S????t?? t? t?


Στρεψιάδης Εἰπὲ δή νυν μοι τοδί· ἢν ἐπιμελὴς ὦ καὶ προθύμως μανθάνω, τῷ τῶν μαθητῶν ἐμφερὴς γενήσομαι ; Σωκράτης Οὐδὲν διοίσεις Χαιρεφῶντος τὴν φύσιν. Στρεψιάδης Οἴμοι κακοδαίμων ἡμιθνὴς γενήσομαι. Σωκράτης Οὐ μὴ λαλήσεις, ἀλλ’ ἀκολουθήσεις ἐμοὶ 505 ἀνύσας τι δευρὶ θᾶττον ; Στρεψιάδης Εἰς τὼ χεῖρέ νυν δός μοι μελιτοῦτταν πρότερον, ὡς δέδοικ᾿ ἐγὼ εἴσω καταβαίνων ὥσπερ ἐς Τροφωνίου. Σωκράτης Χώρει. Τί κυπτάζεις ἔχων περὶ τὴν θύραν ; Χορός Ἀλλ’ ἴθι χαίρων τῆς ἀνδρείας 510 εἵνεκα ταύτης. Εὐτυχία γένοιτο τἀνθρώπῳ, ὅτι προήκων εἰς βαθὺ τῆς ἡλικίας νεωτέροις τὴν φύσιν αὑτοῦ 515 πράγμασιν χρωτίζεται καὶ σοφίαν ἐπασκεῖ. Ὦ θεώμενοι κατερῶ πρὸς ὑμᾶς ἐλευθέρως τἀληθῆ νὴ τὸν Διόνυσον τὸν ἐκθρέψαντά με. Οὕτω νικήσαιμί τ’ ἐγὼ καὶ νομιζοίμην σοφός, 520 ὡς ὑμᾶς ἡγούμενος εἶναι θεατὰς δεξιοὺς καὶ ταύτην σοφώτατ’ ἔχειν τῶν ἐμῶν κωμῳδιῶν, πρώτους ἠξίωσ’ ἀναγεῦσ’ὑμᾶς, ἣ παρέσχε μοι ἔργον πλεῖστον· εἶτ’ἀνεχώρουν ὑπ’ἀνδρῶν φορτικῶν ἡττηθεὶς οὐκ ἄξιος ὤν. Ταῦτ’ οὖν ὑμῖν μέμφομαι 525 τοῖς σοφοῖς, ὧν οὕνεκ’ ἐγὼ ταῦτ’ ἐπραγματευόμην. Ἀλλ’ οὐδ’ ὣς ὑμῶν ποθ’ἑκὼν προδώσω τοὺς δεξιούς. Ἐξ ὅτου γὰρ ἐνθάδ’ ὑπ’ἀνδρῶν, οἷς ἡδὺ καὶ λέγειν, ὁ σώφρων τε χὠ καταπύγων ἄριστ’ ἠκουσάτην, κἀγώ, παρθένος γὰρ ἔτ’ ἦν, κοὐκ ἐξῆν πώ μοι τεκεῖν, 530 ἐξέθηκα, παῖς δ’ ἑτέρα τις λαβοῦσ’ ἀνείλετο, ὑμεῖς δ’ ἐξεθρέψατε γενναίως κἀπαιδεύσατε, ἐκ τούτου μοι πιστὰ παρ’ ὑμῖν γνώμης ἔσθ’ ὅρκια. Νῦν οὖν Ἠλέκτραν κατ’ ἐκείνην ἥδ’ ἡ κωμῳδία ζητοῦσ᾿ ἦλθ᾿, ἤν που ᾿πιτύχῃ θεαταῖς οὕτω σοφοῖς. 535 Γνώσεται γάρ, ἤνπερ ἴδῃ, τἀδελφοῦ τὸν βόστρυχον. ὡς δὲ σώφρων ἐστὶ φύσει σκέψασθ': ἥτις πρῶτα μὲν οὐδὲν ἦλθε ῥαψαμένη σκυτίον καθειμένον ἐρυθρὸν ἐξ ἄκρου, παχύ, τοῖς παιδίοις ἵν᾿ ᾖ γέλως· οὐδ’ ἔσκωψε τοὺς φαλακρούς, οὐδὲ κόρδαχ’εἵλκυσεν, 540 οὐδὲ πρεσβύτης ὁ λέγων τἄπη τῇ βακτηρίᾳ τύπτει τὸν παρόντ’ ἀφανίζων πονηρὰ σκώμματα, οὐδ’ εἰσῇξε δᾷδας ἔχουσ', οὐδ’ ἰοὺ ἰοὺ βοᾷ, ἀλλ’ αὑτῇ καὶ τοῖς ἔπεσιν πιστεύουσ’ἐλήλυθεν. Κἀγὼ μὲν τοιοῦτος ἀνὴρ ὢν ποιητὴς οὐ κομῶ, 545 οὐδ’ ὑμᾶς ζητῶ ' ξαπατᾶν δὶς καὶ τρὶς ταὔτ’ εἰσάγων, ἀλλ’ ἀεὶ καινὰς ἰδέας ἐσφέρων σοφίζομαι, οὐδὲν ἀλλήλαισιν ὁμοίας καὶ πάσας δεξιάς: Ὅς μέγιστον ὄντα Κλέων’ ἔπαισ’ εἰς τὴν γαστέρα, κοὐκ ἐτόλμησ’ αὖθις ἐπεμπηδῆσ’ αὐτῷ κειμένῳ. 550 Οὗτοι δ', ὡς ἅπαξ παρέδωκεν λαβὴν Ὑπέρβολος, τοῦτον δείλαιον κολετρῶσ’ ἀεὶ καὶ τὴν μητέρα. Εὔπολις μὲν τὸν Μαρικᾶν πρώτιστον παρείλκυσεν ἐκστρέψας τοὺς ἡμετέρους Ἱππέας κακὸς κακῶς, προσθεὶς αὐτῷ γραῦν μεθύσην τοῦ κόρδακος οὕνεχ', ἣν 555 Φρύνιχος πάλαι πεποίηχ', ἣν τὸ κῆτος ἤσθιεν. Εἶθ’ Ἕρμιππος αὖθις ἐποίησεν εἰς Ὑπέρβολον, ἄλλοι τ’ ἤδη πάντες ἐρείδουσιν εἰς Ὑπέρβολον, τὰς εἰκοὺς τῶν ἐγχέλεων τὰς ἐμὰς μιμούμενοι. Ὅστις οὖν τούτοισι γελᾷ, τοῖς ἐμοῖς μὴ χαιρέτω. 560 Ἤν δ’ἐμοὶ καὶ τοῖσιν ἐμοῖς εὐφραίνησθ’ εὑρήμασιν, εἰς τὰς ὥρας τὰς ἑτέρας εὖ φρονεῖν δοκήσετε. Ὑψιμέδοντα μὲν θεῶν Ζῆνα τύραννον ἐς χορὸν πρῶτα μέγαν κικλήσκω · 565 τόν τε μεγασθενῆ τριαίνης ταμίαν, γῆς τε καὶ ἁλμυρᾶς θαλάσσης ἄγριον μοχλευτήν · καὶ μεγαλώνυμον ἡμέτερον πατέρ' Αἰθέρα σεμνότατον βιοθρέμμονα πάντων · 570 τόν θ’ ἱππονώμαν, ὃς ὑπερλάμπροις ἀκτῖσιν κατέχει γῆς πέδον μέγας ἐν θεοῖς ἐν θνητοῖσί τε δαίμων. Ὤ σοφώτατοι θεαταὶ δεῦρο τὸν νοῦν προσέχετε · 575 ἠδικημέναι γὰρ ὑμῖν μεμφόμεσθ’ ἐναντίον. Πλεῖστα γὰρ θεῶν ἁπάντων ὠφελούσαις τὴν πόλιν, δαιμόνων ἡμῖν μόναις οὐ θύετ’ οὐδὲ σπένδετε, αἵτινες τηροῦμεν ὑμᾶς. Ἤν γὰρ ᾖ τις ἔξοδος μηδενὶ ξὺν νῷ, τότ’ ἢ βροντῶμεν ἢ ψακάζομεν. 580 Εἶτα τὸν θεοῖσιν ἐχθρὸν βυρσοδέψην Παφλαγόνα ἡνίχ’ ᾑρεῖσθε στρατηγόν, τὰς ὀφρῦς συνήγομεν κἀποιοῦμεν δεινά, βροντὴ δ’ ἐρράγη δι’ ἀστραπῆς. Ἡ σελήνη δ’ ἐξέλειπε τὰς ὁδούς, ὁ δ’ ἥλιος τὴν θρυαλλίδ’ εἰς ἑαυτὸν εὐθέως ξυνελκύσας 585 οὐ φανεῖν ἔφασκεν ὑμῖν, εἰ στρατηγήσει Κλέων. Ἀλλ’ ὅμως εἵλεσθε τοῦτον· φασὶ γὰρ δυσβουλίαν τῇδε τῇ πόλει προσεῖναι, ταῦτα μέντοι τοὺς θεοὺς ἅττ’ ἂν ὑμεῖς ἐξαμάρτητ’ ἐπὶ τὸ βέλτιον τρέπειν. Ὡς δὲ καὶ τοῦτο ξυνοίσει ῥᾳδίως διδάξομεν. 590 Ἤν λέωνα τὸν λάρον δώρων ἑλόντες καὶ κλοπῆς εἶτα φιμώσητε τούτου τῷ ξύλῳ τὸν αὐχένα, αὖθις ἐς τἀρχαῖον ὑμῖν, εἴ τι κἀξημάρτετε, ἐπὶ τὸ βέλτιον τὸ πρᾶγμα τῇ πόλει συνοίσεται. 