Ménandre traduit par Mr. Cousin

NICÉPHORE, PATRIARCHE DE CONSTANTINOPLE

 

HISTOIRE DE L'EMPEREUR Héraclius

 

Traduction française : Mr. COUSIN

 

 

 

 

.

 

 

 

 

HISTOIRE

 

DE L'EMPEREUR

 

Héraclius,

 

 

Ecrite par Nicéphore Patriarche de Constantinople.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Μετὰ τὴν Μαυρικίου τοῦ βασιλέως ἀναίρεσιν Φωκᾶς, ἐπεὶ ταύτην διειργάσατο, τῆς βασιλείου ἀρχῆς ἐπιλαμβάνεται· οὗ δὴ ἄρξαντος ἐπὶ τοσοῦτο κακώσεως Χριστιανοῖς ἤλασε τὰ πράγματα ὡς παρὰ πολλοῖς ᾄδεσθαι ὅτι Πέρσαι μὲν τὴν Ῥωμαίων ἀρχὴν ἐκτὸς κατεπήμαινον, Φωκᾶς δὲ ἔνδον χείρω τούτων ἔπραττε. Ταῦτα οὐκ ἀνεκτὰ Ῥωμαίοις ἐγίνετο· διὸ οἱ περὶ τὴν Λιβύην τηνικαῦτα ἡγεμονεύοντες, ἅτε τῷ μεγίστῳ διαστήματι τὸ θαρσεῖν ἔχοντες καὶ ἅμα παρὰ Μαυρικίου τὰ τῆς στρατηγίδος ἀρχῆς ἐγκεχειρισμένοι

2. (Δύο δὲ ἤστην ἀδελφώ, Ἡράκλειος καὶ Γρηγόριος), οὗτοι κοινῇ βουλευσάμενοι τοὺς υἱεῖς πρὸς τὸ Βυζάντιον ἐκπέμπουσιν ἄστυ, ἀλλήλοις συνθέμενοι ὡς τὸν προφθάσαντα τούτων τῆς βασιλείας, εἰ δύναιτο, ἐπιλήψεσθαι. Καὶ Ἡράκλειον μὲν τὸν Ἡρακλείου παῖδα πλεῖστον καθοπλίσαντες στόλον ἐκ τῶν Ἄφρων καὶ Μαυρουσίων ἀνδρῶν πληρώσαντες πλοῒ ἐξέπεμπον, Νικήταν δὲ τὸν Γρηγορίου υἱὸν ἱππικῇ στρατιᾷ πολλῇ περιβαλόντες διὰ τῆς ἠπείρου ἀπέστελλον.

3. Δεξιᾷ δὲ τύχῃ χρησάμενος Ἡράκλειος καὶ πνεύμασιν ἐπιφορωτάτοις ἀναχθεὶς φθάνει Νικήταν εὐπλοΐσας εἰς Βυζάντιον, καὶ ἤδη τῇ πόλει προσεσχηκὼς ἐπέλαζε.

4. Κρίσπος δέ (τοῦ Φωκᾶ δὲ ἦν οὗτος γαμβρός, ὃς τηνικάδε τὸν τοῦ ὑπάρχου τῆς πόλεως θρόνον διέπειν ἔλαχε, καὶ μεγάλα ἐν τοῖς βασιλείοις δυνάμενος), ἐπεὶ ἀπηχθάνετο Φωκᾷ ὡς δὴ περιυβρισμένος ὑπ' ἐκείνου τυγχάνων τῆς οἰκείας εἰκόνος καθαιρέσεως ἕνεκεν, ἥν ποτε οἱ τῶν ἀντιθέτων χρωμάτων δημόται τῇ τοῦ Φωκᾶ συμπαρέγραψαν εἰκόνι, δόλῳ αὐτὸν μετήρχετο, καὶ πονεῖν μὲν ὑπὲρ αὐτοῦ πλαττόμενος ἔπειθε καὶ Ἡράκλειον ἐπ' ἀπωλείᾳ ἑαυτοῦ ἥκειν ἀπισχυρίζετο, συνήργει δὲ ὅμως Ἡρακλείῳ καὶ τῷ ὄντι τὰ ὑπὲρ αὐτοῦ εἰς τὰ μάλιστα ἔπραττεν. Οἱ οὖν περὶ Φωκᾶν θεασάμενοι καὶ ὅσον πολιτικὸν ἐξ αὑτῶν ἐστασίαζον (ἤδη γὰρ οἱ τοῦ πρασίου χρώματος δημόται τοῖς περὶ τὴν Καισαρίου τὸ πῦρ ὑφῆπτον καὶ τὸν ἔπηλυν βασιλέα ἀνευφήμουν), ἐπικειμένους δὲ αὐτοῖς καρτερώτατα καὶ τοὺς ἐκ τῶν Ἡρακλείου στρατευμάτων εἰσιδόντες, καταλιπόντες αὐτὸν ἐφ' ἑαυτοῖς γίνονται.

5. Φώτιος δέ τις τοὔνομα, ὃς παρ' αὐτοῦ εἰς τὴν σύζυγον ἐπιβουλευθείς ποτε καθυβρίζετο, εἰς τὰ βασίλεια σὺν πλήθει στρατιωτῶν ἐπιὼν Φωκᾶν αὐτίκα κατέσχε, καὶ τῆς βασιλικῆς αὐτὸν ἀπαμφιέσας ἐσθῆτος, περίζωμα μέλαν αὐτῷ περιθέμενος, τὰς χεῖρας περιηγμένας εἰς τοὐπίσω ἀποδεσμήσας καὶ πλοίῳ ἐμβαλὼν πρὸς Ἡράκλειον δεσμώτην ἀπήγαγεν. Ὃν ἰδὼν Ἡράκλειος ἔφη "οὕτως, ἄθλιε, τὴν πολιτείαν διῴκησας;" ὁ δὲ "σὺ μᾶλλον" εἶπε "κάλλιον διοικεῖν μέλλεις". Εὐθὺς οὖν αὐτοῦ τὸν διὰ ξίφους ἔτι πρὸς τῷ πλοίῳ ὄντος καταψηφίζεται θάνατον, ἔπειτα ἀκρωτηριάζεσθαι, χεροῖν τε δεξιὰν ἄνωθεν ἐκ τοῦ ὠμιαίου ἄρθρου ἐκκόπτεσθαι καὶ τῶν αἰδοίων ἐκτέμνεσθαι καὶ κοντοῖς ἀναρτᾶσθαι, οὕτω τε τὸ σῶμα συρὲν κατὰ τὴν τοῦ Βοὸς λεγομένην ἀγορὰν τῷ πυρὶ καταπίμπρασθαι, Δομεντιόλον τε τὸν Φωκᾶ ἀδελφὸν καὶ Βονόσσον καὶ Λεόντιον τὸν τῶν βασιλικῶν χρημάτων ταμίαν τὸν αὐτὸν τῷ Φωκᾷ συνδιαφέρειν κίνδυνον προσέταττε. Καὶ δὴ ταῦτα οὕτως ἀπέβαινε.

6. Σέργιος δὲ αὐτίκα ὁ τῆς πόλεως πρόεδρος καὶ ὁ λοιπὸς ταύτης ὅμιλος σὺν πάσῃ εὐγνωμοσύνῃ Ἡράκλειον ἐντὸς εἰσδέχεται. Καὶ αὐτὸς Κρίσπον εἰς τὴν βασίλειον ἀξίαν προύτρεπε· μηδὲ γὰρ τῆς βασιλείας ἕνεκεν αὐτὸς ἐληλυθέναι ἔφασκε, τίσασθαι μᾶλλον Φωκᾶν τῆς εἰς Μαυρίκιον καὶ τὰ Μαυρικίου τέκνα παρανομίας. Ὁ δὲ οὐκ ἐδέχετο. Τέλος ὑπὸ τῆς συγκλήτου βουλῆς καὶ τοῦ δήμου Ἡράκλειος βασιλεὺς  Κρίσπον δὲ στρατηγὸν ἀποστέλλει χειροτονήσας τῶν ἐν Καππαδοκίᾳ ἐκστρατευμάτων.

7. Ἐπεὶ δὲ ἡ φήμη διέθεεν ὡς Πέρσαι ἐπὶ Ῥωμαίους στρατεύουσιν, Ἡράκλειος ἐκ Βυζαντίου ἄρας παρὰ Κρίσπον κατὰ τὴν Καίσαρος πόλιν τηνικαῦτα τυγχάνοντα προσπορεύεται ὡς δὴ αὐτῷ [περὶ] τῶν κοινῶν ἕνεκεν βουλευσόμενος. Καὶ ὃς μὲν νοσεῖν προσεποιεῖτο καὶ τὸν βασιλέα συχνῶς παραγινόμενον ἐν σχήματι ἀρρώστου κατακλινόμενος ἀηδῶς καὶ μόλις ἐδέχετο· εἶτα ἠκούετο ὡς καὶ διελοιδορεῖτο αὐτῷ· Ἡράκλειος δὲ τὸ δρᾶμα συνῆκε καὶ τὴν ὕβριν ὅμως ἤνεγκε καὶ ἤδη ἐκαιροφυλάκει. Ἀλλ' ἔδοξε τέως γνησιώτερόν πως διαλέγεσθαι περὶ τοῦ δεῖν πονεῖν ὑπὲρ ἀλλήλων τῆς πολιτείας χάριν. Ὁ δὲ οἷα ἐπιτωθάζων οὐκ ἐξὸν βασιλεῖ ἔφασκε καταλιμπάνειν βασίλεια καὶ ταῖς πόρρω ἐπιχωριάζειν δυνάμεσιν.

8. Ἑν τούτοις τίκτεται παῖς τῷ βασιλεῖ Ἡράκλειος, ὃν δὴ καὶ Κωνσταντῖνον ὠνόμασεν. Τότε δὴ παραγίνεται καὶ Νικήτας ὁ τὴν ἀξίαν πατρίκιος πρὸς τὸ βασίλειον ἄστυ. Διὰ τοῦτο Ἡράκλειος εἰς τὸ Βυζάντιον ἐπάνεισι καὶ Νικήταν σὺν τιμῇ μεγίστῃ καὶ περιφανείᾳ ὥσπερ ἀδελφὸν γνήσιον καὶ ὁμότιμον δέχεται, καθὰ ἦν αὐτοῖς ἤδη συντεταγμένον ἐκ Λιβύης ἀπαίρουσι. Καὶ Κρίσπος δὲ εἰς Βυζάντιον ἧκεν ὡς τῇ εἰσόδῳ Νικήτα συνησθησόμενος. Σκήπτεται δὲ Ἡράκλειος τῷ θείῳ λουτρῷ τὸν υἱὸν καθαγνίζειν, υἱοθετεῖσθαι δὲ αὐτὸν ὑπὸ Κρίσπου. Ὁ δὲ ἐπὶ τούτοις εἰσέρχεται εἰς τὰ βασίλεια. Ἡράκλειον δὴ ἀθροίσαντα τοὺς ἐκ τῆς συγκλήτου βουλῆς ἅπαντας καὶ τὴν ἄλλην πληθὺν τοῦ ἄστεως ἅμα τῷ προέδρῳ Σεργίῳ εἰπεῖν λέγεται πρὸς αὐτούς "ὁ βασιλέα ὑβρίζων τίνι προσκρούει;" τοὺς δὲ φάναι "τῷ θεῷ τῷ ποιήσαντι αὐτὸν βασιλέα". Καὶ Κρίσπον προτρέπειν, καὶ αὐτὸν ἀποφαίνεσθαι τὸ δοκοῦν ὀρθῶς· τὸν δὲ οὐκ εἰδότα τὸ δραματούργημα λέξαι μηδὲ φιλανθρώπου τυχεῖν δίκης τὸν ἐπὶ τοιούτῳ ἁλόντα τολμήματι. Καὶ τὸν βασιλέα ἀναμιμνήσκειν αὐτὸν οἷα ἐν Καισαρείᾳ ἐπὶ τῇ νόσῳ κατεσχηματίσατο, καὶ ὡς τὸ τῆς βασιλείας κατευτελίζειν ἀξίωμα ᾤετο, καὶ ὡς εἰς τὴν βασίλειον ἀρχὴν προύτρεπε. Καὶ ἅμα λαβόντα τόμον κατὰ κόρρης τοῦτον παίειν, καὶ εἶτα λέγοντα "ὡς γαμβρὸν οὐκ ἐποίησας, φίλον πῶς ἂν ποιήσειας;" εὐθὺς δὲ ἐπιτρέψαι εἰς κληρικοῦ σχῆμα τὴν κεφαλὴν ἀποκείρασθαι, καὶ τὸν ἱεράρχην τὰ νενομισμένα ἐπὶ τῇ ἀποκάρσει ἐπιφθέγξασθαι. Ἐξελθόντα δὲ αὐτὸν τοῖς μετὰ Κρίσπου στρατιώταις ἐπὶ λέξεως ὧδε εἰπεῖν "ὁ παπᾶς Κρίσπος ὑπουργοὺς ὑμᾶς ἕως τοῦ νῦν εἶχεν, ἡμεῖς δὲ σήμερον οἰκειακοὺς τῆς βασιλείας ὑπηρέτας". Προσθεῖναι δὲ αὐτοῖς τὸ ἐξ ἔθους σιτηρέσιον, πρώτους τε καλεῖσθαι καὶ ἐν τοῖς στρατιωτικοῖς τάγμασιν· αὐτούς τε ἀσμενέστατα δεξαμένους τὸν βασιλέα ἐπευφημῆσαι ἅμα τῇ ἄλλῃ πληθύϊ. Μετὰ δὴ ταῦτα Κρίσπον εἰς τὸ λεγόμενον τῆς Χώρας περιεῖρχθαι σεμνεῖον, ὃς ζήσας ἐνιαυτὸν αὐτοῦ ἐτελεύτησεν.

9. Ἡράκλειος δὲ Θεόδωρον τὸν ἑαυτοῦ ἀδελφόν, τὴν μετὰ βασιλέα πρώτην ἀρχὴν κεκτημένον (κουροπαλάτην δὲ αὐτὸν οἱ περὶ τὰ βασίλεια καλεῖν εἰώθασιν), ἔτι καὶ Φιλιππικὸν τὸν Μαυρικίου τοῦ βασιλέως γαμβρὸν ἐπ' ἀδελφῇ γεγονότα, τηνικαῦτα δὲ εἰς κληρικοῦ σχῆμα ἀποκεκαρμένον τὴν κόμην, ἡγεμόνα τῆς ὑπὸ Κρίσπου πρῴην ἰθυνομένης ἀρχῆς ἐξέπεμπε. Φιλιππικὸς δὲ ἐπιβιοὺς χρόνον ὕστερον ἐτελεύτα, καὶ πρὸς τῷ ὑπ' αὐτοῦ δωμηθέντι περικαλλεῖ ἄγαν καὶ σεβασμίῳ ἱερῷ τῷ κατὰ Χρυσόπολιν ὄντι ταφῇ παραδίδοται.

10. Ὀλίγου δὲ χρόνου διιππεύσαντος νόσῳ ἐπιληψίας ἡ τοῦ βασιλέως γαμετὴ Εὐδοκία ληφθεῖσα ἐτελεύτησεν.

11. Ἐν ᾧ δὲ τὸ ταύτης σῶμα ἐξεκομίζετο, καὶ πολλῶν ὡς τὸ εἰκὸς ἐπὶ τῇ θέᾳ συρρεόντων, συνέπεσε κόρην τινὰ ὕπερθεν τῶν ὑπερῴων διακύψασαν (θεράπαινα δὲ ἦν αὕτη τῶν ἀστῶν τινος) ἀποπτύσαι ὡς τὸν ἀέρα ἀφύλακτα καὶ τὸ περίττωμα κατὰ τῆς πολυτελοῦς ἐκείνης ἐσθῆτος περιενεχθῆναι ἣ τὸ τῆς βασιλίδος νεκρὸν περιέστελλεν· ἐφ' ᾧ οἱ περὶ τὴν ἐκφορὰν περιοργεῖς γενόμενοι συλλαμβάνουσί τε αὐτὴν καὶ τὸν διὰ πυρὸς κατεδίκασαν θάνατον, ἐντάφιον οὐκ εὐαγές, βαρβαρικῷ νόμῳ χρησάμενοι, τῇ ἐκδημίᾳ τῆς βασιλίσσης ἀθέσμως συμπαραπέμψαντες οἱ ἀνόσιοι. Περιεζήτουν δὲ οἵγε καὶ τὴν δέσποιναν τῆς οἰκέτιδος, ὡς καὶ αὐτῇ τὸν ἴσον διάθοιντο κίνδυνον· ἡ δὲ δήπου αἰσθομένη τὸν ὄλεθρον διαπέφευγεν, οὔτι ὁραθεῖσα εἰς τὸ ἔπειτα πώποτε. Καὶ ταῦτα μὲν ἀμφὶ τὰ βασίλεια ὧδέ πως ἔσχε. Τὰ δ' αὖ ἑτέρωσε ὡς ἐτελεῖτο οὕτω συνέβαινεν.

