νικᾶν, XEN. vaincre sur tous les points;
avec idée de temps
, continuellement ;
sur
διὰ πασῶν, v. διαπασῶν.

πᾶσαι, fém. pl. de πᾶς.

πασαμένα, ao. part. fém. dor. de πάομαι 1.

πασάμην, ao. moy. poét. de πατέω 1.

1 πάσασθαι, inf. ao. poét. de πατέομαι.

2 πάσασθαι, inf ao. poét. de πάομαι.

πασάων, gen. pl. fem. épq. de πᾶς.

πασιμέλουσα, ης, adj. f. auquel tous s'intèressent.

Πασιφάη, ης () Pasiphaé, fille d' Hélios, femme de Minos.

πάσομαι, fut. de πάομαι 2.

πασσαλευτός, , όν, fixé à un clou, cloué [adj. verbal du suivant.]

πασσαλεύω, néo-att. πατταλεύω :

1 fixer avec un clou, clouer : τινά τινι, πρός τινι, ἐπί τινι, qqn sur qqe ch.
2 p. ext. enfoncer comme un clou, acc..

Ἀδαμαντίνου νῦν σφηνὸς αὐθάδη γνάθον
στέρνων διαμπὰξ
πασσάλευ
' ἐρρωμένως.
Eschyle, Prométhée enchaîné, 31

πάσσαλος, ου (),  néo-att. πάτταλος, ου ()

1 la cheville, le clou pour suspendre qqe ch.
2 le pieu ou la cheville de bois pour attacher les chevaux.

Ἐξέλκει δὲ κἀκ παραστάδος
κρεμαστὰ τεύχη
πασσάλων καθαρπάσας
ἔστη 'πὶ βωμοῦ γοργὸς ὁπλίτης ἰδεῖν,
βοᾷ δὲ Δελφῶν παῖδας ἱστορῶν τάδε·

Euripide, Andromaque, 1121

πασσαλόφι(ν), gen. epq. du préc.

πασσάμενος, part. ao. moy. poét. de πατέω 2.

πάσσασθαι, inf. ao. moy. poét.  de πατέω 2.

πάσσαξ, ακος () c. πάσσαλος.

πασσυδιπασσυδίᾳ, etc. c. πανσυδί, πανσυδίᾳ, etc.

πάσσω, att. πάττω (f. πάσω, ao. ἔπασα, pf. inus., pass. ao. ἐπάσθην, pf. πέπασμαι)

1 verser, répandre :

τι, qqe ch.;
avec le gén. ἁλός, IL du sel;
τινά τινι, répandre qqe ch. sur qqn, joncher qqn de qqe ch.

2 broder, avec l'acc. de l'objet brodé (une bataille), ou de l'objet sur lequel on brode (un siège).

Τῷ δ' ἐπὶ Παιήων ὀδυνήφατα φάρμακα πάσσων
ἠκέσατ'·

Homère, Iliade, V, 363

πάσσων, vπαχύς.

παστάς, άδος () propr. la salle ornée de mosaïque ou p.-ê. de tapisseries, d'ou :

1 la chambre nuptiale
2 le portique ou vestibule ; le portique ou la galerie autour d'un temple. 

παστέος, α, ον, adj. verb. de πάσσω.

Οῖσδ' ἁλσί γε παστέα ταυτί.
Aristophane, Paix, 1075

παστός, ή, όν, brodé, d'où  () παστός, la chambre nuptiale.

πάσχω (f . πείσομαι, ao. 2 ἔπαθον, pf. πέπονθα) propr. être affecté de telle ou telle façon, éprouver telle ou telle affection, sensation ou sentiment; p. suite :

A en parl. d'actions, de faits, d'événements :

I en mauv. part :

πάσχω ἄλγεα, IL. αἰνά, IL. éprouver des douleurs, des maux, etc.;
πάσχειν τι πρός τινος
, ὑπό τινος
, souffrir un châtiment ou éprouver un préjudice de la part de qqn;

en gén.  

παθεῖν τι, souffrir qqe ch. de mal, de fâcheux;

d'où par euphém. pour mourir :

εἴ τι πάθομι, ἤν τι πάθω, si je devais souffrir qqe ch., c. à d. si je devais mourir;
εἴ τι πείσονται οἱ Μῆδοι
, XEN. si un malheur devait arriver aux Mèdes;
ἤν τι ναῦς πάθῃ
, EUR. si le navire sombre;
τί (γὰρ) πάθω; que va-t-il m'arriver? que va-t-il arriver de moi?

pour marquer l'attente de ce qu'il y a de pire;

de même τί ἂν παθοιμι, LUC., 

de même dans la locut.

τί παθών litt, ayant souffert quoi? c. à d. qu'est-il arrivé de si fâcheux ?
τί παθόντε λελάσμεθο θούριδος ἀλκῆς
; IL. que nous est-il arrivé de si fâcheux, que nous ne nous souvenions pas de notre force?
τί παθόντες γαῖαν ἔδυτε
; OD. quel malheur vous est survenu, pour que vous soyez descendus dans les enfers?

II en gén. avec un adv.:

1. κακῶς πάσχειν, se trouver dans une fâcheuse position, dans un état fâcheux, être malheureux;
πάσχειν ὑπό τινος
, souffrir de la part de qqn un préjudice, un outrage

2 εὖ πάσχειν, être dans une bonne position, en bonne situation, être heureux; abs. recevoir un service, un bienfait;  
πάσχειν τερπόν τι
,  SOPH. ἀγαθά, HDT. éprouver qqe ch. d'agréable, du bien;
φιλικὰ ὑπό τινος
, XEN. recevoir de qqn des marques d'amitié

B chez les Att. au sens mor. :

1 se trouver dans telle ou telle disposition résultant des impressions et effets extérieurs :

τοιοῦτον πάθος πάσχειν, PLAT. être dans telle disposition;
πάσχειν τι πρός τινα
, XEN. venir à éprouver un sentiment pour qqn, une disposition envers qqn (et être sous l'empire de ce sentiment, de cette disposition)

2 πάσχω τοῦτο, il en est ainsi de moi, voilà ce qui m'arrive,

en parl. de l'état mor, ou des impressions extérieures;

ὅπερ ἄν οἱ πολλοὶ πάθοιεν, THC. comme fait la multitude,
ὅπερ νῦν ἐς Λακεδαιμονίους πεπόνθατε, THC. comme cela vous arrive maintenant à l'égard des Lacédémoniens;
τὰ αὐτά τινι πάσχειν
, XEN. éprouver ou ressentir la même chose que qqn,
ἔδοξεν ὁμοιότατον πεπονθέναι ὥσπερ ὰν εἴ τις
, PLAT. il parut qu'il en était absolument de même pour lui que si qqn..., etc.   
   

πάσω, fut. de πάσσω.

πατά, mot scythe, tuer.

Οἰὸρ γὰρ καλέουσι ἄνδρα, τὸ δὲ πατὰ κτείνειν, τότε λόγος τοὐς Ἕλληνας νικήσαντας τῇ ἐπὶ Θερμώδοντι μάχη ἀποπλέειν ἄγοντας τρισὶ πλοίοισι τῶν Ἀμαζόνων ὅσας ἐδυνέατο ζωγρῆσαι, τὰς δὲ ἐν τῷ πελάγει ἐπιθεμένας ἐκκόψαι τοὺς ἄνδρας .
Hérodote, IV, 110, 1

παταγέω-

1 intr. faire du bruit; retentir, en parl de la voix perçante des oiseaux
2 tr. faire résonner avec un bruit sec, acc. :
d'où au pass.
retentir avec fracas.

Οὐκ ἤκουσάς μου τὰς Νεφέλας ὕδατος μεστὰς ὅτι φημὶ
ἐμπιπτούσας εἰς ἀλλήλας
παταγεῖν διὰ τὴν πυκνότητα;

Aristophane, Nuées, 384

πάταγος, ου ()

1 le bruit de deux corps qui s'entre-choquent, d'où le claquement de dents, le clapotement de l'eau par suite de la chute d'un corps pesant
2 le grand bruit, le fracas, en gén.

Ἀλλ' ἄγε Πήγασε χώρει χαίρων,
χρυσοχάλινον
πάταγον ψαλίων
διακινήσας φαιδροῖς ὠσίν.

Aristophane, Paix, 155

παταικοῶν (οἱ) les images de dieux peintes sur la poupe des navires phéniciens.

Ἔστι γὰρ τοῦ Ἡφαίστου τὤγαλμα τοῖσι Φοινικηίοισι Παταίκοισι ἐμφερέστατον, τοὺς οἱ Φοίνικες ἐν τῇσι πρῴρῃσι τῶν τριηρέων περιάγουσι.
Hérodote, III, 37, 2

Πάταρα, ων (τὰ) Patares (auj. ruines près de Kalamaki) ville de Lycie.

Παταρεύς, έως, adj. m. de Patares.

πάτασσε, 2 sg. impér. prés, ou (poét.) 3 sg. impf. poét. de πάτασσω.

πατάσσω (impf. ἐπάτασσον, f. πατάξω, ao. ἐπάταξα, p. inus.; pass. f. παταχθήσομαι, ao. ἐπατάχθην)

1 tr. battre avec bruit, frapper
2 intr. battre avec bruit, palpiter, en parl. du coeur :

στέρνοισι, IL. ἐνὶ στήθεσσι, IL. dans la poitrine.