594 Ἀμφί μοι αὖτε Φοῖβ’ ἄναξ Δήλιε Κυνθίαν ἔχων ὑψικέρατα πέτραν, ἥ τ’ Ἐφέσου μάκαιρα πάγχρυσον ἔχεις οἶκον ἐν ᾧ κόραι σε Λυδῶν μεγάλως σέβουσιν, 600 ἥ τ’ ἐπιχώριος ἡμετέρα θεὸς αἰγίδος ἡνίοχος πολιοῦχος Ἀθάνα, Παρνασσίαν θ’ ὃς κατέχων πέτραν σὺν πεύκαις σελαγεῖ Βάκχαις Δελφίσιν ἐμπρέπων, 605 κωμαστὴς Διόνυσος. Ἡνίχ’ ἡμεῖς δεῦρ’ ἀφορμᾶσθαι παρεσκευάσμεθα, ἡ σελήνη συντυχοῦσ’ ἡμῖν ἐπέστειλεν φράσαι, πρῶτα μὲν χαίρειν Ἀθηναίοισι καὶ τοῖς ξυμμάχοις· εἶτα θυμαίνειν ἔφασκε. Δεινὰ δεινὰ γὰρ πεπονθέναι 610 ὠφελοῦσ’ ὑμᾶς ἅπαντας οὐ λόγοις ἀλλ’ ἐμφανῶς. πρῶτα μὲν τοῦ μηνὸς ἐς δᾷδ’οὐκ ἔλαττον ἢ δραχμήν, ὥστε καὶ λέγειν ἅπαντας ἐξιόντας ἑσπέρας, ‘μὴ πρίῃ παῖ δᾷδ', ἐπειδὴ φῶς σεληναίας καλόν.’ Ἄλλα τ’ εὖ δρᾶν φησιν, ὑμᾶς δ’οὐκ ἄγειν τὰς ἡμέρας 615 οὐδὲν ὀρθῶς, ἀλλ’ ἄνω τε καὶ κάτω κυδοιδοπᾶν, ὥστ’ ἀπειλεῖν φησιν αὐτῇ τοὺς θεοὺς ἑκάστοτε ἡνίκ’ ἂν ψευσθῶσι δείπνου κἀπίωσιν οἴκαδε, τῆς ἑορτῆς μὴ τυχόντες κατὰ λόγον τῶν ἡμερῶν. Κᾆθ’ ὅταν θύειν δέῃ, στρεβλοῦτε καὶ δικάζετε, 620 πολλάκις δ’ ἡμῶν ἀγόντων τῶν θεῶν ἀπαστίαν, ἡνίκ’ ἂν πενθῶμεν ἢ τὸν Μέμνον’ ἢ Σαρπηδόνα, σπένδεθ’ ὑμεῖς καὶ γελᾶτ' · ἀνθ’ ὧν λαχὼν Ὑπέρβολος τῆτες ἱερομνημονεῖν, κἄπειθ’ ὑφ’ἡμῶν τῶν θεῶν τὸν στέφανον ἀφῃρέθη · μᾶλλον γὰρ οὕτως εἴσεται 625 κατὰ σελήνην ὡς ἄγειν χρὴ τοῦ βίου τὰς ἡμέρας.	STREPSIADE. Dis-moi seulement ceci : si je suis attentif, et si j'apprends avec zèle, auquel des disciples serai-je comparable ? SOCRATE. Tu seras le portrait de Chéréphon. STREPSIADE. Malheur à moi ! J'aurai l'air d'un cadavre. SOCRATE. Pas un mot ; mais suis-moi de ce côté : hâtons-nous. STREPSIADE. Mets-moi donc maintenant entre les mains un gâteau miellé : j'ai peur, en entrant là dedans, comme si je descendais dans l'antre de Trophonios. SOCRATE. Marche ; pourquoi lanterner devant la porte ? LE CHOEUR. Va gaiement, en raison de ton ouvrage. Bonne chance à ce vieillard, que son âge avancé n'empêche pas de prendre une teinture des nouveautés à la mode, et qui s'exerce à la sagesse. Spectateurs, je vous dirai librement la vérité, j'en atteste Dionysos, dont je suis le nourrisson. Puissé-je être vainqueur et réputé sage, moi qui, vous regardant comme des spectateurs intelligents, et pensant que cette pièce est la meilleure de mes comédies, ai cru devoir vous la donner à goûter les premiers, vu qu'elle m'a coûté beaucoup de peine ! Et pourtant je me suis retiré, vaincu par des lourdauds, sans l'avoir mérité. C'est donc ce que je vous re proche, à vous, hommes habiles, pour lesquels je me suis donné tant de mal. Et cependant jamais je ne me sous trairai à des juges intelligents comme vous l'êtes. Car de puis que dans cette réunion, à laquelle il est agréable de s'adresser, mon Modeste et mon Débauché ont été écoutés avec un plein succès, moi aussi, vierge alors et n'ayant pas encore la permission d'enfanter, j'exposai mon fruit ; une autre jeune femme le recueillit, l'emporta, et vous l'avez généreusement nourri et élevé. Depuis lors votre bienveillance pour moi a eu la constance d'un serment. Aujourd'hui, comme une autre Électre, cette comédie paraît, cherchant à rencontrer des spectateurs aussi éclairés. Elle reconnaîtra, du premier coup d'œil, la chevelure de son frère. Voyez comme elle est réservée. Elle est la première qui ne vienne pas traînant un morceau de cuir, rouge par le bout, gros à faire rire les enfants. Elle ne se moque pas des chauves ; elle ne danse pas le cordax ; elle n'a pas de vieillard qui, en débitant les vers, frappe de son bâton son interlocuteur, pour dissimuler ses grossières plaisanteries ; elle n'entre pas une torche à la main, en criant : "Iou ! Iou !" mais elle s'avance confiante en elle--même et en ses vers. Pour moi, qui suis un poète de ce caractère, je ne porte pas la tête haute, et je ne cherche pas à vous tromper, en vous servant deux ou trois fois le même sujet : je vous apporte des pièces nouvelles de mon invention, qui ne se ressemblent point entre elles et qui sont toutes ingénieuses. Au moment de toute