 

___________________________

CHAPITRE I.

 

1. Mauvais état de l'Empire sous Phocas. 2. Conjuration contre lui. 3. Arrivée d'Héraclius à Constantinople. 4. Crispe gendre de Phocas le favorise. 5. Photius arrête Phocas & le livre a Héraclius qui le fait mourir. 6. Héraclius se fait couronner. 7. Il tient conseil avec Crispe. 8. Il le fait raser, & enfermer dans un Monastère. 9. Il donne sa charge. 10. Mort de l'impératrice Eudocie. 11. Etrange accident arrivé à ses funérailles.

1 Après la mort de Maurice, Phocas qui l'avait commandée, s'empara de l'autorité souveraine. Les affaires des Chrétiens se trouvèrent en si mauvais état sous son règne, que l'on disait communément que les Perses attaquaient l'Empire au dehors, & que Phocas le ruinait au dedans.

2. Deux frères tous deux Gouverneurs d'Afrique Héraclius & Grégoire, touchés de quelque reconnaissance de la grâce que l'Empereur Maurice leur avait faite en leur donnant ce gouvernement convinrent ensemble d'envoyer chacun un de leurs fils à Constantinople, & que celui qui y arriverait le premier posséderait la souveraine puissance, s'il pouvait s'en rendre maître. Héraclius fils d'Héraclius partit par mer avec une flotte, & Nicétas fils de Grégoire par terre avec des troupes.

3. Héraclius ayant eu le vent & la fortune aussi favorables qu'il les pouvait souhaiter arriva le premier.

4. Crispe gendre de Phocas était à Constantinople dont il était Gouverneur. Etant alors irrité contre son beau-père, de ce qu'il avait fait abattre la statue que le peuple lui avait élevée proche de la sienne, il lui fit accroire qu'il n'y avait rien à appréhender de l'arrivée d'Héraclius. En même temps les habitants commencèrent à se diviser, & la faction des verts mit le feu à la maison de Césaire, qui était proche du Palais, & fit des acclamations en faveur de Phocas, mais quand elle se sentit pressée par les troupes d'Héraclius, elle l'abandonna, & fit ses affaires à part.

5. Un certain Photius, qu'il avait outragé en attentant à la fidélité de sa femme, entra dans le Palais avec une troupe de soldats, se saisit de lui, lui ôta ses habits impériaux, lui lia les mains derrière le dos, le mit dans un bateau, & le mena à Héraclius. Quand il le vit il lui dit: C'est ainsi, misérable que tu as bien gouverné l'Etat. Phocas lui répondit : Vous le gouvernerez mieux, A l'heure-même il lui fit trancher la tête dans le bateau. On lui coupa, ensuite, la main droite & les parties naturelles, & on les mit au haut de deux lances. Le corps fut traîné au marché du bœuf, & brûlé. On punit du même genre de mort Domentiole frère de Phocas, Bonose, & Léonce surintendant des finances.

6. Héraclius fut reçu par le Patriarche., & par le peuple avec toute sorte de témoignages de joie, & de respect. Il exhorta Crispe d'accepter l'Empire, protestant qu'il n'était point venu pour s'en emparer, mais seulement pour venger les injures que Phocas avait faites à Maurice, & à ses enfants. Crispe l'ayant refusé, Héraclius fut proclamé par le Sénat, & par le peuple., & couronné par le Patriarche. Ensuite de quoi, il fit Crispe General de l'armée de Cappadoce.

7. Il partit bientôt après de Constantinople sur le bruit que les Perses armaient contre l'Empire, & étant arrivé à Césarée, il y tint conseil avec Crispe. Celui-ci au lieu de s'appliquer sérieusement aux affaires, faisait quelquefois semblant d'être malade & quelquefois lâchait des paroles injurieuses que l'Empereur dissimula, réservant de lui en témoigner son ressentiment en un autre temps. Il continua donc de s'entretenir avec lui sur les affaires publiques. Lui ayant demandé un jour ce qu'il croyait qu'il dût faire, Crispe lui répondit., comme en raillant: Je crois qu'un empereur doit demeurer dans son Palais, sans entreprendre des guerres en des pays si éloignés.

8. Il naquit dans le même temps un fils à Héraclius qu'il nomma Constantin. Nicétas étant arrivé à Constantinople, il y revint pour l'y recevoir avec pompe & avec magnificence, comme son frère, & comme son associé à l'Empire, ainsi qu'ils en étaient convenus en partant d'Afrique. Crispe vint aussi témoigner à Nicétas la joie qu'il avait de son arrivée. Héraclius ayant fait semblant de vouloir faire tenir son fils sur les fonds par Crispe, assembla dans son Palais le Clergé, le Sénat & le peuple, & leur demanda en ces termes : Contre qui pèche celui qui outrage l'empereur? Ils répondirent : II pèche contre Dieu par qui l'Empereur est établi. Il demanda ensuite l'avis de Crispe, qui ne se défiant de rien, dit que celui qui était coupable d'un si grand crime était indigne de toute grâce. Alors l'Empereur le fit souvenir de la manière dont il avait fait le malade à Césarée, après l'avoir exhorté à accepter l'Empire. Ensuite, lui donnant un petit coup sur la joue avec un livre qu'il tenait a la main, il lui dit: Comment seriez-vous fidèle à un ami, puisque vous ne l'avez pas été à votre beau-père ? Enfin il commanda de lui couper les cheveux pendant que le Patriarche récitait les prières accoutumées. Il sortit après cela pour parler aux troupes,& pour leur dire :Jusques ici vous avez servi sous le Moine Crispe, mais déformais vous me servirez en qualité de Gardes, & je vous ferai distribuer une notable quantité de blé par an. Ils le remercièrent de l'honneur qu'il leur faisait,& ils joignirent leurs acclamations à celles du peuple. Crispe ayant été enfermé dans le Monastère de Core, y mourut un an après.

9.. Héraclius donna la charge & la fonction de Crispe à son frère Théodore, qui tenait le premier rang après lui, & à Philippicus beau-frère de l'Empereur Maurice, qui avait reçu la tonsure cléricale. Ce dernier mourut bientôt après,& fut enterré dans une Église qu'il avait fait bâtir à Crysopole avec beaucoup de magnificence.

10. L'Impératrice Eudocie mourut aussi d'Epilepsie, peu de temps après.

11. Comme l'on faisait sa pompe funèbre, une fille qui servait chez un des habitants, cracha indiscrètement par la fenêtre, & le craché tomba par malheur sur le poêle qui couvrait le corps. Ceux qui assistaient à la cérémonie étant entrés en colère, la prirent, & la condamnèrent à être brûlée vive, & la sacrifièrent de la sorte aux mânes de l'Impératrice. Ils cherchèrent aussi la maîtresse pour lui faire souffrir le même supplice. Mais elle se cacha si bien qu'elle ne parut plus depuis. Voila ce qui arriva dans la ville. Voici ce qui arriva dans une Province.



 

 

 

 

 

 

 

1. Ἓν τινι τῶν ἐπιχωρίων (χώρα δὲ ἥτις ποτέ ἐστιν, οὐδαμῇ ἐς τὸ νῦν 8 παραδέδοται) ἦν τις ἐν ἐκείνῃ περιφανείᾳ κομώντων εὐπορίᾳ τε βίου λαμπρός, οὗ τὸ ἐπώνυμον Βουτηλῖνος ἐτύγχανεν, τὴν δὲ ἀξίαν ἣν κανδιδάτον Ῥωμαίοις κικλήσκειν ἔθος. Τούτῳ γυνή τις χήρα ἐν γειτόνων διῳκημένη χαλεπῶς ἔφερε τὸ γειτόνημα· ἀμφισβητήσεως γὰρ αὐτοῖς μεθορίων γῆς ἕνεκεν συμβαινούσης ὁ Βουτηλῖνος τοῖς παισὶ τοῖς αὐτοῦ ἐνεκέλευε μάχῃ ἐπιέναι τοῖς ὁμοροῦσι, καὶ οἵγε ῥοπάλοις ἕνα τῶν τῆς χήρας υἱέων ἀναιροῦσιν.

2. Αὕτη ἀνελομένη τοῦ ἤδη τεθνηκότος υἱοῦ ᾑμαγμένον τὸ ἄμφιον ἐς Βυζάντιον ὡς Ἡράκλειον ἵκετο, καὶ ἐπεὶ προϊόντα εἶδεν, εἰσδραμοῦσα τοῦ χαλινοῦ τοῦ ἵππου ἐφ' οὗ ἐπωχεῖτο ἐφάπτεται, καὶ ἅμα τὸ τοῦ παιδὸς ἔσθημα ἐπιδεικνῦσα σὺν βοῇ πρὸς αὐτὸν ἀνεφθέγγετο "οὕτω γένοιτο τοῖς σοῖς τέκνοις, ὦ βασιλεῦ, εἰ μὴ τὸ αἷμα τοῦτο, ὅ σοι δείκνυμι, αὐτίκα ἐνδίκως τιμωρήσειας". Τῶν δ' οὖν περὶ τὸν βασιλέα δορυφόρων ἐπιόντες πλήττειν ἠπείγοντο· βασιλεὺς δὲ διεκώλυσε, καὶ τῇ γυναικὶ μηκέτι τολμᾶν προσιέναι παρηγγύησεν, ἐπεξιέναι δὲ τὰ τῆς δίκης ὁπηνίκα ἂν αὐτῷ δεδογμένα εἴη. ᾬχετο εὐθὺς μὴ δίκης τυχὸν ὀλολύζον τὸ γύναιον.

3. Χρόνος δὲ διήρχετο, καὶ δὴ ὁ τὸν φόνον ἐπιτρέψας, δεδιὼς καὶ αὖθις τὴν γυναῖκα τοῦ ἀνῃρημένου εἵνεκεν βασιλεῖ ἐπικαλεῖν, ταύτῃ τοι εἰς Βυζάντιον εἴσεισι καὶ δὴ ἐς τὸ δημοτικὸν ἑαυτὸν ἐγκαταμίγνυσι. Καὶ ἱππικοῦ ἀγῶνος τελουμένου τοῦτον βασιλεὺς ἐν μέσοις δημόταις κατιδὼν τῷ ὑπάρχῳ ἐπιτρέπει τῆς πόλεως φρουρᾷ καθειργνύναι τὸν ὕποπτον. Εἶτα τὸ γύναιον μεταπέμπεται καὶ τὰ τῆς μιαιφονίας ἀσφαλέστερον ἀνηρεύνα. Κελεύει τοίνυν τὸν Βουτηλῖνον ὑπὸ τῶν παίδων τῶν αὐτοῦ ἴσην ὑποσχεῖν τῷ ἀνηρημένῳ τὴν τιμωρίαν, καὶ αὐτῆς ἐκείνης ὡσαύτως κτείνεσθαι. 

4. Ἡράκλειος δὲ τὸν υἱὸν Ἡράκλειον, ταὐτὸν δὲ εἰπεῖν Κωνσταντῖνον (διώνυμος γὰρ ὢν ἐτύγχανεν), παρὰ τοῦ ἱεράρχου τῷ θείῳ λουτρῷ καθαγνίσας ἀγκάλαις ἐκ τῆς ἱερᾶς κολυμβήθρας ἐδέξατο. Αὐτίκα δὲ αὐτῷ τῆς βασιλείου ἀξίας τὰ σύμβολα τἆλλά τε καὶ τὸ διάδημα περιθέμενος ἐταινίωσε καὶ βασιλέα ἀνεῖπε. Τὴν θυγατέρα δὲ Γρηγορίαν τοὔνομα Νικήτα τοῦ τὴν ἀξίαν πατρικίου εἰς γαμετὴν κατηγγύησεν· οὗ δὴ καὶ ταύτῃ τῷ βασιλεῖ μειζόνως οἰκειωθέντος τὸν ἀνδριάντα κεχρυσωμένον καθύπερθε κιόνων ἔφιππον κατὰ τὴν τοῦ Φόρου λεγομένην ἀγορὰν ἀνέστησεν. Καὶ οὕτω μὲν ταῦτα ἐπράττετο.

_______________________________

 

CHAPITRE II.

 

1. Vitilin fait tuer le fils d'une veuve. 2. Elle en demande justice. 3. L'Empereur condamne le coupable au même genre de mort. 4.. Il couronne son fis, & fiance sa fille.

1. Il y avait dans un bourg dont on n'a pas retenu le nom, un homme fort considérable par la noblesse de sa naissance, & par la grandeur de ses richesses, nommé Vitilin, qui était du rang de ceux que les Romains appellent Candidats. Il avait dans son voisinage une veuve avec qui il avait souvent des différents touchant leurs bornes. Ce différent s'étant un jour échauffé plus que de coutume, il commanda à ses gens de maltraiter ceux de la veuve. Et ils s'acquittèrent si bien de cet ordre, qu'en étant venus aux mains ils tuèrent un de ses fils.

2. La veuve ayant pris aussitôt entre ses mains l'habit du mort tout trempé de son sang, vint à Constantinople, & ayant vu. passer l'Empereur, elle se saisit de la bride de son cheval, & lui dit, en lui montrant l'habit de son fils, Qu'il en arrive autant à vos enfants, si vous ne vengez selon la justice le sang que je vous montre. Les Gardes la voulurent repousser, mais l'Empereur les en empêcha, & lui commanda de se retirer, & de ne le plus venir importuner de la sorte, ajoutant qu'il lui ferait justice lorsqu'il le trouverait à propos. S'étant donc retirée sans avoir rien obtenu, elle passait les jours, & les nuits dans les gémissements & dans les larmes.

3. Quelque temps s'étant écoulé, celui qui avait commandé le meurtre, se rendit à Constantinople, de peur que la mère du mort ne l'accusât une seconde fois. L'Empereur l'ayant aperçu au milieu de la foule comme il regardait une course de chevaux, il commanda au Préfet de l'arrêter. Puis ayant fait venir la veuve, & ayant pris connaissance de l'affaire, il le condamna à être tué par les autres fils de cette femme.

4. Ayant après cela fait baptiser par le Patriarche son fils Héraclius, ou Constantin, car il avait ces deux noms, il le tint sur les fonds, & lui mit le diadème. Puis il fiança sa fille Grégoria au Patrice Nicétas, à qui il éleva une statue à cheval, sur quatre colonnes dans le marché.

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Χοσρόης δὲ ὁ Περσῶν βασιλεὺς στρατιὰν ὡς πλείστην ἀθροίσας ἐπὶ Ῥωμαίους ἐξέπεμψεν, ἡγεμόνα τῶν Περσικῶν Σάϊτον χειροτονήσας δυνάμεων. Οὗτος ἐπὶ τὴν Ἀλεξάνδρου ἀφορμισθεὶς ταύτην ἀνὰ κράτος εἷλε καὶ τὴν ὅλην Αἴγυπτον ἠνδραπόδιζε καὶ τὴν ἑῴαν ἅπασαν μοῖραν κατεδῄου καὶ δοριαλώτους ὡς πλείστους ἦγε καὶ ἄλλους ἀνῄρει, οὐδεμιᾷ φειδοῖ εἰς αὐτοὺς χρώμενος. Ταῦτα τοίνυν οὕτω διαθέμενος εἰς τὸ ἔπειτα πανστρατιᾷ κατὰ τὴν Χαλκηδόνος πόλιν ᾔει καὶ περιεκάθητο ταύτην χρόνον ἐπὶ συχνόν, ἠξίου τε βασιλέα εἰς ὁμιλίαν οἱ λόγων ἱκέσθαι.