 Καὶ δῆτ' ἐπὶ τῆς νεὼς ἀναγιγνώσκοντί μοι
τὴν Ἀνδρομέδαν πρὸς ἐμαυτὸν ἐξαίφνης πόθος
τὴν καρδίαν
ἐπάταξε πῶς οἴει σφόδρα.

Aristophane, Grenouilles, 54

πατέομαι, v. πατέω 1.
πατέριον, ου (τὸ) le petit père [dim. de πατήρ].
1 πατέω, d'ord. au moy, πατέομαι (ao. ἐπασάμην, pf. πέπασμαι) manger, avec l'acc. ou le gen. partit.
2
πατέω- I fouler aux pieds, au propre et au figuré, acc. Il II particul. fouler le sol, d'où : 1 s'avancer, marcher :  πρὸς βωμόν, ESCHL. vers l'autel II 2 tr. fouler en marchant. mettre le pied sur : δωμάτων πύλας, ESCHL. χώρον, SOPH. sur le seuil d'une maison, sur le sol d'un pays.
πατήρ, voc. πάτερ ; gén. πατέρος, att. et poét. πατρός; dat. πατέρι att. et poét. πατρί; acc. πατέρα; plur. nom. πατέρες, gén. πατέρων, dat. πατράσι, acc. πατέρας) I le père : πατρὸς πατήρ, IL. OD. etc. le père du père, le grand-père, l'aïeul ; au pl.  οἱ πατέρες 1 les parents, c. à d. le père et la mère II 2 les ancêtres II 3 les fondateurs d'une race, souche, métropole II II p. anal. le père, titre de respect et d'affection qu'on donnait aux vieillards.         
πατησμός, οῦ () l'action de fouler.
πάτος, ου, () 1 le pas, la marche II 2. p. suite. le chemin battu, la route frayée ; fig. τὰ ἔξω πάτου ὀνόματα, LUC. les mots qui sortent de l'ornière commune.
πάτρα, ας () 1 la patrie II 2 la descendance, la lignée, la race,
πατραγαθία, ας () la vertu ou le mérite du père ou des ancêtres.
πατραδέλφεια, ας () l'enfant de l'oncle ou de la tante maternels.
πατραλοίας, ου, adj. ni. meurtrier de son père, parricide.
πατρή, ion. c. πάτρα.
1
πατριά, ᾶς () 1 la descendance, la lignée, particul. du côté paternel Il 2 p. suite, la tribu, la caste.
2
πατρία, fém. de πάτριος.
πατρικός, , όν I du père, c. à d. 1 qui vient du père, transmis ou légué par le père II 2 semblable à un père, à la façon d'un père, de père, paternel Il II des pères, des ancêtres.         
πατρικῶς, adv. en père, paternellement.
πάτριος, η ou α, ον ; 1 du père II 2 des pères, des ancêtres : τὸ πάτριον, THC. la règle ou la coutume des ancêtres; τὰ πάτρια, les coutumes, les institutions, les lois des ancêtres; πάτριον ἐστί, c'est une coutume qui a passé des pères aux enfants de, etc. Il πατριώτερος, qui provient plutôt des ancêtres, plus ancien.
πατρίς, ίδος () 1 adj. m. des ancêtres; p. suite, de la patrie Il 2 subst. ἡ πατρίς (s.e. γῆ ou χώρα : la terre des ancêtres, la patrie.
πατριώτης, ου, adj. m. : 1 qui est du même pays, qui est du pays, indigène Il 2 c. πολίτης chez les Barbares.
πατριῶτις, ώτιδος, adj. f. qui concerne la patrie, de la patrie, du pays.

πατρογενειος, ος, ον, né dans le pays, indigène.

πατρογενής, ής, ές, né dans le pays, indigène.

πατροδώρητος, ος, ον, donné en présent par le père.

πατρόθεν, adv.:

1 du père, du côté du père, d'après le nom du père
2 depuis le père, en commençant par le nom du père, c. à d. en ajoutant le nom du père.

πατροκασίγνητος, ου () l'oncle paternel.

Ἀλλά τοι οὐκ ἐθέλησα Ποσειδάωνι μάχεσθαι
πατροκασιγνήτῳ, ὅς τοι κότον ἔνθετο θυμῷ,
χωόμενος ὅτι οἱ υἱὸν φίλον ἐξαλάωσας.

Iliade, Odyssée, XIII, 329

Πατρόκλεια, ας () la mort de Patrocle, titre du 16e chant de l'Iliade.

Πατροκλῆς (voc. Πατρόκλεις, gén. Πατροκλέους, dat. Πατροκλεῖ, acc. Πατροκλέα) () Patroklès (Patrocle) ami d'Achille.

Πάτροκλος, ου () Patroklos (Patrocle) ami d'Achille [cfr le préc.].

Πάτροκλος δὲ πρῶτος ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ
ἀντικρὺ κατὰ μέσσον, ὅθι πλεῖστοι κλονέοντο,
νηὶ πάρα πρυμνῇ μεγαθύμου Πρωτεσιλάου,
καὶ βάλε Πυραίχμην, ὃς Παίονας ἱπποκορυστὰς
ἤγαγεν ἐξ Ἀμυδῶνος ἀπ' Ἀξιοῦ εὐρὺ ῥέοντος·

Homère, Iliade, XVI, 284

πατροκτονέω-, tuer son père.

Πατροκτονοῦσα γὰρ ξυνοικήσεις ἐμοί;
Eschyle, Choéphores, 900

πατροκτονία, ας () le meurtre d'un père, le parricide.

Ἔδοξα γὰρ αὐτῷ πολὺν ζῆν χρόνον, καὶ τὸ ἐμὸν γῆρας ἐβαρύνθη βασιλεύς τε οὐχ ὑπέμεινεν εἰ μὴ διὰ πατροκτονίας γενέσθαι, δίκαια γοῦν βουλευσάμενος, ὅτι καταγαγὼν αὐτὸν ἀπὸ τῆς χώρας ἀπερριμμένον καὶ παρωσάμενος τοὺς ἐκ βασιλίδος μοι γεγενημένους ἀπέδειξα τῆς ἀρχῆς διάδοχον.
Flavius Josèphe, Antiquités, I, 624

πατροκτόνος, ος, ον :

1 meurtrier de son père, parricide
2 qui concerne le meurtre d'un père, qui concerne un parricide.

Βοᾷ διοίγειν κλῇθρα καὶ δηλοῦν τινα
τοῖς πᾶσι Καδμείοισι τὸν
πατροκτόνον
,
τὸν μητέρ'αὐδῶν ἀνόσι' οὐδὲ ῥητά μοι,
ὡς ἐκ χθονὸς ῥίψων ἑαυτὸν οὐδ' ἔτι
μενῶν δόμοις ἀραῖος, ὡς ἠράσατο.

Sophocle, Oedipe-Roi, 1286

πατρομήτωρ, ορος () le grand-père maternel.

πατρονομέομαι-οῦμαι, suivre les lois et les coutumes des ancêtres, ou p.-ê. regarder comme une loi la volonté de son père.

Μῶν οὖν οὐκ ἐκ τούτων τῶν κατὰ μίαν οἴκησιν καὶ κατὰ γένος διεσπαρμένων ὑπὸ ἀπορίας τῆς ἐν ταῖς φθοραῖς, ἐν αἷς τὸ πρεσβύτατον ἄρχει διὰ τὸ τὴν ἀρχὴν αὐτοῖς ἐκ πατρὸς καὶ μητρὸς γεγονέναι, οἷς ἑπόμενοι καθάπερ ὄρνιθες ἀγέλην μίαν ποιήσουσι, πατρονομούμενοι καὶ βασιλείαν πασῶν δικαιοτάτην βασιλευόμενοι;
Platon, Lois, III, 680

πατρονομία, ας () l'autorité ou la direction paternelle.

πατρονόμος, ος, ον, qui exerce l'autorité paternelle.

Ἅτε δὲ ὄντι αὐτῷ Παυσανίου θερμοτέρῳ καὶ οὐ φιλοψύχῳ ταχὺ τὰ πάντα ὑπὸ φρονήματος καὶ τόλμης κατείργαστο, καὶ βασιλέα τε οἰκίας τῆς ἑτέρας Εὐρυδαμίδαν παῖδα ἔτι ἀνελὼν φαρμάκῳ διὰ τῶν ἐφορευόντων ἐς Ἐπικλείδαν τὸν ἀδελφὸν μετέστησε τὴν ἀρχὴν καὶ τὸ κράτος τῆς γερουσίας καταλύσας πατρονόμους τῷ λόγῳ κατέστησεν ἀντ' αὐτῶν.
Pausanias, II, 9, 1

πατροστερής, ής, ές, privé de père.

Οὕτω δὲ κἀμὲ τήνδε τ', Ἠλέκτραν λέγω,
ἰδεῖν πάρεστί σοι,
πατροστερῆ γόνον,
ἄμφω φυγὴν ἔχοντε τὴν αὐτὴν δόμων.

Eschyle, Choéphores, 225

πατροῦχος, ος, ον, qui hérite de tous les biens paternels.