sa grandeur j'ai frappé Cléon en plein ventre, mais je n'ai pas eu l'audace de le fouler aux pieds abattu. Eux, une fois que Hyperbolos a donné prise sur lui, ils ne cessent d'écraser ce malheureux, ainsi que sa mère. Eupolis le premier traîna sur la scène son Maricas ; c'étaient nos Chevaliers mal retournés par une main mauvaise, avec l'addition d'une vieille ivre, qui dansait le cordax, invention surannée de Phrynichos, et une baleine l'avalait. A son tour, Hermippas a joué Hyperbolos, et maintenant tous les autres se ruent sur Hyperbolos et m'empruntent la comparaison des anguilles. Que ceux qui rient avec eux se déplaisent à mes œuvres. Mais si vous vous amusez avec moi et avec mes pièces, on dira dans les âges à venir que vous avez bon goût. C'est le souverain des dieux, Zeus, plein de grandeur et de toute puissance, que j'invoque d'abord pour ce Chœur, et puis le maître magnanime du trident, remueur farouche de la Terre et de la plaine salée ; et toi, notre père au grand nom, Ether vénérable, qui entretiens la vie universelle ; et toi, Conducteur de coursiers, dont les rayons éblouissants embrassent l'espace terrestre, divinité grande parmi les dieux et parmi les mortels. Très sages spectateurs, ici prêtez-nous attention. Malmenés par vous, nous vous adressons nos reproches. Plus que tous les autres dieux nous avons rendu service à votre ville, et nous sommes les seules divinités à qui vous n'offriez ni sacrifices ni libations, nous qui vous protégeons. Si l'on décrète quelque expédition insensée, nous toussons ou nous pleurons. Cet ennemi des dieux, le corroyeur paphlagonien, lorsque vous l'avez élu stratège, nous avons froncé les sourcils et manifesté notre colère : "le tonnerre bruit au milieu des éclairs ", la Lune dévia de sa route, et soudain le Soleil, repliant son flambeau sur lui-même, refusa de nous luire, si Cléon était stratège. Cependant vous l'avez élu. Aussi dit-on que la démence s'est répandue sur la ville, mais que toutefois les dieux tournent à bien vos fautes. Comment celle-ci peut facilement être utile, nous allons vous le dire. Si, convainquant ce Cléon, vraie mouette de corruption et de vol, vous lui serrez le cou dans une travée, c'en est fait aussitôt de vos fautes passées, et les affaires de la ville remontent vers le mieux. Viens aussi, souverain Phoebos, dieu de Délos, qui habites la roche escarpée du Cynthos ; et toi, bienheureuse habitante du Temple d'or d'Éphèse, où les jeunes filles des Lydiens te rendent des honneurs solennels ; et toi encore, Déesse de notre contrée, maîtresse de l'égide, protectrice de la ville, Athèna ; et toi, qui habites la roche du Parnasse, brillant au milieu des torches agitées par les Bacchantes de Delphoe, roi des Orgies, Dionysos. Au moment où nous étions prêtes à partir, Sélènè nous aborde, et nous enjoint d'abord de souhaiter toute joie aux Athéniens et à leurs alliés ; puis elle dit qu'elle est furieuse parce que vous l'avez indignement traitée après qu'elle vous a été utile à tous, non pas en paroles, mais en réalité. Premièrement, par mois vous n'économisez pas moins d'une drachme de lumière ; car tous ceux qui sortent le soir disent : "Enfant, n'achète pas de torches ; la lueur de Sélènè est brillante." Elle y ajoute, dit-elle, d'autres services ; et vous, au lieu de compter exactement les jours, vous renversez tout du haut en bas. Aussi, les dieux l'accablent de fréquentes menaces, lorsque, frustrés du festin, ils reviennent chez eux, sans avoir eu la fête d'après l'ordre des jours. Quand il faudrait sacrifier, vous donnez la question ou vous êtes en procès. Souvent, tandis que, nous autres dieux, nous jeûnons en signe de deuil pour la mort de Memnon ou de Sarpédon, vous vous livrez aux libations ou au rire. Voilà pourquoi Hyperbolos, élevé cette année aux fonctions de hiéromnémon, nous, dieux, nous lui avons enlevé sa couronne. Il saura mieux désormais que c'est d'après Sélènè qu'il faut régler les jours de la vie.