2. Καὶ δὴ βασιλεὺς εἰσήκουε καὶ ὡς αὐτὸν διεπεραιοῦτο, βασιλικῇ δορυφορίᾳ τε καὶ πομπῇ χρώμενος. Καὶ αὐτὸν ἰδὼν Σάϊτος ἐξανέστη τε τῆς καθέδρας καὶ πρὸς τοὔδαφος ἑαυτὸν ἀπορρίψας προσεκύνει· αὐτός τε ἐκ τοῦ ἀκατίου, ἐν ᾧ ἐπέπλει, τὸ χαῖρε αὐτῷ προσεφώνει καὶ δωρεαῖς ἠμείβετο. Ὧδε πρὸς αὐτὸν Σάϊτος ἔλεξεν.

"Ἔδει μέν, ὦ βασιλεῦ, τοὺς Ῥωμαίων τε καὶ Περσῶν βασιλέας μήτε διίστασθαι ταῖς γνώμαις μηδ' ὁπωστιοῦν ἀλλήλοις ἀντικαθίστασθαι, ἐς φιλίαν τε καὶ συμβάσεις ἰέναι ὡς προθυμότατα· (ὅπερ ἥδιστόν τε καὶ εὔχαρι ἀνθρώποις τοῖς πάλαι καὶ νῦν τυγχάνει ἅπασιν, ἅτε ζωῆς τε τῆς εὐκτέας καὶ εὐνομουμένης αἰτιώτατον·) καὶ τῷ περιόντι τῆς ἐξουσίας συμπαραμένειν καὶ τὸ τῆς συμβάσεως μέγεθος. Καὶ γὰρ ἴσμεν ὡς ἥκιστα ταῖς ἐξουσίαις δὴ ταύταις ἐφάμιλλος πολιτεία φανείη ἂν πώποτε. Οὐ γὰρ ὅσιον, παρὸν ἐπιφροσύνῃ καὶ εὐβουλίᾳ χρωμένους τὸ εὔνουν καὶ φίλιον εἰς ἀλλήλους κρατύνασθαι, ὅπλα κατ' ἀλλήλων αἴρεσθαι καὶ πημαίνειν οὐκ ἐν δίκῃ καὶ κακοῦν τὸ ὑπήκοον. Ἐξ ὧν τί συμβαίνει; εἰ μὲν τὸ ὁμόγνωμον καὶ εἰρηνικὸν θήσεσθε, εὐδαίμονά τε ἑκάτερον ὑμῶν τῶν ἄλλων ἀνθρώπων μᾶλλον ὑπάρξαι, ζηλωτούς τε καὶ ἀξιαγάστους ἐς τὸν ἅπαντα βίον δείκνυσθαι· εἴς τε τὸ ἄμοχθον καὶ εὔθυμον ὁ πόνος ὑμῖν καὶ ἡ φροντὶς περιστήσεται. Εἰ δ' αὖ γε ταυτὶ μεθιέμενοι καὶ ἡλίκον οἷον ἀγαθὸν τὴν εἰρήνην ἐκποδὼν ποιήσασθαι ἕλοισθε, καὶ οὐδὲν ὅτι ὀνησιφόρον λογίσασθαι ὑμῖν οἶσον, δυσμένειαν δὲ τὴν εἰς ἀλλήλους καὶ τὸ ἔχθιστον ἀνθῃρημένοι, πολέμων μὲν ὡς πλείστων, ὅπερ ἀπηχὲς καὶ ἀπώμοτον, παραίτιοι γενήσεσθε, ἱδρῶτάς τε καὶ πόνους ὡς τὸ εἰκὸς ἀνελέσθαι μεγίστους, πολλὰ δὲ σώματα προϊέμενοι δαπανήσετε χρημάτων τε ἀνάλωσιν ὡς πλείστην ποιήσεσθε· καὶ ἁπαξαπλῶς εἰς μέγα κακοῦ τὸ τοῦ πολέμου ὑμῖν πέρας ἥξει. Οἷα δὴ καὶ νῦν ὁρᾶν ὑμῖν πάρεστιν, ἀφ' ὧν ἔγωγε εἰς τὴν Ῥωμαίων εἰσβαλὼν γῆν, τὰ δεινότατα εἶδε καὶ πέπονθεν. Ἐντεῦθεν οὖν λελείψεται τὰ τῶν πολιτειῶν οἰκτρότατα καὶ ἀθλιώτατα διακείσεσθαι".

Ταῦτα διώμνυτο λέγων αὐτὸς καὶ ὡς ἐν σπουδῇ τίθεσθαι τὰς πολιτείας Ῥωμαίων τε καὶ Περσῶν εἰς τὸ τὰ συμβατήρια ἥκειν. Ταῦτα ἐπιτελῆ ποιήσειν ὅγε ἐπήγγελτο, καὶ, ὡς τῶν ὀμωμοσμένων τὰ πιστὰ δοίη, προσέφερε, ὅτι γε δὴ ταῦτα καὶ Χοσρόῃ βουλομένῳ [αἱρετέα] εἴη.

"Εἴ τι οὖν μοι" φησὶ "πείθεσθαι ἔχοιτε, αὐτίκα δὴ μάλα τοὺς ὡς Χοσρόην πρεσβευσομένους τούτων ἕκατι ἅμα ἐμοὶ ἐκπέμποιτε, (πεισθείη δ' ἄν μοι καὶ αὐτός, εὖ οἶδα, εἰς τοῦτο γνώμης καθιστάμενος) σπείσεσθε μεθ' ὑμῶν καὶ τὴν εἰρήνην τὸ λοιπὸν εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον βεβαίαν τε καὶ ἀκραιφνῆ καταστήσεσθε".

3. Βασιλεὺς δὲ Ἡράκλειος, ἐπεὶ τοῦτ' οὖν ἐπέπυστο, τῷ προσηνεῖ καὶ θελκτηρίῳ τῶν λόγων συνηδόμενός τε καὶ κατακηλούμενος, ὑπέσχετο εἰς ἅπαντα πράσσειν ἑτοιμότατά τε καὶ σπουδαιότατα. Καὶ οἷς ἐβουλεύετο τούτων πέρι συνέπραττόν τε μάλιστα καὶ συνῄνουν ὁ ἱερομύστης τε καὶ οἱ ἐν τέλει. Καὶ ὅτι τάχιστα οἱ διαπρεσβευσόμενοι ἐξελέγοντο, Ὀλύμπιος μὲν ὁ τὴν τῶν ὑπάρχων τῶν πραιτωρίων διέπων ἀξίαν, Λεόντιος δὲ ὁ τῆς πόλεως ὕπαρχος, Ἀναστάσιός τε ὁ τὴν οἰκονομίαν τοῦ μεγίστου ἱεροῦ, ᾧ Σοφία ὁ θεῖος λόγος ἐπώνυμον, τῶν πραγμάτων πεπιστευμένος. Τούτους παραλαβὼν Σάϊτος καὶ ἄρας ἐκ Χαλκηδόνος ὀπίσω ἀπήλαυνε καὶ πρὸς τὰ Περσικὰ ἤθη ἐχώρει· καὶ ἕως μὲν τῆς Ῥωμαίων ἐπέβαινε γῆς, διὰ τιμῆς ἦγε καὶ θεραπείας ἠξίου, τῇ Περσικῇ δὲ ἐμβαλὼν πέδας τὰς ἐκ σιδήρων αὐτοῖς περιθέμενος δεσμώτας παρὰ Χοσρόην ἐκόμισε.

4. Χοσρόης δὲ ἐπεὶ ἔγνω ὡς Σάϊτος Ἡράκλειον ὡς βασιλέα εἶδέ τε καὶ τετίμηκεν, ἀλλ' οὐ δοριάλωτον ἑλὼν ὡς αὐτὸν ἤγαγεν (ἐν τούτῳ γὰρ αὐτῷ τὰ τῆς ἐλπίδος ὠνειροπολεῖτο καὶ ἔκειτο), μεγάλα τε ἐπ' αὐτῷ ἠγανάκτει καὶ τέλος εἰς ἀσκὸν αὐτῷ ἀπέδειρε τὴν δοράν, πικρὸν αὐτῷ καὶ βίαιον καταστήσας τὸν θάνατον. Ῥωμαίων δὲ τοὺς πρεσβευτὰς ἰδίᾳ διαστείλας ὡς ἕκαστον φρουραῖς ἀσφαλεστάταις ἀπέθετο καὶ ἐκάκου τὰ μέγιστα.

5. Ταῦτα οὐ μικρῶς ἠνία τὸν βασιλέα καὶ ἐπετάραττεν. Ἐφ' οἷς καὶ λιμὸς τηνικαῦτα τῇ πολιτείᾳ ἐπεφύη βαρύτατος· οὐ γὰρ ἡ Αἴγυπτος αὐτοῖς τὸ λοιπὸν ἐπεσίτιζεν, ἐξ οὗ καὶ τὰ πλεῖστα τῶν βασιλικῶν ἐπελελοίπει σιτηρεσίων. Ἐν τούτοις καὶ νόσος λοιμώδης τοῖς ἐν τῇ πόλει ἐνσκήψασα θανάτῳ τὰ πλήθη τὰ ἐν αὐτῇ διέφθειρεν. Ὧν ἁπάντων ἕνεκεν πολλὴ δυσθυμία καὶ ἀπορία τῷ κρατοῦντι περιεκέχυτο. Καὶ οἴχεσθαι διὰ ταῦτα πρὸς Λιβύην βουλομένῳ ἦν. Καὶ αὐτόθι χρήματα τέως πλεῖστα χρυσόν τε καὶ ἄργυρον καὶ λίθων τοὺς τιμιωτάτους προύπεμπεν· ὧν οὐκ ὀλίγιστα καταίροντα κλύδωνι μεγίστῳ περιπεπτώκει καὶ τοῖς ποντικοῖς ῥείθροις βρύχια γέγονεν. Ταῦτα τοίνυν τῶν πολιτῶν αἰσθόμενοι, ὡς δυνατὰ ἦν αὐτοῖς, διεκώλυον. Ὁ γοῦν ἱεράρχης ἐπὶ τοῦ ἱεροῦ τοῦτον καλέσας ὅρκοις ἐνταῦθα περιεδέσμει ὡς ἥκιστα τῆς βασιλευούσης ἐξίστασθαι. Οἷς εἴξας τὰς μὲν παρούσας τύχας ἀπωλοφύρετο, τὰς δὲ γνώμας τὰς αὐτῶν καὶ οὐκ ἐθελοντὴς ἔστεργε.

6.  Χρόνος δέ τις παρῴχετο, καὶ ὁ τῶν Οὔννων τοῦ ἔθνους κύριος τοῖς ἀμφ' αὐτὸν ἄρχουσι καὶ δορυφόροις ἅμα εἰς Βυζάντιον εἰσῄει, μυεῖσθαι δὲ τὰ Χριστιανῶν βασιλέα ἐξῄτει. Ὁ δὲ ἀσμένως αὐτὸν ὑπεδέχετο, καὶ οἱ Ῥωμαίων ἄρχοντες τοὺς Οὐννικοὺς ἄρχοντας καὶ τὰς ἐκείνων γαμετὰς αἱ τούτων αὐτῶν τῷ θείῳ λουτρῷ ἐτεκνώσαντο σύζυγοι. Οὕτω τε τὰ θεῖα μυηθεῖσι δώροις βασιλικοῖς καὶ ἀξιώμασιν ἐφιλοτιμήσατο· τῇ γὰρ ἀξίᾳ τοῦ πατρικίου τὸν ἡγεμόνα τοῦτον τετίμηκε καὶ πρὸς τὰ Οὐννικὰ ἤθη φιλοφρόνως ἐξέπεμπε.

______________________________

 

CHAPITRE III.

 

1. Le Roi de Perse commence la guerre. 2.Sain General de son armée confère avec l'Empereur touchant la paix. 3. L'Empereur envoie des ambassadeurs en Perse. 4..Cosroès fait écorcher Sain & emprisonner les ambassadeurs. 5. L'Empire est affligé de peste, & de famine. 6.  Le Roi des Huns, embrasse la Religion Chrétienne.

1. Cosroès Roi de Perse ayant levé une puissante armée l'envoya contre les Romains sous la conduite de Sain, qui ayant d'abord pris par assaut la ville d'Alexandrie réduisît à son obéissance toute l'Egypte. Il courut, & pilla ensuite une grande partie de l'Orient, fit quantité de prisonniers, & tua sans pitié ceux dont il dédaigna de se charger. Il vint depuis mettre le siège devant Calcédoine, & après s'y être arrêté longtemps il demanda à conférer.

2. L'Empereur s'y étant accordé traversa le Bosphore avec une suite magnifique. Dès que Sain le vit, il se leva, & se prosterna pour l'adorer. L'Empereur le salua aussi de dessus son vaisseau, & le régala de quelques présents. Alors Sain lui parla de cette sorte. Il aurait été à souhaiter que les Rois des Perses & des Romains fussent demeurés unis par une étroite intelligence, puisqu'il n'y a rien qui contribue tant au repos de la vie, à l'établissement des bonnes lois, ni à la conservation des états. Nous savons qu'il n'y aura jamais de puissance comparable à celle des deux Royaumes. Il n'est donc pas juste qu'ils s'obstinent à se ruiner en continuant la guerre au lieu de se mettre par la paix en possession d'un bonheur qui sera envié de toute la terre. Quand vous demeurerez sous les armes, vous n'en remporterez que des fatigues, des pertes, & des disgrâces plus fâcheuses & plus funestes que celles que vous avez souffertes jusques ici. Il jura ensuite qu'il souhaitait de tout son coeur de voir la paix bien établie entre les deux nations. L'Empereur répondit, que de sa part il était prêt de la faire, mais qu'il était juste de l'assurer que Cosroès fût dans la même disposition. Sain répliqua, Si vous me croyez vous lui enverrez des Ambassadeurs pour cet effet, & je ne doute point qu'il ne suive mon sentiment.

3. L'Empereur gagné par la douceur de ces paroles, lui promit de faire au plutôt ce qu'il proposait. Sa proposition ayant été acceptée par le Patriarche, & par le Sénat, on choisit pour Ambassadeurs Olympe Préfet du Prétoire, Léonce Préfet de la ville, & Anastase Oeconome de la grande Eglise. Sain ayant retiré les troupes de devant Calcédoine, partit avec ces Ambassadeurs, & les traita fort civilement tant qu'il fut sur nos terres, mais dès qu'il eut passé la frontière, il les fit charger de chaînes.

4. Quand Cosroès apprit que Sain avait rendu de profonds respects à Héraclius, au lieu de le lui amener prisonnier, comme il s'y attendait, il entra dans une si furieuse colère, qu'il le fit écorcher,& fit faire un outre de sa peau. Pour les Ambassadeurs il les fit enfermer chacun à part, & les traita avec une dureté qui fâcha fort l'Empereur.

5. D'ailleurs l'Empire fut affligé d'une cruelle famine, qui épuisa tous les greniers, & qui fut suivie d'une maladie contagieuse, qui dépeupla extrêmement Constantinople. L'Empereur accablé de tant de malheurs avait envie de se retirer en Afrique, & y avait déjà envoyé quantité d'or, d'argent, & de pierreries dont la plus grande partie périt dans le port par la violence de la tempête. Les habitants firent leur possible pour le retenir, & le Patriarche l'ayant fait venir dans la grande Eglise l'obligea à jurer de demeurer, & ainsi il défera à la volonté du Pasteur, & du peuple.

6. Le Roi des Huns vint bientôt après à Constantinople avec quantité de Gardes, & avec un grand nombre des plus qualifiés de sa nation pour y faire profession de la Religion Chrétienne. Les plus considérables furent tenus sur les fonds par des premiers de l'Empire, & les femmes par les plus illustres Dames Romaines» Héraclius leur fit à tous des présents, & honora leur Roi du titre de Patrice.