Δικάζειν δὲ μούνους τοὺς βασιλέας τοσάδε μοῦνα, πατρούχου τε παρθένου πέρι, ἐς τὸν ἱκνέεται ἔχειν, ἢν μή περ ὁ πατὴρ αὐτὴν ἐγγυήσῃ, καὶ ὁδῶν δημοσιέων πέρι·
Hérodote, VI, 57, 4

πατροφονεύς, έως épq. -ῆος () c. πατροφόνος.

Ὡς ἀγαθὸν καὶ παῖδα καταφθιμένοιο λιπέσθαι
ἀνδρός, ἐπεὶ καὶ κεῖνος ἐτίσατο
πατροφονῆα,
Αἴγισθον δολόμητιν, ὅ οἱ πατέρα κλυτὸν ἔκτα.

Homère, Odyssée, III, 184

πατροφόνος, ος, ον, meurtrier de son père ou du père de qqn.

Ὅσαι δ' ἄλλαι γίγνονται περὶ τελευτήσαντας ταφαὶ εἴτε καὶ ἄταφοι πράξεις, περὶ πατροφόνων καὶ ἱεροσύλων καὶ τῶν τοιούτων πάντων, εἰρημέναι ἐν τοῖς ἔμπροσθεν κεῖνται διὰ νόμων, ὥστε σχεδὸν ἡ νομοθεσία τέλος ἂν ἡμῖν ἔχοι·
Platon, Lois, XII, 690

πατροφόντης, ου, adj. m. c. le préc.

Παγκάκιστε, καὶ παρεμνήσω γὰρ αὖ-
τῆς
πατροφόντου μητρός, ὡς κλύειν ἐμέ;

Sophocle, Trachiniennes, 1124

πατρώιος, poét. c. πατρῴος.

Ξεῖνοι δ' ἀλλήλων πατρώιοι εὐχόμεθ' εἶναι
ἐξ ἀρχῆς, εἴ πέρ τε γέροντ' εἴρηαι ἐπελθὼν
Λαέρτην ἥρωα, τὸν οὐκέτι φασὶ πόλινδε
ἔρχεσθ', ἀλλ' ἀπάνευθεν ἐπ' ἀγροῦ πήματα πάσχειν
γρηὶ σὺν ἀμφιπόλῳ, ἥ οἱ βρῶσίν τε πόσιν τε
παρτιθεῖ, εὖτ' ἄν μιν κάματος κατὰ γυῖα λάβῃσιν
ἑρπύζοντ' ἀνὰ γουνὸν ἀλωῆς οἰνοπέδοιο.

Homère, Odyssée, I, 178

πάτρων, ωνος () le patron, le protecteur.

πατρωνύμιος, ος, ον, qui porte le nom du père.

Ἀλλ' ἄγε, Πέρσαι, τόδ' ἐνεζόμενοι
στέγος ἀρχαῖον,
φροντίδα κεδνὴν καὶ βαθύβουλον
θώμεθα, χρεία δὲ προσήκει,
πῶς ἄρα πράσσει Ξέρξης βασιλεὺς
Δαρειογενής,
τὸ
πατρωνύμιον γένος ἡμέτερον·

Eschyle, Perses, 140

πατρῴος, ῴα, poétῷος, ῷον :

I du père, paternel, c. à d.

1 provenant du père, appartenant au père, hérité du père;

abs.

τὰ πατρῷα (πατρώια) le bien paternel, hérité du père;
πατρῴα δόξα
, DEM. gloire paternelle

2 qui concerne le père :

πατρῷος ἆθλος, SOPH. la lutte du père;
πατρῴα πήματα, SOPH. les douleurs de la maison paternelle;
π. φόνοι
, SOPH. meurtre consommé sur le père;  
π. ξεῖνος
, OD. hôte du père, avec qui le père était lié

II des pères, des ancêtres :

γαῖα πατρῴα. OD. γῆ πατρῴα, SOPH. la terre des ancêtres, la patrie;
θεοὶ π
.
les dieux des ancêtres, c. à d. de la famille, de la race, du pays;
πατρῴα δόξα
, XÉN. la gloire des ancêtres.

Ἀλλ' ἔστι μὲν ἡμῖν, ὦ ἄνδρες, ἀρχὴ πατρῴα πρὸς μὲν μεσημβρίαν μέχρι οὗ διὰ καῦμα οὐ δύνανται οἰκεῖν ἄνθρωποι, πρὸς δὲ ἄρκτον μέχρι οὗ διὰ χειμῶνα·
Xénophon, Anabase, I, 7, 6

πατρωός, οῦ () le beau-père.

πάτρως, gén. ωος et  ω, dat. , acc. ωα et ων; plur. ωες, etc. sel. la 3e décl. () le frère du père, l'oncle paternel.

Μαθὼν δέ μιν Ἀρτάβανος ὁ πάτρως, ὃς τὸ πρῶτον γνώμην ἀπεδέξατο ἐλευθέρως οὐ συμβουλεύων Ξέρξῃ στρατεύεσθαι ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα, οὗτος ὡνὴρ φρασθεὶς Ξέρξην δακρύσαντα εἴρετο τάδε.
Hérodote, VII, 46, 1

πατταλεύω, v. πασσαλεύω

πάτταλος, vπάσσαλος.

πάττω, v.   πάσσω

παυέμεναι (inf. prés. épq.) de παύω.

παυέσκετο (3 sg. impf. itér. moy.) de παύω.

παύεσκον (impf. itér.) de παύω.

παῦλα, ης ()

1 intr. la cessation, le repos, d'où la fin
2 tr. l'action ou le moyen de faire cesser, gén.

παῦρος, fém. inus., ον :

1 en petit nombre
2 p. ext. petit, court;
- adv.
παῦρα, rarement.

Παῦροι γε πολλῶν, εἴ τι πιστεῦσαι θεῶν
χρὴ θεσφάτοισιν, ἐς τὰ νῦν πεπραγμένα.

Eschyle, Perses, 800

παυσάμενος, ος, ον, qui apaise le vent.

παύσῃσι, 3 sg. sbj. ao. poét. de παύω.

παυσίπονος, ος, ον, qui met fin aux peines, aux douleurs.

Ἁδίσταν δ' ἀγγελίαν
δεξαίμεσθ', Ἑλλάδος ἐκ γᾶς
πλωτήρων εἴ τις ἔβα,
δουλείας ἐμέθεν
δειλαίας
παυσίπονος·

Euripide, Iphigénie en Tauride, 447

παύσομεν, 1 pl. fut. ou (épi.) sbj. ao. de παύω.

παυστέον, adj. verb. de παύω.

παυστήρ, ῆρος, adj. m. qui fait cesser, qui met fin à, gén.

Ἐγὼ δ' Ὀρέστην τῶνδε προσμένουσ' ἀεὶ
παυστῆρ' ἐφήξειν ἡ τάλαιν' ἀπόλλυμαι.

Sophocle, Electre, 303

παυστήριος, ος, ον, qui peut faire cesser; mettre fin à, gén.

Φοῖβος δ' ὁ πέμψας τάσδε μαντείας ἅμα
σωτήρ δ' ἵκοιτο καὶ νόσου
παυστήριος
.
Sophocle, Oedipe-Roi, 149

παυσωλή, ῆς () la fin, la cessation.

Οὐ γὰρ παυσωλή γε μετέσσεται οὐδ' ἠβαιὸν
εἰ μὴ νὺξ ἐλθοῦσα διακρινέει μένος ἀνδρῶν.

Homère, Iliade, II, 369

παύω (impf ἔπαυον, f. παύσω, ao. ἔπαυσα, pf. ππαυκα; pass. f παυθήσομαι, ao. ἐπαύθην, pf. πέπαυμαι)

A tr. :

I avec un seul rég. :

1 avec un acc. de pers. calmer, apaiser: gêner, entraver, troubler; tuer, supprimer, détruire
2 avec un acc. de chose, faire cesser (des maux, une guerre, une querelle, la colère, etc.);
— terminer :
λόγον, XEN. un discours;
— laisser reposer :
τόξον, OD. un arc;
— détruire

II avec double rég.:

1 avec un acc de pers. et un gén. de chose, retenir, détourner ;

τινά τινος, qqn de qqe ch.;
τῆς ἔξω ξυμμαχίας
, THC. détacher de l'alliance étrangère;

p. suite, faire que qqn se repose (d'une fatigue, d'une joie, dune douleur);
faire que qqn s'abstienne (de désirs);
déposséder (d'une charge, d'un commandement)

2 avec un acc. de chose et un gén. de chose:

πόδας ὀρχηθμοῖο, OD. détourner les pieds de la danse, faire cesser la danse, etc.