Σωκράτης Μὰ τὴν Ἀναπνοὴν μὰ τὸ Χάος μὰ τὸν Ἀέρα οὐκ εἶδον οὕτως ἄνδρ’ ἄγροικον οὐδένα οὐδ’ ἄπορον οὐδὲ σκαιὸν οὐδ’ἐπιλήσμονα, ὅστις σκαλαθυρμάτι’ ἄττα μικρὰ μανθάνων 630 ταῦτ’ ἐπιλέλησται πρὶν μαθεῖν. Ὅμως γε μὴν αὐτὸν καλῶ θύραζε δευρὶ πρὸς τὸ φῶς. Ποῦ Στρεψιάδης; ἔξει τὸν ἀσκάντην λαβών; Στρεψιάδης Ἀλλ’ οὐκ ἐῶσί μ’ἐξενεγκεῖν οἱ κόρεις. Σωκράτης Ἁνύσας τι κατάθου καὶ πρόσεχε τὸν νοῦν. 635 Στρεψιάδης Ἰδού. Σωκράτης Ἄγε δὴ τί βούλει πρῶτα νυνὶ μανθάνειν ὧν οὐκ ἐδιδάχθης πώποτ’ οὐδέν ; Εἰπέ μοι. Πότερον περὶ μέτρων ἢ περὶ ἐπῶν ἢ ῥυθμῶν ; Στρεψιάδης Περὶ τῶν μέτρων ἔγωγ' · ἔναγχος γάρ ποτε ὑπ’ ἀλφιταμοιβοῦ παρεκόπην διχοινίκῳ. 640 Σωκράτης Οὐ τοῦτ’ ἐρωτῶ σ', ἀλλ’ ὅ τι κάλλιστον μέτρον ἡγεῖ, πότερον τὸ τρίμετρον ἢ τὸ τετράμετρον ; Στρεψιάδης Ἐγὼ μὲν οὐδὲν πρότερον ἡμιεκτέου. Σωκράτης Οὐδὲν λέγεις ὦνθρωπε. Στρεψιάδης Περίδου νυν ἐμοί, εἰ μὴ τετράμετρόν ἐστιν ἡμιεκτέον. 645 Σωκράτης Εἰς κόρακας. Ὡς ἄγροικος εἶ καὶ δυσμαθής. Ταχύ γ’ ἂν δύναιο μανθάνειν περὶ ῥυθμῶν. Στρεψιάδης Τί δέ μ’ ὠφελήσουσ’ οἱ ῥυθμοὶ πρὸς τἄλφιτα ; Σωκράτης Πρῶτον μὲν εἶναι κομψὸν ἐν συνουσίᾳ, ἐπαί̈ονθ’ ὁποῖός ἐστι τῶν ῥυθμῶν 650 κατ’ ἐνόπλιον, χὠποῖος αὖ κατὰ δάκτυλον. Στρεψιάδης Κατὰ δάκτυλον ; Νὴ τὸν Δί', ἀλλ’ οἶδ'. Σωκράτης Εἰπὲ δή. Στρεψιάδης τίς ἄλλος ἀντὶ τουτουὶ τοῦ δακτύλου ; Πρὸ τοῦ μέν, ἔτ’ ἐμοῦ παιδὸς ὄντος, οὑτοσί. Σωκράτης Ἀγρεῖος εἶ καὶ σκαιός. 655 Στρεψιάδης Οὐ γὰρ ᾠζυρὲ τούτων ἐπιθυμῶ μανθάνειν οὐδέν. Σωκράτης Τί δαί; Στρεψιάδης Ἐκεῖν’ ἐκεῖνο, τὸν ἀδικώτατον λόγον.	SOCRATE. Par la Respiration ! Par le Chaos ! Par l'Air, je n'ai jamais vu d'homme si grossier, si stupide, si gauche, si oublieux ! Les jeux d'esprit les plus simples, il les oublie, avant même de les avoir appris. Cependant, je veux l'appeler ici à la porte, au grand jour. Où es-tu, Strepsiade ? Sors, et prends ton grabat. STREPSIADE. Mais elles ne veulent pas me le laisser apporter, les punaises ! SOCRATE. Pose-le vite, et fais attention. STREPSIADE. M'y voici. SOCRATE. Voyons, que veux-tu d'abord apprendre, pour le moment, de toutes les choses que tu ignores, dis-le-moi ? les mesures, les rythmes, les vers ? STREPSIADE. Moi ? les mesures : car, l'autre jour, un marchand de farine d'orge m'a trompé de deux chénices. SOCRATE. Ce n'est pas là ce que je te demande, mais quelle mesure te paraît la plus belle, le trimètre ou le tétramètre ? STREPSIADE. Pour moi, rien n'est supérieur au demi-setier. SOCRATE. Tu dis des sottises, brave homme. STREPSIADE. Parie avec moi que le demi-setier est un tétramètre. SOCRATE. Va-t'en aux corbeaux ! Tu n'es qu'un rustre et un ignorant ! Peut-être pourras-tu mieux apprendre les rythmes. STREPSIADE. A quoi me serviront les rythmes pour la farine d'orge ? SOCRATE. D'abord à être aimable en société, puis à comprendre ce que sont dans les rythmes le rythme énoplien et le rythme du dactyle. STREPSIADE. Du dactyle ? SOCRATE. Oui, par Zeus ! STREPSIADE. Je le connais. SOCRATE. Dis alors. STREPSIADE. Quel autre cela peut-il être que ce doigt-ci. J'en ai usé, dès mon enfance, de ce doigt-là. SOCRATE. Tu es un rustre et un lourdaud. STREPSIADE. Mais, misérable, je ne désire apprendre rien de tout cela, rien. SOCRATE. Quoi donc alors ? STREPSIADE. Voici, voici ; le raisonnement le plus injuste.