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Μετὰ δὴ ταῦτα καὶ ὁ τῶν Ἀβάρων τοῦ ἔθνους ἡγεμὼν ἐπὶ συμβάσεσιν ὡς Ἡράκλειον ἐπικηρυκεύεται. Ἐφ' ᾧ λίαν ὑπεραγάμενος δώροις αὐτὸν ἠμείβετο καὶ δὴ καὶ ἔπεμπεν ὡς αὐτὸν ἀγγελιαφόρους, Ἀθανάσιον τὸν πατρίκιον, εἶτα μετ' αὐτὸν καὶ Κοσμᾶν τὴν ἀξίαν ἣν δὴ κυαίστορα καλοῦσι, τὰ τῆς βασιλέως γνώμης αὐτῷ ἀπεροῦντας. Ὁ Ἄβαρος δὲ τὰ πρὸς φιλίαν ὑποκρινόμενος αἱμύλα τε καὶ ἐπαγωγὰ πρὸς αὐτοὺς ἀποφθεγγόμενος ὑπήγετο, ὡς φίλος εἴη Ῥωμαίοις, καὶ ἥκειν ὡς βασιλέα ἐπὶ σπονδαῖς ἐπήγγελτο. Οἳ δὴ καὶ ἀναζεύξαντες τὰ τῆς εὐνοίας ἐκείνου ἔνδηλα βασιλεῖ ἐποίουν. Οἷς ἄγαν ὑπερηδόμενος βουλεύεται εἰς τὴν πόλιν Ἡράκλειαν, καθ' ἃ ἦν αὐτοῖς συγκείμενον, τῷ Ἀβάρῳ συμβαλεῖν. Τὴν θυμελικὴν σκευὴν προύπεμπε, καὶ ἱππικὴν ἀγωνίαν ἐπὶ τῇ δοχῇ αὐτοῦ τελεῖν εὐτρέπιζε, στολήν τε αὐτῷ λαμπρὰν καὶ τοῖς συνομαρτοῦσιν ἐκόμιζεν.

2. Εἶτα κατὰ τὴν Σηλυμβρίαν πόλιν ἀφιγμένος ηὐλίζετο. Τρισὶ δὲ ὕστερον ἡμέραις ὁ χαγάνος σὺν πλήθει πολλῷ τῶν Ἀβάρων ἀμφὶ τὴν Ἡράκλειαν παρῄει. Ἀποδασμὸν δέ τινα τῶν οἱ ἑπομένων, οἳ ἄλκιμοί τε καὶ μαχιμώτατοι ἐτύγχανον, ἀπολεξάμενος, κατὰ τὰ ὑπερκείμενα τῶν μακρῶν λεγομένων τειχῶν λοχμώδη τε καὶ ἀμφιλαφῆ ἐκπέμψας, σκεδάννυσι κρύβδην κατὰ τῶν ἐκεῖ ὀρῶν χωρήσειν τὰ λάσια, ὡς ἂν κατὰ νώτου τοῦ βασιλέως γενόμενοι, αὐτόν τε μέσον καὶ τοὺς περὶ αὐτὸν ἀποληψόμενοι, σχοῖεν εὐχείρωτον. Τούτους Ἡράκλειος αἰσθόμενος καὶ οὐ μετρίως τῷ παραλόγῳ καταπλαγείς, τὸ ἁλουργὸν ἀπαμφιέννυται ἔσθημα· οἰκτρὸν δέ τι καὶ πενιχρόν, ὡς ἂν ἰδιώτης τοῖς ἐντευξομένοις φαίνοιτο, περιβαλόμενος ἔνδυμα τόν τε στέφανον τὸν βασίλειον τῇ ὠλένῃ περιαψάμενος, ἀγεννῶς παραχρῆμα εἰς φυγὴν ἐτράπετο καὶ μόλις πρὸς τὸ Βυζάντιον διεσώζετο.

3. Οἱ δὲ Ἄβαροι σὺν θυμῷ κατὰ τὴν δίωξιν ἐπετίθεντο, καὶ πρὸς τὸ πεδίον τὸ πρὸ τῆς πόλεως ὃ Ἕβδομον καλοῦσι καταλαβόντες ἱδρύσαντο. Ἐνθένδε τε σκεδάννυνται ἄχρι καὶ εἰς τὴν τοῦ Βαρβύσσου ποταμοῦ γέφυραν καὶ τὰ τῇδε χωρία πικρῶς κατεληΐζοντο καὶ τὸν Ῥωμαίων ὅμιλον ἀφειδῶς ἐκεράϊζον, τήν τε βασιλικὴν ἐσθῆτα καὶ τὰς στολὰς παραλαμβάνουσι, πρὸς δὲ καὶ τὰ θυμελικὰ ὄργανα καὶ τοὺς διακομίζοντας ἅπαντας. Πλεῖστον δὲ ὅσον λαὸν ἀνδραποδισάμενοι δοριάλωτον ἄγοντες πρὸς τῇ σφετέρᾳ ἀπεκόμισαν· εἰς ἑβδομήκοντα δὲ καὶ διακοσίας χιλιάδας ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν, καθάπερ ἔνιοι τῶν ἁλόντων διαδράντες ἀλλήλοις συνῳδὰ ἔφασαν, ὁ ἀριθμὸς αὐτοῖς ἅπας συνήνεκτο.

4. Ἡρακλείῳ δέ, καίτοι τῶν κοινῶν αὐτῷ πραγμάτων ἐπὶ τοσοῦτο δυσχερείας καὶ ἀνωμαλίας ἡκόντων, οὐ μὴν οὐδὲ τὰ οἰκεῖα εὖ θέσθαι φροντὶς ἐγεγόνει, ἀλλ' ὅγε πρὸς πρᾶξιν ἄθεσμον καὶ ἣν Ῥωμαίων ἀπαγορεύουσι νόμοι ἰδών, τὸ πρὸς τὴν ἀνεψιὰν Μαρτῖναν ἠσπάσατο κῆδος. Θυγάτηρ αὕτη Μαρίας τῆς αὐτοῦ ἐτύγχανεν ἀδελφῆς, πατρὸς δὲ Μαρτίνου, ὃν Μαρία πρὸ Εὐτροπίου γαμέτην ἐκέκτητο. Καὶ δὴ δύο υἱεῖς ἐξ αὐτῆς τίκτει, ὧν τὸν μὲν Φλάυιον τὸν δὲ Θεοδόσιον προσηγόρευσεν. Ἡ δίκη δὲ ἐθριάμβευε τὸ ἀθέμιτον, καὶ τοῦ μὲν πρεσβυτέρου παρειμένον ἐδείκνυ τὸν αὐχένα ὡς μηδ' ἑτέρωθι ἐπιστρέφεσθαι οἷόν τε εἶναι, τοῦ δ' αὖ νεωτέρου τὴν ἀκουστικὴν ἀφῄρητο αἴσθησιν καὶ κωφὸν ἤδη ἀπέφαινε. Διήλεγχον δὲ αὐτοῦ μάλιστα τὸ ἄσεμνον συνοικέσιον ἐπὶ ταῖς ἱππικαῖς ἁμίλλαις καὶ οἱ τοῦ πρασίου δημόται χράματος, † συνῄνουν τε ἐπὶ ταύτῃ καὶ συνέπραττον.

5. Σέργιος δὲ ὁ τῶν Βυζαντίων ἱεράρχης γράμμασιν αὐτὸν λιπαρῶς ἐγκείμενος ἐνουθέτει τὴν πρὸς τὸ γύναιον τοῦτο κοινωνίαν ἀνήνασθαι. Ὁ δὲ αὐτῷ ἀπελογεῖτο ὡς "εὖ μὲν ἔχει τὰ παρὰ σοὶ λεγόμενα· ὃ γάρ σοι χρέος ὡς ἀρχιερεῖ καὶ φίλῳ, ἤδη ἀποδέδωκας· ἐφ' ἡμῖν δὲ τὸ λοιπὸν κείσεται τὰ τῆς πράξεως". Κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν καιρὸν διεπιπράσκοντο τὰ τῶν ἐκκλησιῶν κειμήλια καὶ εἰς ὑπαγωγὴν φόρων τοῖς βαρβάροις ἐξενεμήθη.

 

_____________________________

 

CHAPITRE IV.

 

1. Le Prince des Avares offre la paix à l'Empereur. 2. Il lui dresse une embuscade. 3. Il fait un grand carnage, & emmène quantité de prisonniers.4. L'Empereur épouse sa nièce, 5. Le Patriarche le presse de renoncer a ce mariage.

1.  Le Prince des Avares lui envoya quelque temps après des Ambassadeurs pour la paix, dont il fut si aise qu'il lui en renvoya lui-même, savoir Athanase Patrice, & Cosme Questeur avec des présents. Ce Prince leur dit des paroles si douces, & si agréables qu'il leur fit accroire qu'il ne souhaitait rien tant qu'une sincère réconciliation & qu'une parfaite intelligence, dont l'Empereur eut tant de joie qu'il se rendit à Héraclée pour y conférer avec lui, ayant envoyé devant des Comédiens & des chevaux pour le divertir par les spectacles & par les courses. Il lui porta aussi une veste magnifique pour lui, & d'autres moins riches pour ceux de sa suite.

2. Quand il fut arrivé a Selivrée, il s'y arrêta. Trois jours après, le Cagan arriva à Héraclée avec une grande multitude de ceux de sa nation, & ayant choisi les plus robustes & les plus courageux, il les plaça en embuscade au delà des grandes murailles, pour le surprendre, & pour l'enlever. Mais l'embuscade ayant été découverte il attacha son diadème à son bras, quitta ses ornements, se couvrit d'un habit tout simple, s'enfuit honteusement, & se sauva à peine à Constantinople.

3. Les Avares ayant poursuivi vivement les fuyards jusques à l'Ebdome, ils s'y campèrent, ayant ensuite couru & pillé jusques au pont du fleuve Barnysse, ils firent passer une multitude incroyable de Romains au fil de l'épée, enlevèrent les ornements de l'Empereur, les présents qu'il leur avait préparés, l'équipage du théâtre, & tout le bagage, & s'en retournèrent avec un nombre presque innombrable de prisonniers. On a appris, par le rapport de ceux qui s'étaient échappés, que le nombre tant des hommes que des femmes montait jusques à deux cent soixante & dix mille personnes.

4. Si les affaires publiques réussissaient si mal à Héraclius, il ne réglait pas mieux ses affaires particulières, en épousant contre les lois Martine sa nièce, fille de Marie sa sœur, qui avait été mariée à Martin devant que de l'être à Eutrope. Il en eut deux fils, dont il nomma l'ainé Flavie, & le puiné Théodose. La justice divine punit l'impiété de ce mariage. Car l'ainé avait le cou renversé de telle forte qu'il ne le pouvait tourner de côté, ni d'autre, & le puîné était sourd. Les verts se raillaient de ce mariage au lieu que les bleus témoignaient l'approuver.

5. Le Patriarche Serge ayant pressé Héraclius par écrit d'y renoncer, il lui fit réponse en ces termes. Ce que vous m'écrivez est fort bien. Vous satisfaites en cela au devoir d'un Archevêque, & d'un ami. Ce fera à moi d'en faire ce que je jugerai à propos. Les trésors de l'Eglise furent vendus en ce temps-là, & le prix fut employé à payer ie tribut que l'on devait aux Barbares.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Αὖθις οὖν ἐπιστρατεύει Χοσρόης ὁ τῶν Περσῶν βασιλεὺς κατὰ Ῥωμαίων, Σάρβαρον ἡγούμενον τῆς στρατιᾶς ἐκπέμψας, ὃς κατεδῄου πᾶσαν τὴν ἀνατολικὴν χώραν. Καταλαμβάνει δὲ τῶν ἁγίων τόπων τὰ ζῳοποιὰ ξύλα τοῦ σωτηρίου σταυροῦ, Μωδέστου τηνικαῦτα Ἱεροσολύμων προεδρεύοντος. Παρεσκευάζοντο δὲ οἱ Πέρσαι καὶ ἠπείγοντο [μέχρις] ἐλθεῖν εἰς Χαλκηδόνα.

2. Ὁ οὖν Ἡράκλειος ἔκ τε Περσῶν καὶ Ἀβάρων θορυβούμενος ἅμα καὶ λιμῷ πιεζομένης τῆς Ῥωμαϊκῆς πολιτείας καὶ λοιμικῷ θανάτῳ φθειρομένης, προσεκαλεῖτο Σέργιόν τε τὸν τῆς πόλεως πρόεδρον, ἔτι τε καὶ ἄρχοντας καὶ τὸ λοιπὸν τοῦ λαοῦ μέρος, καὶ παρατίθεται αὐτοῖς τοὺς παῖδας, καὶ Βῶνον τὸν πατρίκιον ἐγχειρίζει τὰς τῶν πραγμάτων διοικήσεις, καὶ ἀπάρας διὰ τοῦ Εὐξείνου ἐπειρᾶτο διὰ Λαζικῆς εἰς τὴν Περσικὴν εἰσβαλεῖν· καθ' ἣν τίκτεται αὐτῷ υἱὸς ἐκ Μαρτίνης τῆς γυναικός (μεθ' ἑαυτοῦ γὰρ ταύτην ἤγετο), ὃν καὶ ἐπωνόμασεν Ἡράκλειον.

3. Ἐντεῦθεν ἀποστέλλει δῶρα πρὸς τὸν Τούρκων κύριον, ἐπὶ συμμαχίᾳ τῇ κατὰ Περσῶν συγκαλούμενος· ὁ δὲ δεξάμενος ὑπέσχετο συμμαχήσειν. Ἐν τούτῳ ἡσθεὶς Ἡράκλειος ὥρμησε καὶ αὐτὸς πρὸς αὐτόν, κἀκεῖνος τὴν τοῦ βασιλέως παρουσίαν ἀκηκοὼς σὺν πλήθει Τούρκων πολλῷ τῷ βασιλεῖ ὑπηντίαζε, καὶ ἀποβὰς τοῦ ἵππου τῷ βασιλεῖ κατὰ γῆς προσκυνεῖ. Ἐποίει δὲ τοῦτο καὶ ὁ σὺν αὐτῷ πᾶς ὄχλος. Ὁ δὲ βασιλεὺς τὸ ὑπερβάλλον τῆς τιμῆς θεασάμενος ἐδήλου αὐτῷ ὡς εἰ τὰ τῆς φιλίας αὐτῷ βέβαια εἴη, καὶ ἐποχούμενον πλησιάζειν, καὶ ἅμα τέκνον ἴδιον ἀποκαλῶν. Οὕτως οὖν οὗτος ἀσπάζεται τῷ βασιλεῖ. Ὁ δὲ ὃν περιέκειτο στέφανον τῆς κεφαλῆς λαβὼν τῇ τοῦ Τούρκου κεφαλῇ περιέθετο, συμποσιάσας τε αὐτῷ πάντα τὰ εἰς ὑπηρεσίαν τοῦ συμποσίου σκεύη ἅμα καὶ στολῇ βασιλικῇ καὶ ἐνωτίοις ἐκ μαργάρων κεκοσμημένοις δωρεῖται αὐτῷ. Ὡσαύτως δὲ καὶ τοὺς περὶ αὐτὸν ἄρχοντας τοῖς ὁμοίοις ἐνωτίοις αὐτοχειρίᾳ ἐκόσμει. Εἶτα δεδιὼς μὴ τὰ αὐτὰ τῷ Ἀβάρῳ καὶ παρ' ἐκείνου πείσεται, ἐπικρατέστερα δ' αὐτῷ καὶ τὰ τῆς συμβάσεως ἀπεργάζεται, παραδείκνυσιν αὐτῷ τῆς θυγατρὸς Εὐδοκίας εἰκόνα ἔφη τε πρὸς αὐτὸν ὡς "ἥνωσεν ἡμᾶς ὁ θεός, σὲ τέκνον ἐμὸν ἀπέδειξεν. Ἰδοὺ δὴ αὕτη θυγάτηρ μού ἐστι καὶ Ῥωμαίων Αὐγούστα. Εἰ οὖν συναίρεις μοι καὶ βοηθεῖς κατὰ τῶν ἐχθρῶν, εἰς γυναῖκα δίδωμί σοι αὐτήν".