3 avec un acc. de pers. et un gén. de chose précédé d'une prép. :  

παῦσον ἐκ κακῶν ἐμ, SOPH. délivre-moi du mal;
παύουσι τοὺς παίδας ἀπὸ παιδαγωγῶν
, XÉN. ils reprennent les enfants aux pédagogues, ils ne les leur confient plus

4 avec un acc. de pers. ou de chose accompagné d'un part. prés. :

γελῶτας ἐχθροὺς παύσομεν, SOPH. nous ferons cesser le rire des ennemis, nous ferons en sorte qu'ils cessent de rire;
πόλιν δυστυχοῦσαν παῦσαι
, ISOCR. faire que la ville cesse d'être malheureuse

 5 avec un acc. de pers. suivi d'un inf

ἔμ' ἔπαυσας μάχεσθαι, IL. tu m'as arrêté (forcé de m'arrêter) lorsque je combattais;

avec μή  dev. l'inf.:

θνητούς γ' ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι μόρον, ESCHL. j'ai fait que les mortels ont cessé de craindre l'approche de la mort

B intr, cesser, avec le gén.; abs.

παῦε, μὴ λέξῃς πέρα, SOPH. cesse, ne parle pas davantage

Moy. παύομαι (f, παύσομαι, ao. ἐπαυσάμην. pf. πέπαυμαι) cesser :

I abs. en parl. de pers.:

1 cesser (de parler, de chanter, de combattre, etc.);
p. suite
, se modérer, se calmer;
— se reposer (sur une couche); se tenir inactif

2 en parl. de choses :

αἵμα ἐπαύσατο, IL. le sang cessa de couler;
ἄνεμος ἐπαύσατο
, OD. le vent cessa de souffler, s'apaisa;
πέπαυται
, THUC. la chose a cessé

II avec un rég. : 1 avec le gén. de la chose, se désister de, s'abstenir de :

πολέμοιο, IL.;
μάχης
, OD. suspendre le combat;
πόνου, IL. terminer le travail;
γόοιο
, OD. cesser de gémir;
κλαγγῆς
, IL. cesser de crier. etc.;
ὀργῆς, cesser d'être irrité

III avec un part. prés.

πέπαυμαι θρηνῶν, ESCHL. j'ai cessé de gémir;
παύεται διψῶν
, XEN. il cesse d'avoir soif;
πέπαυμαι λέγων
, PLAT. j'ai fini de parler.

Παγλαγονία, ας () la Paphlagonie, contrée d''Asie Mineure.

Παφλαγονικός, , όν, de Paphlagonie.

Χιτωνίσκους δὲ ἐνεδεδύκεσαν ὑπὲρ γονάτων, πάχος ὡς λινοῦ στρωματοδέσμου, ἐπὶ τῇ κεφαλῇ δὲ κράνη σκύτινα οἷάπερ τὰ Παφλαγονικά, κρωβύλον ἔχοντα κατὰ μέσον, ἐγγύτατα τιαροειδῆ·
Vénophon, Anabase, V, 4, 13

Παφλαγών, όνος () le Paphlagonien.

Τοὺς χρησμοὺς ταχὺ
κλέψας ἔνεγκε τοῦ
Παφλαγόνος ἔνδοθεν,
ἕως καθεύδει.

Aristophane, Cavaliers, 111

παφλάζω, être en ébullition, bouillonner; d'où au pass. fig. bouillonner de colère, d'impatience.

Οἳ δ' ἴσαν ἀργαλέων ἀνέμων ἀτάλαντοι ἀέλλῃ,
ἥ ῥά θ' ὑπὸ βροντῆς πατρὸς Διὸς εἶσι πέδον δέ,
θεσπεσίῳ δ' ὁμάδῳ ἁλὶ μίσγεται, ἐν δέ τε πολλὰ
κύματα
παφλάζοντα πολυφλοίσβοιο θαλάσσης
κυρτὰ φαληριόωντα, πρὸ μέν τ' ἄλλ', αὐτὰρ ἐπ' ἄλλα·

Homère, Iliade, XIII, 788

Πάφος, ου () Paphos (auj. Haifa) ville de Chypre.

Ὦ πότνια Κύπρου καὶ Κυθήρων καὶ Πάφου
μεδέουσ', ἴθ' ὀρθὴν ἥνπερ ἔρχι τὴν ὁδόν.

Aristiphane, Lysistrata, 834

πάχετος (τὸ) l'épaisseur; sel. d'autres, adj. épais, ou subst. masc. (acc. πάχετον) la pierre massive.

Ἦ ῥα καὶ αὐτῷ φάρει ἀναίξας λάβε δίσκον
μείζονα καὶ
πάχετον, στιβαρώτερον οὐκ ὀλίγον περ
ἢ οἵῳ Φαίηκες ἐδίσκεον ἀλλήλοισι.

Homère, Odyssée, VIII, 165

πάχιστος, η, ον, v. παχύς.

πάχνη, ης ()

1 l'eau coagulée, d'où la gelée blanche, le givre
2 le sang coagulé.

Βιάζεται δ' ὁμοσπόροις
ἐπιρροαῖσιν αἱμάτων
μέλας Ἄρης, ὅποι δίκαν προβαίνων
πάχνᾳ κουροβόρῳ παρέξει.

Eschyle,  Agamemnon, 1505

παχνόω-

1 épaissir, coaguler, figer, acc.
2 fig. figer, contracter;
d'où au pass
. se figer. se contracter.

Ὃς δέ κεν αὐτὸς ἕληται ἀναιδείηφι πιθήσας,
καί τε σμικρὸν ἐόν, τό γ'
ἐπάχνωσεν φίλον ἦτορ.

Hésiode, Travaux et Jours, 320

πάχος, εος-ους (τὸ)

1 l'épaisseur
2 l'embonpoint.

Χιτωνίσκους δὲ ἐνεδεδύκεσαν ὑπὲρ γονάτων, πάχος ὡς λινοῦ στρωματοδέσμου, ἐπὶ τῇ κεφαλῇ δὲ κράνη σκύτινα οἷάπερ τὰ Παφλαγονικά, κρωβύλον ἔχοντα κατὰ μέσον, ἐγγύτατα τιαροειδῆ· 
Xénophon, Anabase, V, 4, 13

παχύδερμος, ος, ον, épais, lourd, stupide.

παχύκρηνος, ος, ον, aux gros mollets ou aux grosses jambes.

παχυμερής, ής, ές, formé de parties épaisses, gros, épais II Sup. παχυμερέστατος.

παχύνω (pass. ao. ἐπαχύνθην, pf. πεπάχυμμαι ou πεπχυσμαι

1 rendre gros, lourd, épaissir:
au pass.
devenir épais, gros, lourd ;
fig
. grossir, enfler, en parl. de la prospérité I
2 rendre fort
3 fig rendre lourd, hébéter

Πότερον ἐπὶ τούτῳ εἰ βούλομαι γυμναζόμενος μᾶλλον ὑγιαίνειν ἢ εἰ ἥδιον ἐσθίειν καὶ καθεύδειν ἢ εἰ τοιούτων γυμνασίων ἐπιθυμῶ, μὴ ὥσπερ οἱ δολιχοδρόμοι τὰ σκέλη μὲν παχύνονται, τοὺς ὤμους δὲ λεπτύνονται, μηδ' ὥσπερ οἱ πύκται τοὺς μὲν ὤμους παχύνονται, τὰ δὲ σκέλη λεπτύνονται, ἀλλὰ παντὶ διαπονῶν τῷ σώματι πᾶν ἰσόρροπον ποιεῖν;
Xénophon, Banquet, II, 17

παχύς, εῖα, :

I épais, gros, fort :

1 au propre en parl. de choses;
en parl. de pers, dans Hom. touj. en b. part, c. à d.
gros, bien nourri, d'où fort, solide
2 fig en b. part, opulent, riche;

οἱ παχέες, HDT.
οἱ παχεῖς
, AR. les gros, les riches;

en mauv. part, lourd, épais (cf. lat. crassa Minerva)

 II épaissi, épais

Cp. πάσσων, sup. πάχιστος.

Οἷον εἴ τινος μέγα ἦν τὸ σῶμα φύσει ἢ τροφῇ ἢ ἀμφότερα ζῶντος, τούτου καὶ ἐπειδὰν ἀποθάνῃ ὁ νεκρὸς μέγας, καὶ εἰ παχύς, παχὺς καὶ ἀποθανόντος, καὶ τἆλλα οὕτως·
Platon, Gorgias, 524

παχυσκελής, ής, ές, aux grosses jambes.

παχύτης, ητος () l'épaisseur, la grosseur.

Ἄλλο δὲ οὐδὲν διαφέρουσι τῶν ἄλλων βοῶν ὅτι μὴ τοῦτο καὶ τὸ δέρμα ἐς παχύτητά τε καὶ τρῖψιν.
Hérodote, IV, 183, 3

παχύφρων, ων, gén. ονος, qui a l'esprit épais, lourd.

Πολλοὶ μὲν γὰρ παχύφρονες οἱ καὶ λιθόδερμοι καὶ ταῖς ψυχαῖς ὄντες δυνατοὶ γενναίως ἐγκαρτεροῦσι ταῖς ἀνάγκαις, οἱ δὲ δειλοὶ καὶ εὐλαβεῖς πρὸ τοῦ τὰς ἀνάγκας ἰδεῖν αὐτῶν καταθαρροῦσιν, ὥστε οὐδὲν ἔστι πιστὸν ἐν βασάνοις.
Aristote, Rhétorique, 1377a

πέδα. c. μετά.

παδάᾳ (3 sg. prés. épq.) de πεδάω.

πεδάασκον (impf. itér.) de πεδάω

πεδαίχμιος, ος, ον, éol. c. μεταίχμιος

πεδάορος, ος, ον, éol. c. μετήορος.