Σωκράτης Ἀλλ’ ἕτερα δεῖ σε πρότερα τούτου μανθάνειν, τῶν τετραπόδων ἅττ’ἐστὶν ὀρθῶς ἄρρενα. Στρεψιάδης Ἀλλ’ οἶδ’ ἔγωγε τἄρρεν', εἰ μὴ μαίνομαι: 660 κριὸς τράγος ταῦρος κύων ἀλεκτρυών. Σωκράτης Ὁρᾷς ἃ πάσχεις ; Τήν τε θήλειαν καλεῖς ἀλεκτρυόνα κατὰ ταὐτὸ καὶ τὸν ἄρρενα. Στρεψιάδης Πῶς δή, φέρε ; Σωκράτης Πῶς ; Ἀλεκτρυὼν κἀλεκτρυών. Στρεψιάδης Νὴ τὸν Ποσειδῶ. Νῦν δὲ πῶς με χρὴ καλεῖν ; 665 Σωκράτης Ἀλεκτρύαιναν, τὸν δ’ ἕτερον ἀλέκτορα. Στρεψιάδης Ἀλεκτρύαιναν ; Εὖ γε νὴ τὸν Ἀέρα· ὥστ’ἀντὶ τούτου τοῦ διδάγματος μόνου διαλφιτώσω σου κύκλῳ τὴν κάρδοπον. Σωκράτης Ἰδοὺ μάλ᾿ αὖθις, τοῦθ᾿ ἕτερον. Τὴν κάρδοπον 670 ἄρρενα καλεῖς θήλειαν οὖσαν. Στρεψιάδης Τῷ τρόπῳ ; Ἄρρενα καλῶ ᾿γὼ κάρδοπον ; Σωκράτης Μάλιστά γε, ὥσπερ γε καὶ Κλεώνυμον. Στρεψιάδης Πῶς δή ; Φράσον. Σωκράτης Ταὐτὸν δύναταί σοι κάρδοπος Κλεωνύμῳ. Στρεψιάδης Ἀλλ’ ὦγάθ’ οὐδ’ ἦν κάρδοπος Κλεωνύμῳ, 675 ἀλλ’ ἐν θυείᾳ στρογγύλῃ γ’ ἂν ἐμάττετο. Ἀτὰρ τὸ λοιπὸν πῶς με χρὴ καλεῖν ; Σωκράτης Ὅπως ; Τὴν καρδόπην, ὥσπερ καλεῖς τὴν Σωστράτην. Στρεψιάδης Τὴν καρδόπην θήλειαν ; Σωκράτης Ὀρθῶς γὰρ λέγεις. Στρεψιάδης Ἐκεῖνο δ᾿ ἦν ἄν· καρδόπη, Κλεωνύμη. 680 Σωκράτης Ἔτι δή γε περὶ τῶν ὀνομάτων μαθεῖν σε δεῖ, ἅττ’ ἄρρεν’ἐστίν, ἅττα δ’ αὐτῶν θήλεα. Στρεψιάδης Ἀλλ’ οἶδ’ ἔγωγ’ ἃ θήλε’ ἐστίν. Σωκράτης Εἰπὲ δή. Στρεψιάδης Λύσιλλα Φίλιννα Κλειταγόρα Δημητρία. Σωκράτης Ἄρρενα δὲ ποῖα τῶν ὀνομάτων ; 685 Στρεψιάδης Μυρία. Φιλόξενος Μελησίας Ἀμυνίας. Σωκράτης Ἀλλ’ ὦ πόνηρε ταῦτά γ’ ἐστ’ οὐκ ἄρρενα. Στρεψιάδης Οὐκ ἄρρεν’ ὑμῖν ἐστιν ; Σωκράτης Οὐδαμῶς γ', ἐπεὶ πῶς ἂν καλέσειας ἐντυχὼν Ἀμυνίᾳ ; Στρεψιάδης Ὅπως ἄν ; Ὡδί· δεῦρο δεῦρ᾿, Ἀμεινία. 690 Σωκράτης Ὁρᾷς ; Γυναῖκα τὴν Ἀμεινίαν καλεῖς. Στρεψιάδης Οὔκουν δικαίως ἥτις οὐ στρατεύεται ; Ἀτὰρ τί ταῦθ’ἃ πάντες ἴσμεν μανθάνω ; Σωκράτης Οὐδὲν μὰ Δί’ ἀλλὰ κατακλινεὶς δευρὶ -- Στρεψιάδης Τί δρῶ ; Σωκράτης Ἐκφρόντισόν τι τῶν σεαυτοῦ πραγμάτων. 695 Στρεψιάδης Μὴ δῆθ᾿, ἱκετεύω, ᾿νταῦθά γ᾿, ἀλλ᾿ εἴπερ γε χρή, χαμαί μ’ ἔασον αὐτὰ ταῦτ’ ἐκφροντίσαι. Σωκράτης Οὐκ ἔστι παρὰ ταῦτ’ ἄλλα. Στρεψιάδης Κακοδαίμων ἐγώ. Οἵαν δίκην τοῖς κόρεσι δώσω τήμερον.	SOCRATE. Mais il y a d'abord, avant cela, beaucoup d'autres choses à apprendre : ainsi, parmi les quadrupèdes, quels sont vraiment les mâles ? STREPSIADE. Mais je connais les mâles, si j'ai bien ma tête ; bélier, bouc, taureau, chien, coq. SOCRATE. Vois-tu ce qui t'arrive ? Tu donnes le nom de coq aussi bien à la femelle qu'au mâle. STREPSIADE. Comment donc ? Voyons ! SOCRATE. Comment ? Un coq et une coq. STREPSIADE. Par Poseidon ! mais de quel nom veux-tu que je l'appelle ? SOCRATE. "Femelle du coq" et l'autre "coq". STREPSIADE. "Femelle du coq " ! Par l’Air ! voilà qui est bien. Pour cette leçon seule, je remplirais de farine d'orge, jus qu'aux bords, ton auge à pétrir. SOCRATE. Autre faute ! Tu donnes la qualité de mâle à un être femelle. STREPSIADE. Comment, en la désignant, fais-je de l'auge un mâle ? SOCRATE. Absolument comme quand tu dis "Cléonymos". STREPSIADE. Comment cela ? Dis-le-moi. SOCRATE. Parce que auge (kardopos) et Cléonymos sont du même genre. STREPSIADE. Mais, mon bon, Cléonymos n'avait pas d'auge à pétrir : il se servait d'un mortier rond. Enfin, comment dire ? SOCRATE. Comment ? "La auge", comme tu dirais "la Sostrata". STREPSIADE. "La auge" au féminin ? SOCRATE. C'est bien dit. STREPSIADE. C'est cela même : "la auge" (kardopè) comme "la Cléonymè". SOCRATE. Maintenant il faut que tu apprennes à distinguer les noms propres masculins des féminins. STREPSIADE. Mais je connais des noms féminins. SOCRATE. Dis. STREPSIADE. Lysilla, Philinna, Clitagora, Dèmètria. SOCRATE. Et des noms masculins ? STREPSIADE. Dix mille : Philoxénos, Mélèsias, Amynias. SOCRATE. Mais, malheureux ! ce ne sont pas là des noms d'hommes. STREPSIADE. Comment ! Pas des noms d'hommes ? SOCRATE. Pas du tout. Comment, si cela se rencontrait, appellerais-tu Amynias ? STREPSIADE. Comment ? "Ohé, dirais-je, ici, ici, Amynia !" SOCRATE. Vois-tu ? Tu appelles Amynias "Amynia", d'un nom de femme ! STREPSIADE. Aussi ai-je raison, puisqu' "elle" ne va pas à l'armée. Mais à quoi sert d'apprendre ce que nous savons tous ? SOCRATE. A rien, par Zeus ! Mais couche-toi là. STREPSIADE. Pourquoi faire ? SOCRATE. Songe un peu à tes affaires. STREPSIADE. Ah ! je t'en prie, pas là. S'il le faut, laisse-moi m'étendre par terre pour rêver à tout cela. SOCRATE. Cela ne se peut pas autrement. STREPSIADE. Malheureux ! Quel supplice les punaises vont m'infliger aujourd'hui !