4. Ὁ δὲ τῷ κάλλει τῆς εἰκόνος καὶ τῷ περὶ αὐτὴν κόσμῳ τρωθεὶς ἔρωτι τοῦ ἀρχετύπου ἔτι μᾶλλον ἐπὶ τῇ συμμαχίᾳ ἐπέκειτο. Εὐθὺς οὖν ἄρχοντα καὶ πλῆθος Τούρκων τῷ βασιλεῖ παραδίδωσι· σὺν αὐτοῖς τε εἰς τὴν Περσικὴν εἰσβαλὼν τάς τε πόλεις καθῄρει καὶ τὰ πυρεῖα διέστρεφεν. Ἐφ' ἑνὸς δὲ τούτων εὕρηται, ὡς Χοσρόης ἑαυτὸν θεοποιήσας ἐν τῇ τούτου στέγῃ ἑαυτὸν καθήμενον ὡς ἐν οὐρανῷ ἀνεστήλωσεν, ἀστραπὰς καὶ ἥλιον καὶ σελήνην συγκατασκευάσας, ἀγγέλους περιεστῶτας αὐτῷ, καὶ βροντὴν διὰ μηχανῆς ποιεῖν καὶ ὕειν ὁπότ' ἂν θελήσειεν. Τοῦτο τὸ βδέλυγμα θεασάμενος Ἡράκλειος εἰς γῆν κατέρριψε καὶ ὡς κονιορτὸν διέλυσε.

5. Χοσρόης τοίνυν ἀκούσας τά τε ἄλλα πάντα καὶ ὡς Τοῦρκοι συμμαχοῦσιν Ἡρακλείῳ, δῆλα ἐποίει πάντα διὰ γραφῆς τῷ Σαρβάρῳ, καὶ ὡς ταχέως πρὸς αὐτὸν ἐκ τῆς Ῥωμαϊκῆς ἀναζευγνύναι καὶ Ἡράκλειον ἀμύνασθαι· μηδὲ γὰρ δύνασθαι τῷ πλήθει τῷ ἐκείνου ἀντικαθίστασθαι. Τὸ δὲ γράμμα περιτραπὲν Ἡρακλείῳ ἐγχειρίζεται. Ὁ δὲ τοῦτο ἀναγνοὺς ταῦτα μὲν ἐξηφάνισεν, ἑτέραν δὲ γραφὴν ὡς ἀπὸ Χοσρόου σκηψάμενος τῷ Σαρβάρῳ ἐκτίθεται, τῇ ἐκείνου σφραγῖδι σημηνάμενος, ἔχουσαν οὕτως "ὁ Καῖσαρ Ῥωμαίων φιλίαν μετὰ Τούρκων ἐσπείσατο καὶ εἰσῆλθε μέχρι τοῦ Ἀδορβαδιγάνου καλουμένου τόπου, καὶ ὅτι πέμψας στρατιὰν κατ' αὐτοῦ αὐτόν τε καὶ τοὺς Τούρκους διώλεσα, οἱ δὲ περιλειφθέντες ἔφυγον. Μὴ οὖν ἀπάρῃς ἐκ τῆς Ῥωμαίων γῆς, ἀλλὰ τῇ Χαλκηδόνι προσέδρευε, Ῥωμαίους αἰχμαλωτεύων καὶ ληϊζόμενος". Καὶ Σάρβαρος μὲν τὸ γράμμα δεξάμενος τῆς προσεδρίας εἴχετο.

6. Οἱ δὲ Ἄβαροι ἐπεὶ τὰς σπονδὰς διέλυσαν (καὶ γὰρ Ἡράκλειος πρὶν Πέρσας ἐκστρατεῦσαι δώροις πρὸς αὐτοὺς ταύτας ἐβεβαίου, ὑποσχόμενος παρέχειν αὐτοῖς νομισμάτων μυριάδας εἴκοσιν, ὁμήρους αὐτοῖς δεδωκὼς ἕνα τῶν υἱῶν Ἰωάννην τοὔνομα, ὃν δὴ καὶ Ἀταλάριχον ἐκάλεσε, νόθος δὲ ἦν αὐτῷ ἐκ παλλακῆς, καὶ Στέφανον ἀνεψιὸν αὐτοῦ, υἱὸν Μαρίας τῆς ἀδελφῆς αὐτοῦ καὶ Εὐτροπίου, ἔτι δὲ καὶ Ἰωάννην ἕτερον, υἱὸν Βώνου τοῦ πατρικίου, καὶ αὐτὸν ἐκ παλλακῆς αὐτῷ γεγονότα), καὶ αὐτοὶ ἐκστρατεύοντες τῷ τείχει τοῦ Βυζαντίου πελάζουσιν, εὐθύς τε πάντα ἐνεπίπρων τὰ προάστεια. Καὶ ὥσπερ ἀναμερισάμενοι ἑκάτεροι τὸν Θρᾳκικὸν Βόσπορον Πέρσαι μὲν τὰ τῆς Ἀσιάτιδος μοίρας καθῄρουν, Ἄβαροι δὲ τὸν ἐπὶ Θρᾴκης διέφθειρον χῶρον. Ἀλλήλοις τε λόγοις οἱ Ἄβαροι συνετίθεντο συμφωνήσαντες ἑλεῖν τὸ Βυζάντιον. Οἱ οὖν Ἄβαροι μηχανήματα τειχομάχα ἐτέκταινον· πύργοι δὲ ἦσαν ξύλινοι καὶ χελῶναι τὰ κατασκευάσματα. Καὶ ἐπεὶ προσῄεσαν τῷ τείχει τὰ ὄργανα, θεία δύναμις ἐξαπιναίως ταῦτα διέλυσε καὶ τοὺς ἐν αὐτοῖς τῶν Ἀβάρων μαχητὰς διώλεσεν. Ἐπειδὴ δὲ καὶ Σκλαβηνὰ πλήθη οἱ Ἄβαροι ἐπεφέροντο καὶ εἰς συμμαχίαν ἐχρῶντο, δεδώκεσαν δὲ αὐτοῖς σημεῖον ὡς ἡνίκα ἂν ἴδοιεν πυρσοὺς ἀναφθέντας εἰς τὸ Βλαχερνῶν προτείχισμα, τὸ καλούμενον Πτερόν, εὐθὺς ἅμα τοῖς μονοξύλοις ἀκατίοις κἀκεῖνοι ἐπεξίοιεν, ὡς πλοΐμῳ ἀναφανέντες τὴν πόλιν κραταιῶς θορυβήσωσιν αὐτοί τε ἀδείας λαβόμενοι ἐκ τῶν τειχῶν ἀνατρέχοντες ἐντὸς τῆς πόλεως γένωνται. Δῆλα οὖν ταῦτα Βώνῳ τῷ πατρικίῳ ἐγένοντο, καὶ αὐτὸς διήρεις μὲν καὶ τριήρεις ἁρμόσας, εἰς τὸν χῶρον ἐν ᾧ τὸ σημεῖον ἐδέδοτο καθοπλίσας προσώρμισεν, ὡσαύτως καὶ πρὸς τὴν ἀντιπέρα ἀκτὴν τὰς διήρεις ἐπέλασεν διαφρυκτωρεῖσθαί τε εὐθέως ἐπέτρεψεν. Ὅπερ δὴ οἱ Σκλάβοι θεασάμενοι ἐκ τοῦ ποταμοῦ τοῦ καλουμένου Βαρβύσσου ἀφώρμων καὶ κατὰ τῆς πόλεως ᾔεσαν. Αἱ δὲ ἐπεκδραμοῦσαι καὶ εἰς μέσον αὐτοὺς ἀπολαβοῦσαι ἐκ τοῦ εὐθέως ἔκτεινον, καὶ αἵματι πολλῷ τὸ θαλάσσιον ὕδωρ ἐφοινίσσετο. Ἐν τοῖς πτώμασιν οὖν τῶν ἀναιρεθέντων καὶ γυναῖκες Σκλαβηναὶ κατεφαίνοντο. Ἀλλὰ ταῦτα οἱ βάρβαροι θεασάμενοι καὶ τῆς προσεδρίας ἀπειπόντες πρὸς τὴν αὑτῶν ἀνεζεύγνυον. Ὁ δὲ ἀρχιερεὺς τῆς πόλεως σὺν Κωνσταντίνῳ τῷ βασιλεῖ εὐχαριστηρίους λιτὰς τῷ θεῷ προσέφερον ἐν τῷ ναῷ τῆς θεομήτορος τῷ ἐν Βλαχέρναις ἱδρυμένῳ ἀφικόμενοι· τεῖχος εὐθὺς δωμησάμενοι τοῦ ἱεροῦ ἐκείνου ναοῦ φρούριον κατέστησαν. Καὶ τὰ μὲν Ἀβάρων οὕτω πῃ ἔσχε.

_________________________________

 

CHAPITRE V.

 

1. Les Perses recommencent la guerre. 2. L'Empereur s'embarque pour aller faire diversion. 3. Il s'allie avec les Turcs. 4. Il démolit les Temples du soleil. 5. Il intercepte une lettre de Cosroès. 6. Les Avares rompent la paix, & font défaits par les Romains.

1.  Cosroès ayant voulu recommencer la guerre, donna le commandement de son armée à Sarbare, qui courut, & pilla presque tout l'Orient, & enleva de Jérusalem le bois salutaire de la Croix du Sauveur, dans le temps que Modeste était assis sur la chaise de cette Eglise. Il avait même dessein de venir mettre le siège devant Calcédoine.

2. Héraclius attaqué en même temps par les Perses, & par les Avares, & affligé d'un côté par la famine, & de l'autre par la peste assembla le Patriarche & les Magistrats, leur confia la garde de ses enfants, chargea un Patrice nommé Bon de l'administration des affaires, & s'embarqua sur le pont Euxin à dessein de faire diversion en Perse. Lorsqu'il fut dans la Lazique, Martine sa femme y accoucha d'un fils qu'il nomma Héraclius.

3. Il envoya ensuite des présents au Roi des Turcs pour l'obliger de se déclarer en sa faveur. Quand il sut qu'il les avait acceptés avec joie, & qu'il lui avait promis du secours, il l'alla trouver. Le Roi vint au-devant de lui avec une grande fuite de Turcs, descendit de cheval pour le saluer profondément. L'Empereur voyant les grands honneurs qu'il lui rendait, lui dit, que s'il désirait faire amitié avec lui, il marchât à son côté à cheval. Il l'appela son fils, l'embrassa, & lui mit sa couronne sur la tête. Ensuite, il le traita magnifiquement, & après le festin il lui donna toute la vaisselle qui avait servi à table, une robe royale, & des pendants d'oreilles de perles. Il souhaita de confirmer son amitié par une alliance, de peur qu'il ne lui fît un traitement semblable à celui que lui avait fait le Roi des Avares, & en lui montrant le portrait de sa fille Eudocie, il lui dit. Dieu nous ayant unis ensemble, & ayant eu agréable que vous fussiez mon fis, je vous donnerai ma fille en mariage, si vous voulez m'assister contre mes ennemis.

4. Ce Prince ravi de la beauté & des ornements du portrait, & désirant avec passion d'en posséder l'original, promit encore plus volontiers qu'auparavant du secours à l'Empereur, & lui donna à l'heure-même des troupes, avec lesquelles il prit des villes, & ruina des Temples du Soleil. Il en trouva un entre les autres où Cosroès était peint comme un Dieu. Il était assis dans la voûte comme dans un ciel. Il avait autour de lui le soleil & la lune ; les foudres & les éclairs. Il y avait à côté une machine avec laquelle il tonnait, & il faisait pleuvoir. Héraclius ne pouvant souffrir cette impiété rasa le Temple, & le réduisit en poudre.

5. Cosroès ayant appris tout ce que je viens de dire, & surtout que les Romains s'étaient fortifiés par l'alliance des Turcs, manda à Sarbare de se venir promptement opposer aux progrès de leurs armes, parce qu'il n'avait pas des Forces suffisantes pour les arrêter. Héraclius ayant intercepté la lettre Ia supprima, & en supposa une autre conçue en ces termes,. Les Romains s'étant joints aux Turcs se sont avancés jusques à Adoryadiganon, où ils ont été défaits, un petit nombre s'étant sauvé par la fuite. Continuez donc le siège de Calcédoine, & quand vous l'aurez réduite, faites des prisonniers., & ravagez la campagne. Sarbare ayant reçu cette lettre continua le siège.

6. Les Avares rompirent la paix que l'Empereur avait conclue avec eux, avant que d'entreprendre la guerre contre les Perses. Par le traité il leur avait promis deux cent mille pièces d'or, & il leur avait donné en otage Jean son fils naturel, qui se nommait aussi Atalaric, Etienne son neveu, fils de Marie sa sœur, Eutrope, Jean fils naturel de Bon, Patrice. Ces Barbares s'étant donc campés devant Constantinople, en brûlèrent les faubourgs, ainsi le Bosphore étant comme partagé entre nos ennemis, les Perses faisaient le dégât du côté de l'Asie, & les Avares du côté de l'Europe, & de la Thrace. Ces derniers ayant approché de nos murailles leurs tours, leurs tortues, & leurs autres machines, elles furent ruinées, & ceux qui étaient dedans furent tués, comme par un effet de la divine puissance. Ils avaient commandé aux Slavons qu'ils avaient parmi leurs troupes, de s'approcher sur leurs bateaux dès qu'ils verraient du feu au haut de la tour de Blaquernes, que l'on appelé aile, & de faire un grand bruit. Le Patrice Bon ayant eu avis de cet ordre prépara des galères, & des armes, & fit allumer des flambeaux pour donner aux Slavons un faux signal. Ils ne l'eurent pas sitôt aperçu qu'ils partirent de l'embouchure du fleuve Barnyste. Les nôtres allèrent au-devant d'eux, & en firent un tel carnage que la mer fut teinte de leur sang. On trouva beaucoup de femmes parmi les morts. Cette disgrâce leur ayant ôté l'espérance de prendre la ville, ils s'en retournèrent en leur pays. Le Patriarche & l'Empereur Constantin allèrent rendre à Dieu des actions de grâces dans l'Eglise de Blaquernes, & ils élevèrent une muraille pour la fortifier. Voila le succès qu'eut l'entreprise des Avares sur Constantinople.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Μαθὼν δὲ Χοσρόης Ἡράκλειον πλησιάσαντα τοῖς βασιλείοις Περσῶν ἐκπέμπει κατ' αὐτοῦ στρατηγόν τινα Ῥιζάτην ὄνομα, γενναῖον ὄντα καὶ ἔμπειρον τὰ πολέμια. οὗτος ἐλθὼν τῷ βασιλεῖ παρατάσσεται, καὶ τῆς οἰκείας ἀφορμῶν φάλαγγος μόνος πρὸς μόνῳ προυκαλεῖτο διαμάχεσθαι. Ἡράκλειος δὲ ἐπεὶ οὐδένα τοῦ οἰκείου στρατοῦ προθυμούμενον ἐπεγίνωσκεν, αὐτὸς ἐξῄει κατὰ τοῦ βαρβάρου. ὁ δὲ ὡς τὴν τοξικὴν ἔμπειρος ὀϊστὸν ἠφίει καὶ ἄκρων χειλέων τοῦ βασιλέως καθήπτετο· εἶτα καὶ ἄλλον ὀϊστὸν ἐξέπεμψε καὶ τὸ σφυρὸν τοῦ ποδὸς ἐπέξυσεν. αὐτὸς δὲ Ἡράκλειος τῷ ἵππῳ ἐπῄει, καί τις τῶν αὐτοῦ δορυφόρων προφθάσας τὸν ὦμον Ῥιζάτου ξίφει ἀπέτεμε, καὶ αὐτὸν πεσόντα ὁ βασιλεὺς κατηκόντισε καὶ εὐθὺς τὴν τούτου κεφαλὴν ἀπέτεμεν.

2. Ἐπὶ δὲ τῇ νίκῃ ταύτῃ προθυμίας ὁ τῶν Ῥωμαίων στρατὸς πλησθείς, αἰσθόμενος τὴν τοῦ βασιλέως παρρησίαν, κατὰ Περσῶν ἐχώρουν συντονώτατα, καὶ ἀνὰ κράτος ἡττηθέντας ἐδίωκον καὶ πλῆθος αὐτῶν πολὺ ἀπέκτειναν.