Πλάθουσι [βλαστοῦσι] καὶ πεδαίχμιοι
λαμπάδες
πεδάοροι,
πτανά τε καὶ πεδοβά
μονα κἀνεμοέντ' ἂν
αἰγίδων φράσαι κότον.

Eschyle, Choéphores, 585

πεδάρσιος, ος, ον, éol. c. μετάρσιος.

Οὐ μήν τι ποιναῖς γ' ὠόμην τοίαισί με
κατισχνανεῖσθαι πρὸς πέτραις
πεδαρσίοις
,
τυχόντ' ἐρήμου τοῦδ' ἀγείτονος πάγου.

Eschyle, Prométhée enchaîné, 265

πεδάω-, entraver, lier, enchaîner :

1 au propre :

τινα, qqn;
θύρας
,
OD. entraver, c. à d. fermer une porte

2 p. anal. en parl. du sommeil,

π. νῆα, OD. arrêter un navire;
ἅρμα δόλῳ
, IL. arrêter par une ruse la course d'un char;
τινα, entraver la volonté de qqn;
τινα κελεύθου, OD. écarter qqn du chemin;

avec un inf. :

Ἕκτορα μεῖναι, IL. forcer Hector à rester (propr. l'entraver pour qu'il reste);
μοῖρα θεῶν μιν ἐπέδησε δαμῆναι
, OD. le destin des dieux l'entrava, si bien qu'elle fut vaincue.

πέδη, ης ()

1 l'entrave, le lien pour les pieds
2 p. anal. l'anneau de femme, pour les jambes.

Ἥφαιστε, σοὶ δὲ χρὴ μέλειν ἐπιστολὰς
ἅς σοι πατὴρ ἐφεῖτο, τόνδε πρὸς πέτραις
ὑψηλοκρήμνοις τὸν λεωργὸν ὀχμάσαι
ἀδαμαντίνων δεσμῶν ἐν ἀρρήκτοις
πέδαις.

Escyle, Prométhée enchaîné, 1

πεδήτης, ου () celui à qui en met souvent les entraves, c. à d. le mauvais esclave.

πεδιάς, άδος :

1 adj. f. de plaine, qui est en plaine :

λόγχη, SOPH. la lance qui combat en plaine, c. a d. en rase campagne

2 subst.  ἡ πεδιὰς. (s. e. γῆ ou χώρα) la plaine.

Καὶ τότ' ἐξαίφνης χθονὸς
τυφὼς ἀείρας σκηπτόν οὐράνιον ἄχος,
πίμπλησι πεδίον, πᾶσαν αἰκίζων φόβην
ὕλης
πεδιάδος, ἐν δ' ἐμεστώθη μέγας
αἰθήρ
·

Sophocle, Antigone, 417

Πεδιεύς έως ()

I l'habitant ou l'originaire de la tribu Pédiade, en Attique
II au plur.
οἱ Πεδιεῖς :

1 les habitants de la Plaine, en Attique
2 les habitants d'une ville (p.-ê.
Πεδίεια) de Phocide.

πεδιήρης, ης, ες, de plaine.

Τυτθὰ δ' ἐκφυγεῖν ἄνακτ'
αὐτὸν εἰσακούομεν
Θρῄκης ἂμ
πεδιήρεις
δυσχίμους τε κελεύθους.