Χορός Φρόντιζε δὴ καὶ διάθρει πάντα τρόπον τε σαυτὸν 700 στρόβει πυκνώσας. Ταχὺς δ', ὅταν εἰς ἄπορον πέσῃς, ἐπ’ἄλλο πήδα νόημα φρενός· ὕπνος δ᾿ ἀπέστω γλυκύθυμος ὀμμάτων. 705 Στρεψιάδης Ἀτταταῖ ἀτταταῖ. 707 Χορός Τί πάσχεις ; Τί κάμνεις ; Στρεψιάδης Ἀπόλλυμαι δείλαιος. Ἐκ τοῦ σκίμποδος δάκνουσί μ’ ἐξέρποντες οἱ Κορίνθιοι, 710 καὶ τὰς πλευρὰς δαρδάπτουσιν καὶ τὴν ψυχὴν ἐκπίνουσιν καὶ τοὺς ὄρχεις ἐξέλκουσιν καὶ τὸν πρωκτὸν διορύττουσιν, καί μ’ ἀπολοῦσιν. 715 Χορός Μή νυν βαρέως ἄλγει λίαν. Στρεψιάδης Καὶ πῶς ; Ὅτε μου φροῦδα τὰ χρήματα, φρούδη χροιά, φρούδη ψυχή, φρούδη δ’ἐμβάς: καὶ πρὸς τούτοις ἔτι τοῖσι κακοῖς 720 φρουρᾶς ᾄδων ὀλίγου φροῦδος γεγένημαι. Σωκράτης Οὗτος τί ποιεῖς ; Οὐχὶ φροντίζεις ; Στρεψιάδης Ἐγώ ; Νὴ τὸν Ποσειδῶ. Σωκράτης Καὶ τί δῆτ’ ἐφρόντισας; Στρεψιάδης Ὑπὸ τῶν κόρεων εἴ μού τι περιλειφθήσεται. 725 Σωκράτης Ἀπολεῖ κάκιστ'. Στρεψιάδης Ἀλλ’ ὦγάθ’ ἀπόλωλ’ ἀρτίως. Σωκράτης Οὐ μαλθακιστέ’ ἀλλὰ περικαλυπτέα. ἐξευρετέος γὰρ νοῦς ἀποστερητικὸς κἀπαιόλημ'. Στρεψιάδης Οἴμοι τίς ἂν δῆτ’ἐπιβάλοι ἐξ ἀρνακίδων γνώμην ἀποστερητρίδα ; 730	SOCRATE. Médite et réfléchis; tourne ton esprit dans tous les sens; concentre-le. Dès que tu tomberas dans le vide, bondis vers une autre idée: que le sommeil doux à l'âme soit absent de tes yeux! STREPSIADE. Aie ! aie ! aie ! aie ! SOCRATE. Qu'as-tu donc ? que souffres-tu ? STREPSIADE. C'est fait de moi, misérable ! Du lit s'échappent des Corinthiens qui me mordent ; ils me déchirent les flancs, ils me boivent l'âme, ils m'arrachent les testicules, ils me fouillent le derrière, ils me tuent. SOCRATE. Que ta douleur ne crie pas si fort ! STREPSIADE. Mais comment ? Envolé mon argent, envolée ma couleur, envolée ma chance, envolée ma chaussure, et, pour comble de maux, tout en chantant pendant que je monte la garde, envolé moi-même. SOCRATE. Hé ! l'homme ! Que fais-tu là ? Ne songes-tu pas ? STREPSIADE. Moi ? Oui, par Poseidon ! SOCRATE. Et à quoi songes-tu ? STREPSIADE. A savoir si les punaises laisseront quelque bribe de moi. SOCRATE. Va-t'en à la malheure ! STREPSIADE. Mais, mon bon, la malheure est arrivée. SOCRATE. Oh! le mollasse! enveloppe-toi la tête. Il faut trouver un procédé artificieux, une ruse. STREPSIADE. Hélas! qui m'enveloppera, comme procédé artificieux, d'une peau de mouton ?
Σωκράτης φέρε νυν ἀθρήσω πρῶτον ὅ τι δρᾷ τουτονί. οὗτος καθεύδεις; Στρεψιάδης μὰ τὸν Ἀπόλλω 'γὼ μὲν οὔ. Σωκράτης ἔχεις τι; Στρεψιάδης μὰ Δί’οὐ δῆτ’ἔγωγ'. Σωκράτης οὐδὲν πάνυ; Στρεψιάδης οὐδέν γε πλὴν ἢ τὸ πέος ἐν τῇ δεξιᾷ. Σωκράτης 735 οὐκ ἐγκαλυψάμενος ταχέως τι φροντιεῖς; Στρεψιάδης περὶ τοῦ; σὺ γάρ μοι τοῦτο φράσον ὦ Σώκρατες. Σωκράτης αὐτὸς ὅ τι βούλει πρῶτος ἐξευρὼν λέγε. Στρεψιάδης ἀκήκοας μυριάκις ἁγὼ βούλομαι, περὶ τῶν τόκων, ὅπως ἂν ἀποδῶ μηδενί. Σωκράτης 740 ἴθι νῦν καλύπτου καὶ σχάσας τὴν φροντίδα λεπτὴν κατὰ μικρὸν περιφρόνει τὰ πράγματα, ὀρθῶς διαιρῶν καὶ σκοπῶν. Στρεψιάδης οἴμοι τάλας. Σωκράτης ἔχ’ἀτρέμα: κἂν ἀπορῇς τι τῶν νοημάτων, ἀφεὶς ἄπελθε, [καὶ] κατὰ τὴν γνώμην πάλιν 745 κίνησον αὖθις αὐτὸ καὶ ζυγώθρισον. Στρεψιάδης ὦ Σωκρατίδιον φίλτατον. Σωκράτης τί ὦ γέρον; Στρεψιάδης ἔχω τόκου γνώμην ἀποστερητικήν. Σωκράτης ἐπίδειξον αὐτήν. Στρεψιάδης εἰπὲ δή νύν μοι -- Σωκράτης τὸ τί; Στρεψιάδης