3. Οἱ δὲ Περσῶν ἄρχοντες ἐπεὶ διεγνώκεσαν ὡς ὁ τῶν Ῥωμαίων βασιλεὺς ὑπὲρ τῆς ἑαυτοῦ πολιτείας τῆς οἰκείας ζωῆς κατεφρόνησε, μετὰ Σειρόου τοῦ υἱοῦ Χοσρόου βουλεύονται Χοσρόην ἀνελεῖν, μέγα περὶ τῆς οἰκείας πολιτείας καταφρονήσαντα. τοῦτον οὖν ἐφ' ἑνὶ τῶν βασιλικῶν οἴκων κατέκλεισαν, καὶ τροφὴν οὐκ ἐδίδοσαν, προύθηκαν δὲ χρυσὸν καὶ ἄργυρον καὶ λίθον πλεῖστον λέγοντες "τούτων ἀπόλαυε οἷς κατεμάνης καὶ ἅπερ ἠγάπησας καὶ συνήγαγες". καὶ οὕτω λιμώττοντα ἐπελθόντες ἀνεῖλον,

4. Σειρόην δὲ τὸν τούτου υἱὸν βασιλέα Περσῶν ἀνηγόρευσαν· ὃς εὐθὺς πρὸς Ἡράκλειον διαπρεσβεύεται δῶρά τε ἐξέπεμψεν ὡς σπείσεσθαι αὐτῷ. γράφει δὲ πρὸς αὐτὸν ἑνοῦσθαί τε ἀλλήλαις τὰς ὑπ' αὐτοὺς πολιτείας καὶ εἰρήνην παρὰ θεοῦ ἀσπάζεσθαι, ὡς ἑκάστην καθ' ἑαυτὴν ἡσυχάζειν. ᾧ ἀντέγραφε καὶ Ἡράκλειος, τέκνον τὸν Σειρόην καλῶν, καὶ ὡς οὐκ ἦν αὐτῷ ποτε κατὰ γνώμην βασιλέα τῆς ἑαυτοῦ δόξης ἐκπεπτωκέναι· διὸ οὐδὲ Χοσρόην. "ἀλλ' εἰ καὶ πλεῖστα καὶ κάκιστα Ῥωμαίοις καὶ Πέρσαις ἐπέδειξεν, ἔσπευσα ἄν", ἔφασκε, "περισωθέντα, εἰ καὶ τὰ μάλιστα ἐπικρατέστερος ἐγενόμην, εἰς τὴν αὐτοῦ ἀποκαθιστᾶν βασιλείαν. θεὸς δὲ τὴν ἐκείνου πρόθεσιν ἐγνωκὼς μετῆλθεν αὐτῷ ἀξίαν τὴν δίκην, ὡς μὴ τῶν πολλῶν γενέσθαι κατάλυσιν, ἡμῖν νῦν τὴν ἕνωσιν παρασχόμενος". περί τε τῶν ζῳοποιῶν ξύλων ὧν εἷλε Σάρβαρος ἐξ Ἱεροσολύμων λιπαρῶς ἐπέκειτο ἐπιζητῶν· (ὁ δὲ ὑπέσχετο δώσειν, εἴπερ αὐτῷ κατάφωρα γένοιτο·) περί τε τῶν πρεσβευτῶν οὓς Σάϊτος πρὸς Χοσρόην ἀπήγαγε δόλῳ, ὡς Λεόντιος μὲν κοινῷ θανάτῳ ἐτελεύτα, τοὺς δὲ ἄλλους Χοσρόης ξύλοις ἔκτεινεν, αἰσθόμενος αὐτὸν Ἡράκλειον εἰς τὴν Περσικὴν εἰσβαλόντα.

5. Εὐθὺς οὖν Σειρόης ἐτελεύτα, κρατεῖ δὲ τῆς βασιλείας Περσῶν Καβόης, ὅστις μετ' οὐ πολὺ τέθνηκε. μεθ' ὃν βασιλεύει Περσῶν Ὁρμίσδας, ὃς καὶ αὐτὸς διαπρεσβεύεται πρὸς Ἡράκλειον, τόν τε ἴδιον υἱὸν σὺν χρήμασι καὶ δώροις πολυτιμήτοις πρὸς αὐτὸν ἀπέστειλεν. ἐσήμαινε δὲ διὰ γραμμάτων τάδε "ὃν τρόπον λέγετε τὸν θεὸν ὑμῶν δοθῆναι γηραιῷ τινι ἀνθρώπῳ Συμεὼν εἰς τὰς ἀγκάλας, οὕτως καὶ τὸν δοῦλόν σου τὸν υἱόν μου δίδωμι εἰς τὰς χεῖράς σου. γνοίη δὲ θεὸς ὃν σέβῃ, ὡς ποιήσεις αὐτῷ". ὁ δὲ δεξάμενος μεγάλως ἐτίμησε, καὶ εἶτα τελευτήσαντος Ὁρμίσδου βασιλέα Περσῶν ἐτίμησε.

6. Σάρβαρος δὲ ἀκούσας ὅτι Χοσρόης καὶ Σειρόης, Καβόης καὶ Ὁρμίσδας ἐτελεύτησαν, ἐκ τῆς Ῥωμαίων ὑπενόστει χώρας γράφει τε ἀπολογίαν πρὸς Ἡράκλειον, ὡς οὐχ ἑκὼν ἀλλὰ γνώμῃ τοῦ ἀποστείλαντος ἔπραττεν ἅπερ εἰς Ῥωμαίους πεποίηκε, παραγενέσθαι δὲ αὐτὸν ἐξῄτησε καὶ ὡς δοῦλον παρίστασθαι. λόγοις τε πίστεως παρὰ βασιλέως βεβαιωθεὶς ἥκειν πρὸς αὐτὸν καὶ χρήματα ἐκ Περσίδος διδόναι ὑπισχνεῖτο, δι' ὧν πάλιν καινίζοιντο ὅσα ἂν αὐτὸς ἐν χώρᾳ τῇ Ῥωμαίων κατεστρέψατο.

7. Ἐν τούτοις ἐπιβουλεύεται καὶ ἀναιρεῖται ὁ υἱὸς Ὁρμίσδου, καὶ Σάρβαρος παρὰ βασιλεῖ τὴν Περσῶν ἀρχὴν ἐξαιτεῖ. ὁ δὲ ἐδίδου, καὶ ἀλλήλοις συνετίθεντο πάντα τὰ ἐκ Ῥωμαίων ὑπὸ Πέρσαις γενόμενα Ῥωμαίοις ἀνασώζεσθαι. εἰρήνης τε βραβευθείσης εὐθὺς τήν τε Αἴγυπτον καὶ πᾶσαν τὴν ἀνατολικὴν γῆν Ῥωμαίοις ἀποδίδωσι Σάρβαρος, τοὺς ἐκεῖσε Πέρσας ἐξελών, τά τε ζῳοποιὰ ξύλα πρὸς βασιλέα στέλλει.

8. Ἡράκλειος δὲ Νικήταν υἱὸν Σαρβάρου πατρικίου ἀξίᾳ ἐτίμησε Νίκην τε τὴν θυγατέρα αὐτοῦ Θεοδοσίῳ τῷ ἐκ Μαρτίνης υἱῷ αὐτοῦ γαμετὴν πεποίηκε. Γρηγορίαν τε τὴν θυγατέρα Νικήτα ἐκ Πενταπόλεως ἐνέγκας Κωνσταντίνῳ τῷ βασιλεῖ Ῥωμαίων ζεύγνυσιν· ἣν δὴ καὶ προμνηστευσάμενος ἦν περιόντος ἔτι τοῦ αὐτῆς πατρός. Ὑπὸ δὲ τὸν αὐτὸν καιρὸν ἐκ τοῦ Αἰθρίβου λεγομένου Σαρακηνοὶ διεφαίνοντο (χώρα δὲ τοῦτο τῆς εὐδαίμονος Ἀραβίας) καὶ τὰ ἐκεῖσε χωρία προσπελάζοντα ληΐζεσθαι ἐπεχείρουν. Ἡράκλειος δὲ τὴν θυγατέρα Εὐδοκίαν τοῦ Βυζαντίου ἐξιέναι ἐπέτρεψεν ὡς τῷ Τούρκῳ ταύτην κατεγγυήσας· καὶ ἐπειδὴ ἔγνωστο ὅτι σφαγῇ ὁ Τοῦρκος ἀνῄρητο, ταύτην ὑποστρέφειν ἐκέλευεν. ὑπάρχοντι δὲ Ἡρακλείῳ ἐν τῇ Περσικῇ ἐτελεύτησαν αὐτῷ δύο υἱοὶ καὶ θυγατέρες δύο.

9. Αὐτὸς δὲ λαβὼν τὰ ζῳοποιὰ ξύλα ἐσφραγισμένα, καθάπερ ἐλήφθησαν, διαμείναντα πρὸς τὰ Ἱεροσόλυμα ἀφίκετο, καὶ Μωδέστῳ τῷ ἀρχιερεῖ καὶ τῷ αὐτοῦ κλήρῳ ταῦτα ὑπέδειξεν. οἱ δὲ τὴν σφραγῖδα σώαν ἐπεγίνωσκον· καὶ ὡς ἀνέπαφα καὶ ἀθέατα βεβήλοις καὶ μιαιφόνοις χερσὶ τῶν βαρβάρων διετηρήθησαν, εὐχαριστήριον ᾠδὴν τῷ θεῷ ἀνέθεσαν. τήν τε κλεῖδα τὴν ἐπ' αὐτοῖς ὁ ἱεράρχης μείνασαν παρ' αὐτῷ ἤγαγε, καὶ ἀνοιγέντα προσκυνοῦσιν ἅπαντες.  Ὑψωθέντων δὲ αὐτῶν ἐκεῖσε εὐθὺς ἐς τὸ Βυζάντιον ὁ βασιλεὺς ἐξέπεμψεν. ἃ δὴ Σέργιος ὁ τοῦ Βυζαντίου ἱεράρχης ἐκ Βλαχερνῶν (ἱερὸν δὲ αἱ Βλαχέρναι τῆς θεομήτορος) λιτανεύων ὑπεδέξατο καὶ πρὸς τὴν μεγίστην ἐκκλησίαν ἀγαγὼν ταῦτα ἀνύψωσε. δευτέρα δὲ ἦν ἰνδικτιὼν ἡνίκα ταῦτα ἐπράττοντο.

10 Μετ' οὐ πολὺ δὲ καὶ Ἡράκλειος πρὸς τὸ Βυζάντιον ἐχώρει, ὑπὸ πολλῆς εὐφημίας καὶ δόξης ὑπερβαλλούσης παρὰ τῶν ἐκεῖσε δεχθείς. τέσσαρας δὲ ἦγεν ἐλέφαντας, οὓς δὴ καὶ εἰς τοὺς ἱππικοὺς ἀγῶνας ἐθριάμβευεν ἐπὶ τῇ τῆς πόλεως τέρψει, ἡμέρας τε ἐπινικίους ἐπ' εὐφροσύνῃ πάσῃ δωρεαῖς φιλοτιμούμενος ἐπετέλει. ἐπειδὴ δὲ ἦν ἑλὼν τῆς οὐσίας τῆς μεγάλης ἐκκλησίας, ἐκέλευσεν ἐκ τοῦ βασιλικοῦ ταμιείου αὐτῇ τε καὶ τῷ κατ' αὐτὴν κλήρῳ ἐτήσια χρήματα παρέχεσθαι. καὶ μετὰ τοῦτο παρασκευάζει Κωνσταντῖνον τὸν υἱὸν ὑπατεῦσαι, Ἡράκλειον δὲ τὸν ἀπὸ Μαρτίνης Καίσαρα προχειρίζεται.

__________________________

 

CHAPITRE VI.

 

1. Combat singulier entre l'Empereur & le General de l'armée des Perses . 2. Défaite des Perses. 3. Mort étrange de Cosroès. 4. Paix conclue avec Siroès, son fils. 5. Lettre d'Ormisdas. 6. Sarbare se donne à l'Empereur. 7. L'Empereur le fait Roi de Perse. 8. Affaires domestiques d'Héraclès, 9. Les Perses renvoient la Croix du Sauveur. 10. L'Empereur revient à Constantinople.

1. Quand Cosroès sut qu'Héraclius s'approchait, il envoya contre lui un Général fort vaillant, & fort expérimenté nommé Rusate, qui ayant rangé ses troupes en bataille s'avança, défia le plus hardi de se battre contre lui seul à seul. Héraclius se présenta quand il vit que personne n'avait le courage d'accepter le défi. Rusate tira d'abord un coup qui toucha légèrement Héraclius à la lèvre.. Il en tira un second qui lui effleura la peau du pied. Comme Héraclius poussait son cheval contre lui, un de ses Gardes lui donna un coup d'épée dans le dos. Il ne fut pas sitôt tombé qu'Héraclius lui coupa la tête.

2. L'armée Romaine animée par la hardiesse, & par la victoire de l'Empereur, attaqua courageusement les Perses, les vainquit, les poursuivit vivement, & en tua un grand nombre.

3. Quand les principaux des Perses virent qu'au lieu qu'Héraclius s'exposait pour la défense de l'Empire, Cosroès négligeait les intérêts de son Etat, ils résolurent avec Siroès son fils de se défaire de lui. Ils renfermèrent pour cet effet dans un de ses Palais,& au lieu de lui donner des aliments, ils mirent autour de lui de l'or, de l'argent, & des pierreries, & lui dirent Jouis à ton aise de toutes ces choses, que tu as désirées avec une ardeur si insatiable. Et ils le laissèrent mourir de la sorte.

4. Dès que Siroès eut été proclamé Roi, il envoya des présents à Héraclius, & le supplia d'accepter la paix que Dieu leur offrait, à la charge qu'il ne passeraient pas leurs limites. Héraclius lui fit réponse, en l'appelant son fils, qu'il n'avait jamais eu dessein d'envahir les Etats d'aucun Prince : Bien, dit-il, qu'il eût causé une infinité de maux aux Romains & aux Perses, j'avais dessein néanmoins ., non seulement de lui sauver la vie après l'avoir vaincu, mais aussi de le maintenir sur son trône. Mais Dieu qui voyait le fond de son cœur, nous en a délivré, & ne lui a pas permis de faire tout le mal qu'il désirait. Outre cela il demanda instamment à Siroès le bois salutaire de la Croix du Sauveur, que Sain avait pris à Jérusalem. Siroès promit de le rendre, pourvu qu'il le pût trouver. A l'égard des Ambassadeurs il répondit, que Léonce était mort de maladie, & que les autres avaient été assommés à coups de bâton par l'ordre de Cosroès dans le temps que les Romains étaient entrés sur ses terres.

5. Siroès mourut bientôt après, & eut pour successeur Caboès, qui mourut aussi. Ormisdas lui succéda, & envoya son fils à Héraclius avec de riches présents, & avec la lettre qui suit. Je vous mets entre les mains mon fils votre serviteur de la même manière que vous dites que vôtre Dieu fut mis autrefois entre les bras d'un vieillard nommé Siméon. Dieu saura comment vous le traiterez. Héraclius le traita fort honorablement, & le fit Roi de Perse après la mort d'Ormisdas son père.

6. Quand Sarbare sut que Cosroès, Siroès, Caboès, & Ormisdas étaient morts, il se retira de dessus les terres des Romains, & il écrivit à Héraclius pour s'excuser des actes d'hostilité qu'il avait exercés, protestant de ne s'y être point porté de lui-même, mais d'y avoir été poussé par le commandement exprès de ses maîtres. Il lui demanda permission de l'aller trouver, & de demeurer auprès de lui comme son sujet, & de lui porter quantité d'argent pour réparer en quelque forte les désordres qu'il avait faits par ses armes dans l'étendue de son Empire.

7. Le fils d'Ormisdas ayant été enlevé dans le même temps par une conjuration faite contre lui, Sarbare demanda à l'Empereur le Royaume de Perse, qu'il lui accorda, à la charge qu'il rendrait ce que Cosroès avait usurpé sur l'Empire. L'accord étant fait, il restitua l'Egypte & l'Orient, & renvoya le bois de la vraie Croix.

8. Héraclius donna la dignité de Patrice à Nicétas fils de Sarbare, & il maria sa fille Nice avec son fils Théodose, qu'il avait eu de l'Impératrice Martine. Il fit venir de Pentapoli Grégoria fille de Nicétas, pour la faire épouser à son fils Constantin. Les Sarrasins étant sortis en ce temps-là d'une contrée de l'Arabie heureuse, que l'on nomme Aitribe, ils pillèrent le pays des environs. Héraclius fit partir de Constantinople sa fille Eudocie pour aller trouver le Roi des Turcs, à qui il l'avait promise en mariage, mais ayant appris qu'il avait été assassiné, il la rappela. Il lui mourut deux fils, & deux filles pendant qu'il était en Perse.