Eschyle, Perses, 558

πέδιλον, ου (τὸ) 1 la semelle, la sandale attachée sous le pied Il 2 p. ext. la chaussure, en gén. ; la chaussure montante II 3 l'entrave.
πεδινός, , όν, qui forme une plaine, qui est en plaine.
πεδίον, ου (τὸ) la plaine, particul. en part. de la plaine de l'Attique.
πεδίονδε, adv. dans la plaine, avec mouv.
πεδιονόμος, ος, ον, qui habite les plaines.
πεδιοπλόκτυπος, ος, ον, qui fait retentir la plaine du pied des chevaux.
πεδοβάμων, ων, ον, gén. ονος, qui marche sur le sol.
πεδόθεν, adv. du sol, à partir du sol; fig. à fond, du fond de l'âme.
πέδοι ou πεδοῖ, adv. sur le sol, à terre.
πέδον, ου (τὸ) seul. sg. 1 le sol, la terre : πρὸς πέδῳ κεῖσθαι, SOPH. être étendu à terre; πεσόντος αἵματος πέδῳ, ESCHL. le sang étant tombé à terre; ῥίπτειν πέδῳ, EUR. jeter à terre II 2 la terre, le pays : Παλλαδος πέδον, SOPH. la plaine de Pallas, c. à d. l'Attique;  Κρισαῖον πέδον, SOPH. ou Λοξίου πέδον, ESCH. la plaine de Krisa ou d'Apollon Loxias, c. à d. la plaine de Delphes; p. suite, la contrée.
πέδονδε, adv. : 1 vers la terre, à terre, avec mouv. Il 2 vers la plaine.
πεδοστιβής, ής, ές qui foule le sol, qui marche sur le sol.
πεδότριψ, ιβος (, ), celui ou celle qui use les entraves (à force de les porter) c. à d. le mauvais esclave.
πέζα, ης () I la cheville du pied II II p. anal. : 1 l'extrémité ou le bord extrême (du timon) Il 2 la bordure, en gén.; la lisière d'un chemin.
πέζαρχος, ου () le commandant de l'infanterie.
πεζέταιροι, ων (οἱ) les fantassins gardes du corps du roi de Macédoine.
πεζεύω : 1 intr. aller par terre, abs.; πόδα πέζειν, avec ἐπί ou le gén. aller par terre; πέζειν διὰ τῆς θαλάσσης, ISOC. aller sur mer comme sur la terre ferme Il 2 tr. traverser à pied; d'où au pass. être traversé ou parcouru à pied.
πεζῇ
, adv. v. πεζός.
πεζικός, , όν : 1 qui concerne l'infanterie; subst. τὸ πεζικόν, XEN. l'infanterie; τὰ πεζικά, XEN. les exercices de l'infanterie ll 2 qui concerne une armée de terre.
πεζομαχέω- : 1 combattre sur terre : τινι, contre qqn II 2 combattre avec de l'infanterie.
πεζομαχία, ας () 1 le combat d'infanterie Il 2 le combat sur terre.
πεζομάχος, ος, ον : 1 qui combat à pied Il  2 qui combat sur terre .
πεζονόμος, ος, ον, propr. qui paît sur terre, d'où fig. qui combat sur terre.
πεζοπορέω : 1 voyager à pied II 2 aller par terre.
πεζός, , όν : A adj. : I pédestre, c. à d. : 1 qui va à pied : στρατός, HRD. l'infanterie; πεζός, dans Hom. le guerrier combattant à pied; postér. le soldat de pied; ou (s. e. στρατός) l'infanterie II 2 qui est à pied, pédestre, en parl. de statues Il II de terre, c. à d.: 1 qui va par terre, sur terre; πεζὸς στρατός, ESCH. l'armée de terre; ὁ πεζός (s. e. στρατός) HDT. στρατιὰ πεζή, THC. τὸ πεζον, l'armée de terre Il 2 qui se fait ou se produit sur terre Il III qui ne s'éléve pas de terre, d'où : 1 de prose, prosaïque (cf. lat. sermo ou oratio pedestris) Il 2 en gén. uni, simple, commun, terre à terre Il B adv. πεζῇ : 1 à pied I I2 par terre, sur terre Il Cp. πεζότερος.
πειθανάγκη, ης () la persuasion contrainte, c. à d. imposée par l'évidence ou la force des choses.
πειθάνωρ, ορος (, ) l'homme obéissant.
πειθαρχέω-, obéir aux magistrats ou aux lois. d'où en qén. obéir à, dat. .
πειθαρχία, ας () l'obéissance.
πείθαρχος, ος, ον, obéissant au chef, docile.
πείθεο, 2 sg. imper. prés. moy. poét. de πείθω.
πειθήνιος, ος, ον : 1 pass. docile au frein; τὸ πειθήνιον, l'obéissance Il 2 act. qui dirige, qui conduit.
πειθενίως, adv. docilement.
πείθω
: I tr. aux temps suiv. (fπείσω, ao. 1 ἔπεισα. ao. 2 poét. ἔπιθον, pf. πέπεικα; pass. f. πεισθήσομαι, ao ἐπείσθην, pf. πέπεισμαι) 1 persuader, convaincre, acc. :  τινά τι, persuader qqn de qqe ch.; τινά ποιεῖν τι, qqn de faire qqe ch.; πείθω ἐμαυτόν, je me persuade, c. à d. je suis convaincu, je crois, comme πείθομαι II 2 enjôler, circonvenir, engager par ruse, d'où séduire, surprendre. tromper II 3 fléchir par des prières, amollir, adoucir, apaiser; en mauv. part, amollir ou gagner par de l'argent, corrompre Il 4 en gén. gagner le bonnes grâces de, acc. II 5 stimuler, exciter, mettre en mouvement : θυέλλας. IL. les tempêtes, propr. les persuader de souffler Il 6 en gén. s'efforcer d'amener qqn à adopter une opinion, à participer à une entreprise, à suivre un conseil II II intr. (au pf πέποιθα et au pl. q. pf ἐπεποίθεν, au sens d'un prés. et d'un impf.) se fier, se confier, s'en remettre à, dat. ; abs. ὄφρα πεποίθῃς, lL. afin que tu prennes confiance; de même avec l'inf. avoir la confiance de ou que, compter que, etc. Il Moy. πείθομαι (f. πείσομαι, ao. 2 ἐπίθομην) et pass. (f. πεισθήσομαι, ao. ἐπείσθην, pf. πέπεισμαι) 1 se laisser persuader :  λόγῳ, ESH., par des paroles; abs. à l'impér. πείθου, laisse-toi persuader II 2 obéir à, dat. ; avec double dat. : τινι έπεσι, IL.  τινι μύθοις, IL. obéir aux paroles de qqn; γήραι πείθεσθαι, IL. obéir à la vieillesse, se soumettre avec patience aux inconvénients de la vieillesse; πείθεσθαι νυκτί, IL. céder à l'invitation de la nuit pour cesser la lutte; τινὶ πάντα πίθεσθαι, OD. obéir à qqn en toute chose; abs. πιθοῦ, ATT., obéis, p. opp. à πείθου (v. ci-dessus Moy. 1) Il 3 p. suite, se fier à, croire à (une parole) : οὐ δυνήσομαί ποτε τὸ σὸν πίθεσθαι παῖδ' ὅπως ἐστὶν κακός, EUR. je ne pourrai jamais croire que ton fils fasse le mal; ταῦτ' ἐγώ σοι οὐ πείθομαι, PLAT. je ne te crois pas sur ce point; en ce sens pf. pass. πέπεισμαι, avoir été persuadé, d'où croire; part. πεπεισμένος, avec le dat. engagé, déterminé par.      
πειθώ, όος-οῦς () I act. 1 la faculté ou le talent de persuader, l'éloquence persuasive, la persuasion Il 2 le discours propre à persuader, l'éloquence; ou en gén. le moyen de persuader II II pass. 1 la persuasion qu'on a dans l'esprit II 2 la docilité, l'obéissance.
Πειθώ, όος-οῦς () Peithô, déesse de la persuasion ou de l'éloquence [v  le préc.]
πεῖνα, ης () la faim, le besoin de manger.
πειναλέος, α, ον, qui a faim, affamé; τὸ πειναλέον, la faim.
πεινᾶν, inf. prés. act. réc. (p. πεινῆν) de πεινάω.
πεινατικός, ός, όν, c. πεινητικός.
πεινάω-, -ῇς, -, inf. -ῆν (impf. ἐπείνων, f. πεινήσω, rec. πεινάσω; ao. ἐπείνησα; réc. ἐπείνασα; pf, πεπείνηκα) I avoir faim, étre affamé; avec un gén. avoir faim de Il II fg. 1 avoir faim de, c. à d. être avide de, avoir le désir de, gén. II 2 manquer de, avoir besoin de, gén. .
πείνη, v. πείνα .
πεινήμεναι, inf. prés act. epq. de πεινάω
πεινητικός, , όν, affamé, famélique II Cp. πεινητικώτερος
πεῖρα, ας () I l'épreuve, c. à d. 1 l'expérience, la tentative, l'essai  : ἀπο πείρης, HDT. par des épreuves faites, c. à d. avec effort, avec peine; σφάλλεσθαι πείρᾳ τινός, THC. manquer qqe ch. à l'essai, c. à d. être déçu dans une espérance, πεῖράν τινος λαμβάνειν, ISOCR. acquérir l'expérience de qqe ch., faire un essai avec qqe ch.; πεῖραν λαμβάνειν ἐν ἑαυτῷ, XEN. faire une expérience sur soi-même; πεῖραν διδόναι,soutenir l'épreuve de, être mis à l'épreuve, πεῖράν τινος ποιεῖσθαι, THC. faire l'épreuve de qqe ch.; δέχεσθαι πεῖραν, PLUT. accepter une épreuve, une tentation Il 2 p. suite, expérience acquise : πεῖραν ἔχειν, avoir l'expérience de; εἰς περάν τινος ἔρεχεσθαι, THC. arriver par l'expérience à la connaissance d'une personne ou d'une chose, apprendre à connaître qqn ou qqe ch. Il II particul. 1 l'essai de nuire à qqn par la ruse, la ruse, la tromperie Il 2 l'essai de séduire une femme II 3 en gén. la proposition, le projet, l'entreprise :  πεῖραν ἀφορμᾶν, SOPH. partir pour une entreprise.
πειρά, ᾶς () la pointe d'épée.
Πειραεύς, έως (), c. Πειραιεύ.
πειράζω (seul. prés., impf et ao. ἐπείρασα) essayer, tenter, faire l'épreuve ou l'expérience de, gén. de pers. ou acc. de chose.
Πειραίδης () le fils ce Peiraeos.
1 Πειραιεύς, gén. αιέως, att. αιῶς, datαιεῖ, acc. αιέα, contr. att () le Pirée, port et dème d'Athènes.
2 Πειραιεύς, έως, adj. m. habitant du Pirée.
1 Πειραικός, , όν, du Pirée.
2
Πειραικός, , όν, subst. au fém., ἡ Πειραική, la Peiraïque (litt. la marche, la frontière) contrée de l'Oropie.     
πειραίνω (f. inus., ao. ἐπείρανα, pf. inus.; pf. pass. πεπείραμαι) 1 accomplir, terminer, au pass. II 2 attacher par le bout : σειρὴν ἔκ τινος, OD. une corde à qqe ch.
Πειραιοῖ, adv. dans le Pirée.
πεῖραρ, ατος (τὸ) A pass. I le terme, l'extrémité, la fin, d'où au pl. (les extrémités de la terre, de la mer); partrcul. l'extrémité d'un câble, le bout d'une corde II II p. suite, fig.:  1 le but, le terme, la fin : πεῖραρ ἑλέσθαι, IL. atteindre le but, c. à d. terminer une contestation Il 2 le plus haut point, l'extrémité, le dernier degré, le terme Il 3 le point extrême d'une chose, la partie essentielle II B act. ce qui donne à une chose son achèvement
πείρας, ασα, αν, part. ao. de πείρω.
πείρασις, εως ()
l'essai de corruption.

πειρατέον, adj. verb. de πειράω

Πειρατέον, ἀπ' αὐτῆς δὴ τῆς θεοῦ, ἣν ὅδε Ἀφροδίτην μὲν λέγεσθαί φησι, τὸ δ' ἀληθέστατον αὐτῆς ὄνομα ἡδονὴν εἶναι.
Platon, Philèbe, 12

πειρατήριον, ου (τὸ)

1 (πειράω) la preuve
2 (
πειρατής) le repaire de pirates.

Τάς τε καταδρομὰς τὰς ἐπὶ τοὺς ὁμόρους καὶ τὰ πειρατήρια τὰ ἐν τῇ θαλάττῃ τοῦτον εἶναι τὸν συστήσαντα διέβαλεν, οὐκ ἂν οὐδ' ἀποστῆναι λέγων τὸ ἔθνος αὐτοῦ, εἰ μὴ βίαιός τις καὶ ταραχώδης ὑπῆρχεν.
Flavius Josèphe, Antiquités, XIV, 43

πειρατής, οῦ () 1 le brigand II 2 le pirate.

Καὶ κατὰ μὲν θάλατταν παραχρῆμα πειρατὰς ἐξέπεμψαν, οἳ περιτυχόντες πλοίῳ βασιλικῷ τῶν ἐκ Μακεδονίας περὶ Κύθηρα, τοῦτό τ' εἰς Αἰτωλίαν καταγαγόντες αὔτανδρον, τούς τε ναυκλήρους καὶ τοὺς ἐπιβάτας, σὺν δὲ τούτοις τὴν ναῦν ἀπέδοντο.
Polybe, IV, 6, 1

πειρατικός, , όν, de pirate.