γυναῖκα φαρμακίδ’εἰ πριάμενος Θετταλὴν 750 καθέλοιμι νύκτωρ τὴν σελήνην, εἶτα δὴ αὐτὴν καθείρξαιμ’ἐς λοφεῖον στρογγύλον, ὥσπερ κάτοπτρον, κᾆτα τηροίην ἔχων -- Σωκράτης τί δῆτα τοῦτ’ἂν ὠφελήσειέν σ'; Στρεψιάδης ὅ τι; εἰ μηκέτ’ἀνατέλλοι σελήνη μηδαμοῦ, 755 οὐκ ἂν ἀποδοίην τοὺς τόκους. Σωκράτης ὁτιὴ τί δή; Στρεψιάδης ὁτιὴ κατὰ μῆνα τἀγύριον δανείζεται. Σωκράτης εὖ γ': ἀλλ’ἕτερον αὖ σοι προβαλῶ τι δεξιόν. εἴ σοι γράφοιτο πεντετάλαντός τις δίκη, 760 ὅπως ἂν αὐτὴν ἀφανίσειας εἰπέ μοι. Στρεψιάδης ὅπως; ὅπως; οὐκ οἶδ': ἀτὰρ ζητητέον. Σωκράτης μή νυν περὶ σαυτὸν εἶλλε τὴν γνώμην ἀεί, ἀλλ’ἀποχάλα τὴν φροντίδ’ἐς τὸν ἀέρα λινόδετον ὥσπερ μηλολόνθην τοῦ ποδός. Στρεψιάδης 765 ηὕρηκ’ἀφάνισιν τῆς δίκης σοφωτάτην, ὥστ’αὐτὸν ὁμολογεῖν σ’ἐμοί. Σωκράτης ποίαν τινά; Στρεψιάδης ἤδη παρὰ τοῖσι φαρμακοπώλαις τὴν λίθον ταύτην ἑόρακας τὴν καλήν, τὴν διαφανῆ, ἀφ’ἧς τὸ πῦρ ἅπτουσι; Σωκράτης τὴν ὕαλον λέγεις; Στρεψιάδης ἔγωγε. φέρε τί δῆτ’ἄν, εἰ ταύτην λαβών, 770 ὁπότε γράφοιτο τὴν δίκην ὁ γραμματεύς, ἀπωτέρω στὰς ὧδε πρὸς τὸν ἥλιον τὰ γράμματ’ἐκτήξαιμι τῆς ἐμῆς δίκης; Σωκράτης σοφῶς γε νὴ τὰς Χάριτας. Στρεψιάδης οἴμ’ὡς ἥδομαι ὅτι πεντετάλαντος διαγέγραπταί μοι δίκη. Σωκράτης 775 ἄγε δὴ ταχέως τουτὶ ξυνάρπασον. Στρεψιάδης τὸ τί; Σωκράτης ὅπως ἀποστρέψαι’ἂν ἀντιδικῶν δίκην μέλλων ὀφλήσειν μὴ παρόντων μαρτύρων. Στρεψιάδης φαυλότατα καὶ ῥᾷστ'. Σωκράτης εἰπὲ δή. Στρεψιάδης καὶ δὴ λέγω. εἰ πρόσθεν ἔτι μιᾶς ἐνεστώσης δίκης, 780 πρὶν τὴν ἐμὴν καλεῖσθ', ἀπαγξαίμην τρέχων. Σωκράτης οὐδὲν λέγεις. Στρεψιάδης νὴ τοὺς θεοὺς ἔγωγ', ἐπεὶ οὐδεὶς κατ’ἐμοῦ τεθνεῶτος εἰσάξει δίκην. Σωκράτης ὑθλεῖς: ἄπερρ', οὐκ ἂν διδάξαιμ’ἄν σ’ἔτι. Στρεψιάδης ὁτιὴ τί; ναὶ πρὸς τῶν θεῶν ὦ Σώκρατες. Σωκράτης 785 ἀλλ’εὐθὺς ἐπιλήθει σύ γ’ἅττ’ἂν καὶ μάθῃς: ἐπεὶ τί νυνὶ πρῶτον ἐδιδάχθης; λέγε. Στρεψιάδης φέρ’ἴδω τί μέντοι πρῶτον ἦν; τί πρῶτον ἦν; τίς ἦν ἐν ᾗ 'ματτόμεθα μέντοι τἄλφιτα; οἴμοι τίς ἦν; Σωκράτης οὐκ ἐς κόρακας ἀποφθερεῖ, 790 ἐπιλησμότατον καὶ σκαιότατον γερόντιον; Στρεψιάδης οἴμοι τί οὖν δῆθ’ὁ κακοδαίμων πείσομαι; ἀπὸ γὰρ ὀλοῦμαι μὴ μαθὼν γλωττοστροφεῖν. ἀλλ’ὦ Νεφέλαι χρηστόν τι συμβουλεύσατε. Χορός ἡμεῖς μὲν ὦ πρεσβῦτα συμβουλεύομεν, 795 εἴ σοί τις υἱός ἐστιν ἐκτεθραμμένος, πέμπειν ἐκεῖνον ἀντὶ σαυτοῦ μανθάνειν. Στρεψιάδης ἀλλ’ἔστ’ἔμοιγ’υἱὸς καλός τε κἀγαθός: ἀλλ’οὐκ ἐθέλει γὰρ μανθάνειν. τί ἐγὼ πάθω; Χορός σὺ δ’ἐπιτρέπεις; Στρεψιάδης εὐσωματεῖ γὰρ καὶ σφριγᾷ, 800 κἄστ’ἐκ γυναικῶν εὐπτέρων τῶν Κοισύρας. ἀτὰρ μέτειμί γ’αὐτόν: ἢν δὲ μὴ 'θέλῃ, οὐκ ἔσθ’ὅπως οὐκ ἐξελῶ κ’τῆς οἰκίας. ἀλλ’ἐπανάμεινόν μ’ὀλίγον εἰσελθὼν χρόνον. Χορός 804 ἆρ’αἰσθάνει πλεῖστα δι’ἡμᾶς ἀγάθ’αὐτίχ’ἕξων μόνας θεῶν; ὡς ἕτοιμος ὅδ’ἐστὶν ἅπαντα δρᾶν ὅσ’ἂν κελεύῃς. σὺ δ’ἀνδρὸς ἐκπεπληγμένου καὶ φανερῶς ἐπηρμένου 810 γνοὺς ἀπολάψεις ὅ τι πλεῖστον δύνασαι, ταχέως: φιλεῖ γάρ πως τὰ τοιαῦθ’ἑτέρᾳ τρέπεσθαι. Στρεψιάδης οὔτοι μὰ τὴν Ὁμίχλην ἔτ’ἐνταυθοῖ μενεῖς: 815 ἀλλ’ἔσθι’ἐλθὼν τοὺς Μεγακλέους κίονας. Φειδιππίδης ὦ δαιμόνιε, τί χρῆμα πάσχεις ὦ πάτερ; οὐκ εὖ φρονεῖς μὰ τὸν Δία τὸν Ὀλύμπιον. Στρεψιάδης ἰδού γ’ἰδού, Δί’Ὀλύμπιον: τῆς μωρίας, τὸν Δία νομίζειν ὄντα τηλικουτονί. Φειδιππίδης 820 τί δὲ τοῦτ’ἐγέλασας ἐτεόν; Στρεψιάδης ἐνθυμούμενος ὅτι παιδάριον εἶ καὶ φρονεῖς ἀρχαιϊκά. ὅμως γε μὴν πρόσελθ', ἵν’εἰδῇς πλείονα, καί σοι