9. Ayant reçu les deux morceaux du bois de la vraie Croix, tels qu'ils étaient lorsqu'on les avait pris, il les porta à Jérusalem, & les montra au Patriarche Modeste, & aux autres Ecclésiastiques, qui ayant reconnu que les cachets étaient entiers, & que ces saintes reliques n'avaient point été touchées par des mains profanes, ils en rendirent à Dieu des actions de grâces. Le Patriarche ayant apporté la clef qu'il gardait chez lui, ouvrit la chasse, leva la Croix pendant que le peuple l'adorait, & la renvoya à Constantinople. Serge Patriarche partit de l'Eglise de Blaquernes, qui est consacrée en l'honneur de la Mère de Dieu, chantant les litanies, & reçut la Croix, & la porta dans la grande Eglise, en la seconde indiction.

10. Héraclius s'en retourna bientôt après à Constantinople, où il fut reçu aux acclamations du peuple. Il y mena quatre éléphants, qu'il donna pour servir aux spectacles. Parmi les réjouissances publiques, il fit des largesses considérables. Comme il avait pris du bien de l'Eglise, il commanda de lui rendre une certaine somme par an des deniers de son trésor. Il éleva ensuite son fils Constantin à la dignité de Consul, & son fils Héraclius à celle de César.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Οὐ πολὺς δὲ χρόνος ἐν μέσῳ, καὶ Σαρακηνοὶ τὰ περὶ τὴν Ἀντιόχειαν κατέτρεχον. Εὐθὺς δὲ Ἡράκλειος σὺν Μαρτίνῃ τῇ γυναικὶ καὶ Ἡρακλείῳ τῷ παιδὶ πρὸς τοῖς τῆς ἀνατολῆς χωρίοις ἐπεξῄει. Αὐτόθι δὲ γενόμενος Θεοδώρῳ τῷ ἀδελφῷ ὀργίζεται· ὑπεψιθυρίζετο δέ τισι λοιδορεῖσθαι αὐτὸν τῷ βασιλεῖ Μαρτίνης ἕνεκεν, λέγοντα ὅτι "ἡ ἁμαρτία αὐτοῦ ἐνώπιον αὐτοῦ διὰ παντός". Καὶ αὐτὸν εἰς Βυζάντιον ἀποστέλλει, γράψας τῷ υἱῷ Κωνσταντίνῳ τοῦτον ἐπ' ἀθροίσματος λαοῦ ἀτιμώσαντα ὡς ἐν φρουρᾷ κατέχειν.

2. Στρατηγόν τε ἀνατολῆς ἐκπέμπει Θεόδωρον, τῶν βασιλικῶν χρημάτων ταμίαν, τὸ ἐπίκλην Τριθύριον. Σέργιος γὰρ ὁ κατὰ Νικήταν τελευτᾷ τρόπῳ τοιῷδε. Κάμηλον οἱ Σαρακηνοὶ ἀποδείραντες τοῦτον ἐγκατακλείουσι τῇ δορᾷ καὶ ἐπέρραπτον. Τῆς βύρσης οὖν κατεσκληκυίας συναπεξηραίνετο καὶ ὁ ἐντὸς καὶ ἀπομαρανθεὶς πικρῶς διώλετο. Αἰτίαν δὲ αὐτῷ ἐπῆγον ὡς αὐτὸς παρεσκεύασεν Ἡράκλειον μὴ συγχωρεῖν Σαρακηνοῖς [ἐκ τῆς Ῥωμαίων γῆς ἐκπορεύεσθαι] τὰς συνήθως παρεχομένας αὐτοῖς τριάκοντα χρυσίου λίτρας δι' ἐμπορικῆς ἀμοιβῆς ἐκ τῆς Ῥωμαϊκῆς πολιτείας ἐκπέμπειν· ἐντεῦθέν τε αὐτοὺς ἄρξαι τῇ Ῥωμαίων λυμαίνεσθαι χώρᾳ. Ἐκ τούτου παρήγγειλε Θεοδώρῳ μὴ συμβάλλειν πρὸς μάχην Σαρακηνοῖς. Οἱ δὲ προλοχήσαντες καὶ ὀλίγοις τισὶν ἀκροβολισάμενοι Ῥωμαίοις ὑπήγοντο. Εἰσπίπτουσι δὲ αὐτοῖς οἱ ἐκ τῶν ἐνεδρῶν ἐξαπιναίως, καὶ μέσον ἀπολαβόντες πολλοὺς ἔκτειναν στρατιώτας τε καὶ ἄρχοντας.

3. Κατὰ δὲ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον Μαρία ἡ ἀδελφὴ Ἡρακλείου χρήματα πρὸς τὸν χαγάνον Ἀβάρων ἔπεμψε καὶ τὸν υἱὸν Στέφανον ἀπέλαβε. Τοῖς δὲ τοιούτοις δώροις ἡσθεὶς ὁ Ἄβαρος ἠρέθισεν Ἀνιανὸν τὸν μάγιστρον, ὡς καὶ αὐτὸς πέμψας δῶρα ἀπολήψεται καὶ τοὺς ἄλλους οὕσπερ κατεῖχεν ὁμήρους. Καὶ δὴ καὶ ἐγένετο οὕτως.

4. Ὑπὸ δὲ τὸν αὐτὸν καιρὸν ἐπανέστη Κούβρατος ὁ ἀνεψιὸς Ὀργανᾶ ὁ τῶν Οὐνογουνδούρων κύριος τῷ τῶν Ἀβάρων χαγάνῳ, καὶ ὃν εἶχε παρ' αὐτοῦ λαὸν περιυβρίσας ἐξεδίωξε τῆς οἰκείας γῆς. Διαπρεσβεύεται δὲ πρὸς Ἡράκλειον καὶ σπένδεται εἰρήνην μετ' αὐτοῦ, ἥνπερ ἐφύλαξαν μέχρι τέλους τῆς ἑαυτῶν ζωῆς· δῶρά τε γὰρ αὐτῷ ἔπεμψε καὶ τῇ τοῦ πατρικίου ἀξίᾳ ἐτίμησεν.

5. Ἐν ᾧ δὲ ἐν τοῖς ἀνατολικοῖς μέρεσι διέτριβεν Ἡράκλειος, Ἰωάννην τὸν Βαρκαίνης στρατηγὸν προχειρίζεται καὶ πέμπει κατὰ Σαρακηνῶν τῶν ἐν Αἰγύπτῳ· οἷς συμβαλὼν πίπτει καὶ αὐτός. Ἔτι καὶ Μαρῖνος ὁ τῶν Θρᾳκικῶν ἐκστρατευμάτων ἡγεμὼν συμμίξας αὐτοῖς ἡττήθη, πολὺν δὲ στρατὸν ἀποβαλὼν καὶ αὐτὸς μόλις διασώζεται. Μετ' ἐκεῖνον προβάλλεται στρατηγὸν Μαριανὸν κουβικουλάριον παρὰ Ῥωμαίων τὴν ἀξίαν καὶ πέμπει ἐκεῖσε, παραγγείλας ὡς ἀνακοινοῦσθαι Κύρῳ τῷ Ἀλεξανδρείας ἱεράρχῃ, καὶ ὡς ἂν κοινῇ [βουλεύσοιντο] τὰ πρὸς τοὺς Σαρακηνοὺς διάθοιντο. Κῦρος δὲ ἦν δεδηλωκὼς βασιλεῖ σπείσεσθαι ἐπὶ τελέσμασιν Ἄμβρῳ τῷ τῶν Σαρακηνῶν φυλάρχῳ, ἃ δὴ καὶ ὑπέχειν δι' ἐμπολαίου συνεισφορᾶς ἐσήμαινε, τὰ δὲ τῷ βασιλεῖ παρεχόμενα ἀδιάπτωτα μένειν· κατεγγυηθῆναι δὲ αὐτῷ Εὐδοκίαν τὴν Αὐγούσταν ἢ μίαν τῶν θυγατέρων τοῦ βασιλέως ὡς ἐντεῦθεν καὶ τῷ θείῳ λουτρῷ βαπτισθησομένῳ καὶ Χριστιανῷ χρηματίσοντι. Ἐπείθετο γὰρ Ἄμβρος τῷ Κύρῳ καὶ ὁ τούτου στρατός· καὶ γὰρ ἠγάπων αὐτὸν λίαν. Καὶ τούτων Ἡράκλειος οὐδενὸς ἠνείχετο. Ἐπειδὴ δὲ καὶ Μαριανὸς ταῦτα ἐξηπίστατο, διίστατο τῆς τοῦ Κύρου γνώμης, καὶ συμβαλὼν Σαρακηνοῖς πίπτει τε αὐτὸς καὶ σὺν αὐτῷ στρατὸς ἱκανός.

6. Τούτῳ τῷ χρόνῳ ἀνέζευξε πρὸς τὰ οἰκεῖα Ἡράκλειος καὶ ηὐλίζετο ἐν τῷ παλατίῳ τῷ καλουμένῳ τῆς Ἱερίας· ἐδεδίει γὰρ ἐπιβῆναι θαλάσσῃ, πολλά τε ἀξιοῦντες οἵ τε ἄρχοντες καὶ οἱ τῆς πόλεως ἐν τῇ πόλει εἰσελθεῖν ἔπειθον οὐδαμῶς. Ἐν δὲ ταῖς ἑορταῖς μόνους τοὺς υἱοὺς ἐξέπεμπε, καὶ αὐτοὶ ἐπιτελοῦντες ἐν τῷ ἱερῷ τὴν θείαν λειτουργίαν εὐθὺς πρὸς αὐτὸν ἐξῄεσαν. Ὡσαύτως καὶ τοὺς ἱππικοὺς ἀγῶνας ἡνίκα ἐθεῶντο, πάλιν πρὸς τὸν πατέρα ἀπεχώρουν.

7. Ἐν ᾧ δὲ διέτριβεν ἐκεῖσε, ἀγγέλλεται αὐτῷ ὡς ὁ υἱὸς αὐτοῦ Ἀταλάριχος καὶ Θεόδωρος ὁ τὴν ἀξίαν μάγιστρος, Θεοδώρου δὲ τοῦ βασιλέως ἀδελφοῦ υἱός, σὺν ἄλλοις τισὶν ἐπιβουλεύειν αὐτῷ ἤμελλον· καὶ τοῖς μηνύσασι πεισθεὶς τούτων τὰς ῥῖνας καὶ τὰς χεῖρας ἐξέτεμε, καὶ Ἀταλάριχον μὲν εἰς τὴν νῆσον τὴν λεγομένην Πρίγκιπον ἐξόριστον ἔπεμψε, Θεόδωρον δὲ πρὸς τὴν νῆσον τὴν Γαυδομελέτην προσαγορευομένην, ἐπιτρέψας τῷ ἐκεῖσε δουκί, ἡνίκα πρὸς αὐτὸν καταλάβοι, καὶ τὸν ἕτερον τῶν ποδῶν ἀφελέσθαι. Κατὰ ταῦτα δὲ καὶ τοὺς συγγνόντας αὐτοῖς τὰ τῆς ἐπιβουλῆς ἐτιμωρήσατο.

8. Χρόνου δὲ ἱκανοῦ διελθόντος παρασκευάζουσιν οἱ τοῦ βασιλέως ἄρχοντες τὸν ὕπαρχον ὡς συναγαγεῖν πλεῖστα πλοῖα 26 καὶ ἐχόμενα ἀλλήλοις ἐξάψας ὥσπερ γεφυρώσει τὸν πόρθμον τοῦ καλουμένου Στενοῦ, κλώνοις τε δένδρων καὶ φυλλάσιν ἑκατέρωθεν διατειχίσειεν, ὡς μηδὲ ὁρᾶσθαι παριόντι τὴν θάλασσαν. Καὶ δὴ τὸ ἔργον εἰς τάχος προυχώρει, καὶ ὁ βασιλεὺς ἱππεὺς διὰ θαλάττης ὥσπερ διὰ τῆς ἠπείρου κατὰ τὰς ἀκτὰς τοῦ λεγομένου κόλπου Φιδαλίας ἐπεραιοῦτο, οὔτε τὸν παράκτιον χῶρον παραμείψας διὰ τῆς γεφύρας τοῦ Βαρβύσσου ποταμοῦ πρὸς τὸ Βυζάντιον εἰσῄει. Καὶ μετὰ ταῦτα Ἡράκλειον τὸν Καίσαρα στέφει βασιλέα.

9. Κατὰ δὲ τὴν δωδεκάτην ἰνδικτιόνα ἐτελεύτα Σέργιος ὁ τοῦ Βυζαντίου πρόεδρος. Καὶ ἐπειδήπερ προσέκειτο Ἡράκλειος Πύρρῳ, ἀδελφόν τε ἐκάλει, ὡς ἡνίκα τῷ θείῳ λουτρῷ ἐφωτίζετο ἡ τοῦ βασιλέως ἀδελφὴ χερσὶν ἐδέξατο, καὶ ἅμα ᾠκειωμένον Σεργίῳ καὶ συνδιαιτώμενον ἐγίνωσκε, τοῦτον ἀρχιερέα τοῦ Βυζαντίου ἀνηγόρευσεν.

10. Ἤδη χρόνοις τισὶ πρότερον Κῦρον τὸν Ἀλεξανδρείας πρόεδρον μετάκλητον εἰς Βυζάντιον ἦν πεποιηκώς, καὶ ἐν αἰτίᾳ μεγάλῃ εἶχεν ὡς τὰ τῆς Αἰγύπτου πάσης Σαρακηνοῖς καταπροέμενον πράγματα. Τηνικαῦτα δὲ περὶ τῶν αἰτιαθέντων ἐπὶ πλείστου ἀθροισθέντος τοῦ τῆς πόλεως ἐπεξῄει δήμου. Ὁ δὲ ἀπελογεῖτο ὡς οὐδαμῶς τούτων ἔνοχος καθειστήκει, ὡς εἰ ἡ βουλὴ αὐτοῦ προυχώρει καὶ τοῖς Σαρακηνοῖς δι' ἐμπολῆς τὰ τῆς φορολογίας παρεῖχε καὶ ἐφ' ἑαυτοῖς ἡσύχαζον, καὶ τὰ τῷ βασιλεῖ παρεχόμενα οὐ καθυστερίζοιτο. Ἄλλους τε ταὐτὰ ἐπητιᾶτο πράξαντας, καὶ αὑτὸν μάτην ὑπὲρ τούτων ἐγκαλούμενον ἰσχυρίζετο. Ὁ δὲ Ἕλληνα τὸν Κῦρον ἀπεκάλει ὡς Ἕλληνι καὶ θεομάχῳ καὶ κατὰ Χριστιανῶν φρονοῦντι τῷ Ἄμβρῳ τῷ τῶν Σαρακηνῶν φυλάρχῃ συμβουλεύσαντα τὴν τοῦ βασιλέως κατεγγυηθῆναι θυγατέρα. Ἐν τούτοις οὖν ἀγανακτήσας κατ' αὐτοῦ καὶ ἀναιρήσειν ἀπειλῶν, τῷ τῆς πόλεως αὐτὸν ὑπάρχῳ ὡς αἰκισομένῳ παραδίδωσι.