Δέδεκται δ' οἰκήτορας καὶ ἡ Δύμη μικρὸν πρὸ ἡμῶν ἀνθρώπους μιγάδας, οὓς ἀπὸ τοῦ πειρατικοῦ πλήθους περιλιπεῖς ἔσχε Πομπήιος, καταλύσας τὰ λῃστήρια καὶ ἱδρύσας τοὺς μὲν ἐν Σόλοις τοῖς Κιλικίοις τοὺς δ' ἄλλοθι καὶ δὴ καὶ ἐνταῦθα.
Strabon, VIII, 7, 5

πειράω- (impf. ἐπείρων, f. πειράσω, ao. ἐπείρασα, pf. πεπείρακα; pass. f. πειραθήσομαι, ao. ἐπειράθην, pf. πεπείραμαι)

A. tr. :

I essayer, tenter, s'efforcer, avec l'inf., avec ὡς, avec ὅπως

II avec un gén. de pers. ou de chose : faire un essai ou une expérience sur qqn, c. à d. mettre à l'épreuve, chercher à, engager à; avec idée d'hostilité, s'essayer contre qqn. se mesurer avec qqn;

πόλιος πειρᾶν, HDT. tâter une ville pour s'en emparer ou la surprendre;
χωρίου
, THC. faire une tentative sur une place forte

III après. Hom. avec l'acc. :

1 avec un acc. de pers. tenter, induire en tentation : 

τοὺς φίλους ἐπὶ Καίσαρα, PLUT. éprouver les sentiments des amis à l'égard de César, les exciter contre lui; particul. essayer de corrompre, de séduire

2 avec un acc. de chose :

πάντα πειρᾶν, PLUT. tenter tout, employer tous les moyens

Moy.  πειράομαι-ῶμαι (f. πειράσομαι, ao. ἐπειρασάμην) :

I abs. tenter pour soi, faire un essai, faire une épreuve; s'essayer, s'exercer :

περί τινος, tenter l'épreuve pour le prix du combat, s'efforcer d'obtenir le prix

II en gén. éprouver, tenter, entreprendre;

avec μή, dans la crainte que; avec un gén. de pers.:

1 tenter qqn, mettre qqn à l'epreuve;
p. suite,
pressentir, interroger;
au sens phys
. s'essayer ou se mesurer avec

2 p. suite, faire l'expérience que, reconnaître par expérience que :

πειρώμενος ἀνδρὸς ἀγαθοῦ καὶ νοῦν ἔχοντος, PLUT. reconnaissant aprés expérience que l'homme était honnête et sensé 

III avec un gén. de chose, essayer sur soi-même, éprouver pour soi, gén. (σθένεος, sa force, etc.);

τείχους, THC. donner l'assaut aux rnurs ;
τόξου
, OD. essayer un arc;
ὀιστοὶ τῶν ταχ' ἔμελλον πειρήσεσθαι
, OD. traits dont ils devaient bientôt faire l'épreuve, c. à d. dont ils devaient bientôt apprendre à connaitre par leur propre expérience la force meurtrière;

de même avec une nuance d'ironie, tâter (du pouvoir, de la servitude, etc.);
p. suite, au pf.
avoir appris par expérience, d'où connaitre ou savoir par expérience

IV avec le dat.

ἔπεσι π., IL. essayer par des paroles ou avec des paroles;
ποσί, OD. s'essayer avec les pieds, c. à d. lutter de vitesse à la course;
πειρηθῆναι ἐν ἔντεσι
, IL. essayer des armes pour voir si elles vont bien au corps;

ou

σὺν ἔντεσι, IL. s'essayer dans les armes, c. à d. montrer ce qu'on est capable de faire;

p. suite, au pf. s'être essayé, d'où être exercé, expérimenté :

μύθοις, OD. en paroles

V avec l'acc.:

ἕκαστα π. OD. scruter chaque chose.

πείρη, ion. c. πεῖρα.

Πειρηναῖος, α, ον, de la fontaine Peirènè.

Πειρήνη, ης () Peirènè (auj. Dragonera) fontaine près de Corinthe.

πειρήσω, fut. ion. de πειράω.

πειρητίζω (seul. prés. et impf.) essayer, éprouver, faire l'épreuve de :

1 abs.
2 avec un rég. de pers. au gén. :

τινός, scruter, pressentir qqn; ou éprouver qqn, se mesurer avec lui

3 avec un rég. de chose au gén. :

τινός, éprouver ou essayer qqe ch. (un arc, ses forces, etc.);

à l'acc. :

στίχας ἀνδρῶν, IL. tâter ou attaquer les lignes de guerriers

4 avec un inf. s'efforcer de.

Ταὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο,
τοῖς δ' Ὀδυσεὺς μετέειπε, συβώτεω
πειρητίζων,
ἤ μιν ἔτ' ἐνδυκέως φιλέοι μεῖναί τε κελεύοι
αὐτοῦ ἐνὶ σταθμῷ, ἦ ὀτρύνειε πόλινδε·

Homère, Odyssée, XV, 301

Πειρίθοος, gén. ου, dat. , acc. ουν () Peirithoos (Pirithoüs) fils d'Ixion ou de Zeus, un des Lapithes.

Ἐν δ' ἦν ὑσμίνη Λαπιθάων αἰχμητάων
Καινέα τ' ἀμφὶ ἄνακτα Δρύαντά τε
Πειρίθοόν τε
Ὁπλέα τ' Ἐξάδιόν τε Φάληρόν τε Πρόλοχόν τε
Μόψον τ' Ἀμπυκίδην, Τιταρήσιον, ὄζον Ἄρηος,
Θησέα τ' Αἰγείίδην, ἐπιείκελον ἀθανάτοισιν·

Hésiode, Bouclier, 178

Πειρίθους, gén. ου, dat. , acc. ουν () Peirithoos (Pirithoüs) fils d'Ixion ou de Zeus, un des Lapithes.

πείρινς (), seul. acc. πείρινθα, le panier d'osier qu'on adaptait à un char.

πείρω (f. περῶ, ao. ἔπειρα, pf. inus.; pass. ao. 2 ἐπάρην, pf. πέπαρμαι) traverser de part en part, d'où :

1 transpercer :

κρέα ὀβελοῖσιν, IL. OD. ou  ἀμφ' ὀβελοῖσιν, IL. OD. percer des viandes avec des broches;
διά τινος ὀδόντων ἔγχει, IL. enfoncer sa lance travers les dents de qqn;

d'où pf. pass. πεπαρμένος, transpercé,

au pr.; fig. ὀδύνῃσι, IL. dont le coeur est transpercé par la souffrance

2 traverser, parcourir d'un bout à l'autre :

κύματα, IL. les flots;
κέλευθον
, OD. une route,

πειρῴατο, 3 pl. prés. opt. pass.-moy. de πειράω.

*πείσα, ion. πείση, ης () l'effet de la persuasion, d'où le calme, le repos.

πεῖσαι, inf. ao. de πείθω.

πείσεαι, 2 sg. fut. épq. de πείθω

πείσει, 3 sg. fut. act. ou 2 sq. fut. moy. de πείθω

πείσειε 3 sg. opt. ao. act. de πείθω

πεισέμεν, inf. fut. act. épq. de πείθω

πείση, v.  *πείσα

Πεισηνορίδης, gén. épq. αο ()  le fils de Peisénôr.

Τῷ δ' ἄρ' ἅμ' αἰθομένας δαίδας φέρε κεδνὰ ἰδυῖα
Εὐρύκλει', Ὦπος θυγάτηρ
Πεισηνορίδαο
,
τήν ποτε Λαέρτης πρίατο κτεάτεσσιν ἑοῖσιν
πρωθήβην ἔτ' ἐοῦσαν, ἐεικοσάβοια δ' ἔδωκεν,
ἶσα δέ μιν κεδνῇ ἀλόχῳ τίεν ἐν μεγάροισιν,
εὐνῇ δ' οὔ ποτ' ἔμικτο, χόλον δ' ἀλέεινε γυναικός·

Homère, Odyssée, I, 421

πεισθῆναι, inf. ao. pass. de πείθω.

πεισίβροτος, ος, ον, à qui obéissent les mortels.

Βασιλεὺς γὰρ ἦσθ', ὄφρ' ἔζης,
μόριμον λάχος πιπλάντων
χεροῖν
πεισίβροτόν τε βάκτρον.

Eschyle, Choéphores, 354

Πεισιστρατίδαι, ῶν (οἱ) les Pisistratides ou fils de Pisistrate.

Πεισίστρατος, ου () Peisistratos (Pisistrate) h.  

πεῖσμα, ατος (τὸ)

1 l'amarre de navire
2 p. ext. tout cordage servant à tenir.

Αὐτὰρ ἐγὼ σπασάμην ῥῶπάς τε λύγους τε,
πεῖσμα δ', ὅσον τ' ὄργυιαν, ἐυστρεφὲς ἀμφοτέρωθεν
πλεξάμενος συνέδησα πόδας δεινοῖο πελώρου,
βῆν δὲ καταλοφάδεια φέρων ἐπὶ νῆα μέλαιναν
ἔγχει ἐρειδόμενος, ἐπεὶ οὔ πως ἦεν ἐπ' ὤμου
χειρὶ φέρειν ἑτέρῃ·

Homère, Odyssée, X, 133

πείσομαι, f. moy. de πείθω ou f. de πάσχω.

πειστέον, adj. verb. de πείθω ou de πείθομαι.

πειστήριος, α, ον, propre à persuader, persuasif.

 Ἀλλ' ἀντίαζε καὶ λόγους πειστηρίους
εὕρισκ'·

Euripide, Iphigénie en Tauride, 1053

πειστικός, η, ον, propre à persuader, persuasif.

Ἤδη γάρ του ἔγωγε καὶ ἤκουσα τῶν σοφῶν ὡς νῦν ἡμεῖς τέθναμεν καὶ τὸ μὲν σῶμά ἐστιν ἡμῖν σῆμα, τῆς δὲ ψυχῆς τοῦτο ἐν ᾧ ἐπιθυμίαι εἰσὶ τυγχάνει ὂν οἷον ἀναπείθεσθαι καὶ μεταπίπτειν ἄνω κάτω, καὶ τοῦτο ἄρα τις μυθολογῶν κομψὸς ἀνήρ, ἴσως Σικελός τις ἢ Ἰταλικός, παράγων τῷ ὀνόματι διὰ τὸ πιθανόν τε καὶ πειστικὸν ὠνόμασε πίθον, τοὺς δὲ ἀνοήτους ἀμυήτους, τῶν δ' ἀνοήτων τοῦτο τῆς ψυχῆς οὗ αἱ ἐπιθυμίαι εἰσί, τὸ ἀκόλαστον αὐτοῦ καὶ οὐ στεγανόν, ὡς τετρημένος εἴη πίθος, διὰ τὴν ἀπληστίαν ἀπεικάσας.
Platon, Gorgias, 493

πείσω, f. de πείθω.

πέκω, tondre II Moy. peigner sur soi; tondre.

Τῷ ῥ' ἥ γε χρόα καλὸν ἀλειψαμένη ἰδὲ χαίτας
πεξαμένη
χερσὶ πλοκάμους ἔπλεξε φαεινοὺς
καλοὺς ἀμβροσίους ἐκ κράατος ἀθανάτοιο
.

Homère, Iliade, XIV, 154

πέλα, 2 sg. impér. prés. de πελάω.

πελαγίζω, intr. :

1 naviguer en pleine mer
2 être comme la pleine mer, c. à d. se répandre comme la pleine mer, en parl. de fleuves débordés; ou être changé en une vaste mer, en parl. de plaines inondées.

Ἐπεὰν πλήρης γένηται ὁ ποταμὸς καὶ τὰ πεδία πελαγίσῃ, φύεται ἐν τῷ ὕδατι κρίνεα πολλά, τὰ Αἰγύπτιοι καλέουσι λωτόν·
Hérodote, II, 92, 2

πελαγικός, , όν, de la mer.

πελάγιος, α ou ος, όν :

1 qui navigue en pleine mer, en parl. de vaisseaux
2 en gén. de la mer.

Εἴ τις πτερώσας Κλεόκριτον Κινησίᾳ,
αἴροιεν αὖραι
πελαγίαν ὑπὲρ πλάκα.

Aristophane, Grenouilles, 1437

πέλαγος, εος-ους (τὸ)

1 la pleine mer;

ἁλὸς πελαγέα, OD. le plein de la mer, la haute mer;
fig
. πέλαγος κακῶν, ESCHL. ἄτης, ESCH. un océan de maux, un abîme de malheur, etc.

2 particul. une mer, p. opp. à θάλασσα, la mer en gén. :

πέλαγος Αἰγαῖον, ESCH. la mer Egée;  
τὸ Τυρσηνικὸν πέλαγος
, τὸ Σικελικὸν πέλαγος, THC. la mer de Tyrrhenie, la mer de Sicile.

Τό τε γὰρ ῥεῦμά ἐστι μέγα καὶ πολὺ καὶ θολερόν, αἵ τε νῆσοι πυκναί, καὶ ἀλλήλαις τῆς προσχώσεως τῷ μὴ σκεδάννυσθαι ξύνδεσμοι γίγνονται, παραλλὰξ καὶ οὐ κατὰ στοῖχον κείμεναι, οὐδ' ἔχουσαι εὐθείας διόδους τοῦ ὕδατος ἐς τὸ πέλαγος.
Thucydide, II, 102, 4

πελάζω (f. πελάσω, att. πελῶ;,ao. ἐπέλασα, pf. inus.; pass. ao. ἐπελάσθην, ao. 2 poét. sync.  ἐπλήμην, pf. πέπλημαι)

1 intr. s'approcher, gén. ou acc.
2 tr. (seul. en poésie) approcher, faire approcher :

νέας Κρήτῃ, OD. des vaisseaux près de la Crète;  
τινὰ γαίῃ, OD. θάκῃ, OD. qqn près de la terre, d'Ithaque;
στῆθος θαλάσσῃ, OD. se jeter la poitrine sur la mer (pour nager);
ἰστὸν ἰστοδόκῃ
, IL renverser un mât sur son chevalet;

fig. τινά ἐς νῆσον, OD. faire aborder qqn. dans une île;

avec idée de violence : πελάζειν τινὰ δεσμοῖς, ESCH. jeter qqn dans des liens;
τινὰ χθονί, IL, jeter qqn à terre;

au pass. avec le dat. : πλῆτο χθονί, IL. il tomba à terre;

fig. πελάζειν τινὰ ὀδύνῃσι, IL, jeter qqn dans la souffrance

Moy. (ao. ἐπελασάμην)

1 intr. s'approcher de
2 tr. (opt. ao. 3 pl. épi.
πελασαίατο) approcher

πελᾶν, inf. prés. de πελάω.

πέλανος, ου () le gâteau de sacrifice qu'on brûlait sur l'autel; p. ext. tout liquide épaissi, (résine, cire, miel, sang épais ou caillé, etc.); particul. le mélange de farine, d'huile et de miel pour un sacrifice.

πελαργιδεύς, έως () le petit de la cigogne.

Ἐπὴν ὁ πατὴρ ὁ πελαργὸς ἐκπετησίμους
πάντας ποιήσῃ τοὺς
πελαργιδέας τρέφων,
δεῖ τοὺς νεοττοὺς τὸν πατέρα πάλιν τρέφειν.

Aristophane, Oiseaux, 1355

πελαργός, οῦ () la cigogne (propr. au plumage noir et blanc).

Ἀλλ' ἔστιν ἡμῖν τοῖσιν ὄρνισιν νόμος
παλαιὸς ἐν ταῖς τῶν
πελαργῶν κύρβεσιν·

Aristophane, Oiseaux, 1353

πέλας, adv. et prép.: près, auprès, gén. ou dat. ; ὁ πέλας ou οἱ πέλας, le prochain, autrui. 

πελασαίατο, v. πελάζω.

Πελασγία, Pélasgie, n. commun à plus. contrées habitées par les Pélasges, particul. la Grèce.

Πελασγίη, ης () ion. Pélasgie, n. commun à plus. contrées habitées par les Pélasges, particul. la Grèce.

Εἰ ἀληθέως οἱ Φοίνικες ἐξήγαγον τὰς ἱρὰς γυναῖκας καὶ τὴν μὲν αὐτέων ἐς Λιβύην τὴν δὲ ἐς τὴν Ἐλλάδα ἀπέδοντο, δοκέει ἐμοί ἡ γυνὴ αὕτη τῆς νῦν Ἑλλάδος, πρότερον δὲ Πελασγίης καλευμένης τῆς αὐτῆς ταύτης, πρηθῆναι ἐς Θεσπρωτούς, ἔπειτα δουλεύουσα αὐτόθι ἱδρύσασθαι ὑπὸ φηγῷ πεφυκυίῃ ἱρὸν Διός, ὥσπερ ἦν οἰκὸς ἀμφιπολεύουσαν ἐν Θήβῃσι ἱρὸν Διός, ἔνθα ἀπίκετο, ἐνθαῦτα μνήμην αὐτοῦ ἔχειν·
Hérodote, II, 56, 1

 Πελασγικός, , όν :

I adj. des Pélasges, pélasgique
II subst.
τὸ Πελασγικόν (s. e. τεῖχος) :

1 l'enceinte des Pélasges, partie N. O. des murs de la citadelle d'Athènes
2 p. suite, la campagne de ce côté de la citadelle.

Κλεομένης δὲ ἀπικόμενος ἐς τὸ ἄστυ ἅμα Ἀθηναίων τοῖσι βουλομένοισι εἶναι ἐλευθέροισι ἐπολιόρκεε τοὺς τυράννους ἀπεργμένους ἐν τῷ Πελασγικῷ τείχεϊ.
Hérodote, V, 64, 2

Πελάσγιος, α, ον, c. le préc.

Πελασγίς, ίδος, adj. f. c. les préc.

Ἀπὸ δὲ ταύτης διὰ Θήβης πεδίου ἐπορεύετο, Ἀδραμύττειόν τε πόλιν καὶ Ἄντανδρον τὴν Πελασγίδα παραμειβόμενος.
Hérodote, VII, 42, 1

Πελασγιῶτις, ιδος, adj. f. pélasgique ou grec.

Ἑξῆς δὲ τοὺς ὑπὸ τῷ Εὐμήλῳ καταλέγει, τὴν συνεχῆ παραλίαν, ἥπερ ἐστὶν ἤδη Μαγνησίας καὶ τῆς Πελασγιώτιδος γῆς.
Strabon, IX, 5, 15

Πελασγοί, ῶν (οἱ) 1 les Pélasges, anciens habitants de la Grèce, de l'Asie Mineure, de la Crète Il 2 les Grecs, en gén.

Πελασγός, adj. m, et neutre Πελασγόν, des Pélasges.

πελάτης, ου ()

I celui qui s'approche
II p. suite :

1 le voisin de, gén.
2 particul. celui qui approche du lit d'un autre
3 celui qui a des rapports avec,
d'où
l'homme à gages, le mercenaire;
à Rome
, le client.

Στεῦται δ' ἱεροῦ Τμώλου πελάται
ζυγὸν ἀμφιβαλεῖν δούλιον Ἑλλάδι,
Μάρδων, Θάρυβις, λόγχης ἄκμονες,

Eschyle, Perses, 41

πελάτις, ιδος () la servante. 

πελάω- (seul. prés.) c. πελάζω.

πέλεθρον, ου (τὸ) c. πλέθρον.

παραχαράττω à παρορέγω                 πέλεια à περίαλλος