11. Μετὰ τοῦτο ἐδικαίου τὸν υἱὸν Ἡράκλειον ὑπατεῦσαι, Δαβίδ τε καὶ Μαρῖνον τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ Καίσαρας ἀνηγόρευσεν, Αὐγουστῖναν δὲ καὶ Μαρτῖναν τὰς θυγατέρας Αὐγούστας. Χρόνου δὲ διελθόντος νόσῳ ὑδερικῇ περιπίπτει, καὶ ὁρῶν τὸ πάθος δυσίατονἐπὶ τοσοῦτο γὰρ ἐπεκτείνετο ὡς καὶ ἡνίκα ἀπουρεῖν ἔμελλε σανίδα κατὰ τοῦ ἤτρου ἐπετίθει· ἐστρέφετο γὰρ αὐτοῦ τὸ αἰδοῖον καὶ κατὰ τοῦ προσώπου αὐτοῦ τὰ οὖρα ἔπεμπεν. Ἔλεγχος δὲ ἦν τοῦτο τῆς παρανομίας τῆς ἑαυτοῦ, ὑπὲρ ἧς ταύτην δίκην ὑστάτην ἐξέτισε τοῦ εἰς τὴν ἀνεψιὰν τὴν οἰκείαν γάμου. Διαθήκας οὖν ἐξετίθει, ὥστε Κωνσταντῖνον καὶ Ἡράκλειον τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ βασιλεῖς ἰσοτίμους εἶναι, καὶ Μαρτῖναν τὴν αὐτοῦ γυναῖκα τιμᾶσθαι παρ' αὐτῶν ὡς μητέρα καὶ βασίλισσαν. Ἐκ τούτου λοιπὸν ἐτελεύτα ζήσας ἔτη ἓξ καὶ ἑξήκοντα, ἐν δὲ τῇ βασιλείᾳ διανύσας ἔτη τριάκοντα μῆνας τέσσαρας ἡμέρας ἕξ. Θάπτεται δὲ ἐν τῷ ἱερῷ τῶν πανευφήμων ἀποστόλων, καὶ τρισὶν ἡμέραις ἀσκεπές, ὥσπερ ἦν διατάξας ἔτι περιών, τὸ ὑποδεξάμενον αὐτοῦ τὸ σῶμα διετέλει μνῆμα, περικαθημένων αὐτὸ εὐνούχων ὑπηρετῶν.

 

Μετὰ τοῦτο Μαρτῖνα ἡ Αὐγούστα προσκαλεῖται Πύρρον τὸν ἀρχιερέα καὶ τοὺς βασιλικοὺς ἄρχοντας, ἐκκλησιάσασα καὶ τὸν περὶ τὸ Βυζάντιον λαόν, τάς τε διαθήκας Ἡρακλείου ὑπεδείκνυ, ὡς περὶ αὐτῆς καὶ τῶν τέκνων διέθετο. ὁ δὲ παρὼν ἅπας δῆμος Κωνσταντῖνον καὶ Ἡράκλειον τοὺς βασιλεῖς ἐπεζήτει· ἡ δὲ ἦγεν αὐτούς, καὶ ἅμα διελογίζετο νομίζουσα ἅτε βασίλισσα τὰ πρῶτα εἰς τὴν βασιλείαν 28 φέρεσθαι. τινὲς δὲ τοῦ συνεστῶτος λαοῦ ἀνεφώνουν πρὸς αὐτὴν ὅτι "σὺ μὲν τιμὴν ἔχεις ὡς μήτηρ βασιλέων, οὗτοι δὲ ὡς βασιλεῖς καὶ δεσπόται". ἐξαίρετον δὲ ἐδίδουν γέρας Κωνσταντίνῳ ὡς πρώτῳ εἰς τὴν βασιλείαν κατὰ τὴν ἡλικίαν ἐκ παιδὸς προχειρισθέντι. "οὐδὲ γὰρ βαρβάρων ἢ ἀλλοφύλων πρὸς τὰ βασίλεια εἰσερχομένων, ὦ δέσποινα," ἔφασκον, "δύνασαι ὑποδέχεσθαι ἢ λόγοις ἀμείβεσθαι· μηδὲ δοίη θεὸς ἐν τούτῳ τάξεως τὴν Ῥωμαϊκὴν ἐλθεῖν πολιτείαν". καὶ κατήρχοντο ἀνευφημοῦντες τοὺς βασιλεῖς. ταῦτα ἀκούσασα πρὸς τὸ ἑαυτῆς ὑπεχώρει παλάτιον. Ἐξ οὗ καὶ Κωνσταντῖνος τῆς βασιλείας ἦρχε. προσαγγέλλει δὲ αὐτῷ Φιλάγριος, ὃς ἦν τῶν βασιλικῶν χρημάτων ταμίας, ὡς ἀσθενοῦντος τοῦ πατρὸς Ἡρακλείου χρήματα Πύρρῳ τῷ ἀρχιερεῖ παρατίθεσθαι Μαρτίνης τῆς βασιλίσσης ἕνεκεν, ὡς μή ποτε αὐτὴ ὑπὸ Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως καὶ προγόνου ἐκ τῶν βασιλείων διωθουμένη χρημάτων καθυστερίζοιτο. ὁ δὲ Πύρρον μεταστειλάμενος διεπυνθάνετο εἰ οὕτω ταῦτα ἔχοι. Πύρρος δὲ ὑπὸ Φιλαγρίου διελεγχόμενος προεδίδου καὶ οὐκ ἐθέλων τὰ χρήματα. ἐπεὶ δὲ νόσῳ χρονίᾳ Κωνσταντῖνος συνείχετο καὶ εὐκρασίας ἀέρων ἕνεκεν ἐν Χαλκηδόνι διέτριβεν ἐν τῷ ὑπ' αὐτοῦ κτισθέντι παλατίῳ, ἰδὼν Φιλάγριος ἀρρώστως αὐτὸν διακείμενον, καὶ ἐλπίσας τάχιον ἀποβιῶσαι, ἐδεδίει Ἡράκλειον καὶ Μαρτῖναν ὡς αὐτὸν κακώσοντας. ἐκ τούτου Κωνσταντίνῳ συνεβούλευε γράφειν τοῖς στρατευομένοις ὡς τελευτῆς συμβαινούσης αὐτῷ ἀντιλαβέσθαι τῶν τέκνων αὐτοῦ, καὶ μὴ συγχωρεῖν ἀδικεῖσθαι μηδὲ τῆς βασιλείας διωθεῖσθαι. ἐφ' οἷς ἡσθεὶς Κωνσταντῖνος Οὐαλεντῖνον τὸν Φιλαγρίου ὑπασπιστὴν τά τε γράμματα καὶ τὴν λοιπὴν τοῦ πράγματος ἐργασίαν ἐγχειρίσας πρὸς τὸ στράτευμα ἐξέπεμψε, δεδωκὼς αὐτῷ χρήματα 29 συντελοῦντα εἰς ποσότητα ἀριθμοῦ μυριάδων [πέντε] διακοσίων καὶ ἔτι μύρια καὶ ἑξακισχίλια νομίσματα, ὑποθέμενος πείθειν τοὺς τοῦ στρατιωτικοῦ καταλόγου μετὰ τελευτὴν Κωνσταντίνου ἀντικαθίστασθαι Μαρτίνῃ καὶ τοῖς τέκνοις αὐτῆς. συμβασιλεύσας δὲ τῷ πατρὶ ἔτη ὀκτὼ καὶ εἴκοσι, καὶ ἐπιβιοὺς εἰς τὴν βασιλείαν ἔτι ἡμέρας ἑκατὸν τρεῖς, ἐτελεύτησε. Μεθ' ὃν αὐτοκράτωρ τῆς βασιλείας ἀναγορεύεται Ἡράκλειος, ᾧ συνελάμβανεν εἰς τὰ τῆς βασιλείας πράγματα καὶ ἡ μήτηρ Μαρτῖνα. εὐθὺς οὖν τὸν τοῦ πατρὸς στέφανον, ὃν καὶ συνέθαψαν αὐτῷ καὶ ὁ υἱὸς Κωνσταντῖνος τοῦ ναοῦ ἐξήνεγκε τιμηθέντα μέχρι χρυσίου λιτρῶν ἑβδομήκοντα, τῷ θεῷ προσφέρει ἐν τῷ ἱερῷ, Κῦρον δὲ τὸν πρόεδρον Ἀλεξανδρείας τῷ οἰκείῳ θρόνῳ ἀποκαθίστησι. Φιλάγριον δὲ ἀποκείρας ἐξόριστον εἰς τὸ Σέπτας λεγόμενον φρούριον πρὸς ἥλιον δύνοντα κατὰ [τὰ] θάτερα τῶν Ἡρακλέος στηλῶν πρὸς τῇ Λιβύῃ κείμενον παρέπεμψεν. ἑτέρους τε πλείστους, οὓς εὗρε φίλους καὶ ὑπηρέτας αὐτοῦ, πληγαῖς καὶ ἑτέραις αἰκίαις ἠμύνατο. Οὐαλεντῖνος δὲ ὁ Φιλαγρίου ὑπασπιστὴς ταῦτα αἰσθόμενος τὸ στρατιωτικὸν κατὰ Μαρτίνης καὶ τῶν τέκνων αὐτῆς ἐτάραττε· μεθ' ὧν τὴν Χαλκηδόνος καταλαμβάνει ὡς τοῖς τέκνοις Κωνσταντίνου ἐπικουρήσων, καὶ αὐτοῦ διέτριβεν. Ἡράκλειος δὲ τήν τε πόλιν ἐν τῷ ἀσφαλεῖ εἶχε, καὶ πᾶσιν ἀπελογεῖτο ὡς Ἡράκλειος ὁ υἱὸς Κωνσταντίνου ἀπήμαντος διαμένει, καὶ πᾶσι ὑγιέα καὶ σῶον ὑπεδείκνυ, καὶ ἅμα ὡς τέκνου γνησίου περιείχετο. καὶ τοῦτο ἐπιστοῦτο τῷ

 

_______________________________

 

CHAPITRE VII.

 

1. Héraclius punit sévèrement une parole de son frère Théodore. 2. Cruauté des Sarrasins envers Serge. 3. Otages retirés par argent. 4. Soulèvement contre le Cagan. 5. Avantages remportés par les Sarrasins sur l'Empire. 6. L'Empereur séjourne dans le Palais de Hiero. 7. Il punit avec rigueur Atalaric & Théodore. 8. Il rentre à Constantinople . 9 . Il nomme Pyrrus Patriarche après la mort de Serge. 10. Il accuse de trahison Cyrus Patriarche & Alexandrie. 11.. Il est attaqué d'hydropisie, fait son testament & meurt.

1.  Les Sarrasins ayant fait des courses aux environs d'Antioche, Héraclius fut obligé d'aller en Orient avec l'Impératrice sa femme, & son fils Héraclius. Là il se fâcha contre son frère Théodore, que l'on accusait d'avoir dit, à l'occasion de l'Impératrice, que le péché de l'Empereur était toujours devant lui. L'ayant donc renvoyé à. Constantinople, il manda à son fils Constantin de le traiter ignominieusement en présence de tout le peuple, & de le mettre ensuite sous leur garde.

2. Il nomma pour Général de l'armée d'Orient Théodore surnommé Triture son trésorier. Serge qui l'avoir été auparavant était mort d'une manière fort étrange, que je dirai ici. Il avait été enfermé par les Sarrasins dans la peau d'un chameau, & à mesure que cette peau s'était desséchée, il s'était desséché lui-même, & était péri misérablement. Le sujet qu'ils avaient de le traiter de la sorte, est qu'ils l'accusaient d'avoir conseillé à l'Empereur de ne leur pas permettre d'emporter hors de l'Empire, lorsqu'ils en partirent, les trente livres d'or qui leur étaient dues par an, ni même de les employer en marchandises. Héraclius en nommant Théodore Triture General contre eux, lui défendit de leur donner bataille. Mais ils lui dressèrent une embuscade, où ils l'attirèrent par des escarmouches, le chargèrent rudement, & tuèrent un grand nombre d'Officiers & de soldats.

3. Dans le même temps Marie sœur d'Héraclius envoya de l'argent au Cagan des Avares, pour retirer de ses mains Etienne son fils qu'il avait en otage. Ce Barbare étant bien aise de recevoir de pareils présents exhorta Antoine de retirer aussi d'autres personnes. Ce qu'il fit.

4. Cubrate cousin d'Organa & Prince des Hunnoguduriens s'étant soulevé contre le Cagan des Avares traita mal le peuple, & le chassa hors de ses terres. II envoya ensuite des Ambassadeurs à Héraclius, fit avec lui une paix, qu'il entretint toute sa vie. Cet Empereur lui envoya souvent des présents, & l'honora de la dignité de Patrice.

5. Pendant qu'Héraclius séjournait en Orient il choisit Jean pour le faire Gouverneur de Barcène, & pour l'envoyer contre les Sarrasins, qui s'emparaient de l'Egypte. En étant venu aux mains avec eux, il fut tué. Marin, qui commandait les troupes de Thrace, en étant aussi venu aux mains avec eux fut vaincu, perdit un grand nombre des siens, & ne s'échappa qu'à peine, Marien Chambellan de l'Empereur fut choisi après lui pour commander les troupes de ce pays-là, & eut ordre de conférer avec le Patriarche Cyrus, touchant la manière de faire la guerre aux Sarrasins. Ce Patriarche avait mandé à l'Empereur qu'il y avait moyen de traiter avec Omar Prince des Sarrasins, en lui accordant un impôt sur les marchandises sans préjudice du droit des Romains, & qu'il était à propos de lui donner en mariage Eudocie ou une autre de ses filles, & que l'on pourrait par cette alliance l'attirer à la Religion Chrétienne. Il est certain qu'Omar avait créance en ce Patriarche. Marien ayant appris que l'Empereur était dans un autre sentiment, donna bataille aux Sarrasins, & y fut taillé en pièces avec la plus grande partie de ses troupes.

6. L'Empereur étant revenu séjourna dans le Palais de Hiéro, parce qu'il n'osait se mettre sur mer. Quelque instance que les Magistrats, & le peuple lui fissent de rentrer dans la ville, il n'en voulut rien faire, il envoyait seulement ses fils, les jours des grandes fêtes, & ils s'en retournaient dés que les saints mystères étaient achevés. Ils venaient aussi quelquefois pour assister aux jeux, & aux spectacles.

7. Pendant que l'Empereur était dans ce Palais on l'avertit que son fils Atalaric., & son neveu Théodore avaient conjuré avec quelques autres contre lui. Ajoutant aisément foi à cet avis, il leur fit couper le nez & les mains, relégua Atalaric dans l'île du Prince, & Théodore dans l'île Godomelete, & manda au Gouverneur de lui faire encore couper un pied aussitôt qu'il y serait arrivé. Il ordonna la même peine contre leurs complices.

8. Longtemps après les principaux de la ville obligèrent le Préfet de faire un pont de bateaux sur le détroit, & de fermer les deux côtés avec des ais & des branches d'arbres, de forte qu'on passait dessus sans voir la mer. Cet ouvrage ayant été achevé avec grande diligence, l'Empereur passa à cheval sur la mer comme sur la terre, & sans aller le long du rivage, il rentra par le pont du fleuve Barnyste dans Constantinople, où il fit la cérémonie du couronnement de son fils Héraclius.

9. Serge Patriarche de Constantinople étant mort en la douzième indiction Héraclius nomma en sa place Pyrrus, qu'il chérissait tendrement, parce qu'il avait tenu sa soeur sur les fonds de baptême, & qu'il avait été uni d'une amitié très-étroite avec Serge.

10. Il avait mandé dés auparavant Cyrus Patriarche d'Alexandrie, & l'avait accusé d'avoir voulu livrer l'Egypte aux Sarrasins. Mais alors il expliqua plus au long l'accusation dans une assemblée du peuple. Cyrus se justifia fort bien, & fit voir que si l'on eût suivi son avis, & que l'on eût accordé aux Sarrasins un impôt sur les marchandises, ils eussent entretenu la paix. Il ajouta que d'autres étaient coupables des crimes qu'on lui imputait. L'Empereur l'appela païen, comme lui ayant conseillé de donner une de ses filles en mariage à Omar, qui était païen, ennemi de Dieu & de la Religion Chrétienne. De plus s'étant emporté de colère il menaça de le tuer, & le mit entre les mains du Préfet pour lui faire donner la question.

11. Il fit ensuite son fils Héraclius Consul. Il honora ses deux autres fils David, & Marin de la dignité de Césars, & ses deux filles Augustine & Martine de celle d'Augustes. Il fut attaqué bientôt après d'une hydropisie qu'il jugea lui-même incurable. Toutes les fois qu'il faisait de l'eau, il était obligé de mettre une planche sur son ventre pour empêcher qu'elle ne lui montât au visage; ce qui était considéré comme un châtiment visible de l'impiété du mariage qu'il avait contracté avec sa nièce. Il ordonna par son testament que ses deux fils Constantin & Héraclius partageraient également l'Empire, & qu'ils respecteraient l'Impératrice Martine comme leur mère, & leur souveraine. Il mourut âgé de soixante & six ans, après avoir régné trente ans, quatre mois & six jours. Il fut enterré dans la célèbre Eglise des saints Apôtres. Son tombeau demeura ouvert pendant trois jours, depuis que le corps y eût été déposé, les Gardes étant autour comme il l'avait ordonné.