φράσω τι πρᾶγμ’ὃ μαθὼν ἀνὴρ ἔσει. ὅπως δὲ τοῦτο μὴ διδάξεις μηδένα. Φειδιππίδης 825 ἰδού: τί ἔστιν; Στρεψιάδης ὤμοσας νυνὶ Δία. Φειδιππίδης ἔγωγ'. Στρεψιάδης ὁρᾷς οὖν ὡς ἀγαθὸν τὸ μανθάνειν; οὐκ ἔστιν ὦ Φειδιππίδη Ζεύς. Φειδιππίδης ἀλλὰ τίς; Στρεψιάδης Δῖνος βασιλεύει τὸν Δί’ἐξεληλακώς. Φειδιππίδης αἰβοῖ τί ληρεῖς; Στρεψιάδης ἴσθι τοῦθ’οὕτως ἔχον. Φειδιππίδης 830 τίς φησι ταῦτα; Στρεψιάδης Σωκράτης ὁ Μήλιος καὶ Χαιρεφῶν, ὃς οἶδε τὰ ψυλλῶν ἴχνη. Φειδιππίδης σὺ δ’ἐς τοσοῦτον τῶν μανιῶν ἐλήλυθας ὥστ’ἀνδράσιν πείθει χολῶσιν; Στρεψιάδης εὐστόμει καὶ μηδὲν εἴπῃς φλαῦρον ἄνδρας δεξιοὺς 835 καὶ νοῦν ἔχοντας: ὧν ὑπὸ τῆς φειδωλίας ἀπεκείρατ’οὐδεὶς πώποτ’οὐδ’ἠλείψατο, οὐδ’ἐς βαλανεῖον ἦλθε λουσόμενος: σὺ δὲ ὥσπερ τεθνεῶτος καταλόει μου τὸν βίον. ἀλλ’ὡς τάχιστ’ἐλθὼν ὑπὲρ ἐμοῦ μάνθανε. Φειδιππίδης 840 τί δ’ἂν παρ’ἐκείνων καὶ μάθοι χρηστόν τις ἄν; Στρεψιάδης ἄληθες; ὅσαπερ ἔστ’ἐν ἀνθρώποις σοφά: γνώσει δὲ σαυτὸν ὡς ἀμαθὴς εἶ καὶ παχύς. ἀλλ’ἐπανάμεινόν μ’ὀλίγον ἐνταυθοῖ χρόνον. Φειδιππίδης οἴμοι τί δράσω παραφρονοῦντος τοῦ πατρός; 845 πότερον παρανοίας αὐτὸν εἰσαγαγὼν ἕλω, ἢ τοῖς σοροπηγοῖς τὴν μανίαν αὐτοῦ φράσω; Στρεψιάδης φέρ’ἴδω, σὺ τοῦτον τί ὀνομάζεις; εἰπέ μοι. Φειδιππίδης ἀλεκτρυόνα. Στρεψιάδης καλῶς γε. ταυτηνὶ δὲ τί; Φειδιππίδης ἀλεκτρυόν'. Στρεψιάδης ἄμφω ταὐτό; καταγέλαστος εἶ. 850 μή νυν τὸ λοιπόν, ἀλλὰ τήνδε μὲν καλεῖν ἀλεκτρύαιναν τουτονὶ δ’ἀλέκτορα. Φειδιππίδης ἀλεκτρύαιναν; ταῦτ’ἔμαθες τὰ δεξιὰ εἴσω παρελθὼν ἄρτι παρὰ τοὺς γηγενεῖς; Στρεψιάδης χἄτερά γε πόλλ': ἀλλ’ὅ τι μάθοιμ’ἑκάστοτε, 855 ἐπελανθανόμην ἂν εὐθὺς ὑπὸ πλήθους ἐτῶν. Φειδιππίδης διὰ ταῦτα δὴ καὶ θοἰμάτιον ἀπώλεσας; Στρεψιάδης ἀλλ’οὐκ ἀπολώλεκ', ἀλλὰ καταπεθρόντικα. Φειδιππίδης τὰς δ’ἐμβάδας ποῖ τέτροφας ὦνόητε σύ; Στρεψιάδης ὥσπερ Περικλέης ἐς τὸ δέον ἀπώλεσα. 860 ἀλλ’ἴθι βάδιζ', ἴωμεν: εἶτα τῷ πατρὶ πιθόμενος ἐξάμαρτε: κἀγώ τοί ποτε, οἶδ', ἑξέτει σοι τραυλίσαντι πιθόμενος, ὃν πρῶτον ὀβολὸν ἔλαβον ἡλιαστικόν, τούτου 'πριάμην σοι Διασίοις ἁμαξίδα. Φειδιππίδης 865 ἦ μὴν σὺ τούτοις τῷ χρόνῳ ποτ’ἀχθέσει. Στρεψιάδης εὖ γ’ὅτι ἐπείσθης. δεῦρο δεῦρ’ὦ Σώκρατες, ἔξελθ': ἄγω γάρ σοι τὸν υἱὸν τουτονὶ ἄκοντ’ἀναπείσας. Σωκράτης νηπύτιος γάρ ἐστ’ἔτι, καὶ τῶν κρεμαθρῶν οὔπω τρίβων τῶν ἐνθάδε. Φειδιππίδης 870 αὐτὸς τρίβων εἴης ἄν, εἰ κρέμαιό γε. Στρεψιάδης οὐκ ἐς κόρακας; καταρᾷ σὺ τῷ διδασκάλῳ; Σωκράτης ἰδοὺ κρέμαι', ὡς ἠλίθιον ἐφθέγξατο καὶ τοῖσι χείλεσιν διερρυηκόσιν. πῶς ἂν μάθοι ποθ’οὗτος ἀπόφυξιν δίκης 875 ἢ κλῆσιν ἢ χαύνωσιν ἀναπειστηρίαν; καίτοι γε ταλάντου τοῦτ’ἔμαθεν Ὑπέρβολος. Στρεψιάδης ἀμέλει δίδασκε: θυμόσοφός ἐστιν φύσει: εὐθύς γέ τοι παιδάριον ὄν τυννουτονὶ ἔπλαττεν ἔνδον οἰκίας ναῦς τ’ἔγλυφεν, 880 ἁμαξίδας τε σκυτίνας ἠργάζετο, κἀκ τῶν σιδίων βατράχους ἐποίει πῶς δοκεῖς. ὅπως δ’ἐκείνω τὼ λόγω μαθήσεται, τὸν κρείττον’ὅστις ἐστὶ καὶ τὸν ἥττονα, ὃς τἄδικα λέγων ἀνατρέπει τὸν κρείττονα: 885 ἐὰν δὲ μή, τὸν γοῦν ἄδικον πάσῃ τέχνῃ. Σωκράτης αὐτὸς μαθήσεται παρ’αὐτοῖν τοῖν λόγοιν. ἐγὼ δ’ἀπέσομαι. Στρεψιάδης τοῦτό νυν μέμνησ', ὅπως πρὸς πάντα τὰ δίκαι’ἀντιλέγειν δυνήσεται. Δίκαιος Λόγος χώρει δευρί, δεῖξον σαυτὸν 890 τοῖσι θεαταῖς, καίπερ θρασὺς ὤν. Ἄδικος Λόγος ἴθ’ὅποι χρῄζεις. πολὺ γὰρ μᾶλλόν 'ς ἐν τοῖς πολλοῖσι λέγων ἀπολῶ. Δίκαιος Λόγος ἀπολεῖς σύ; τίς ὤν; Ἄδικος Λόγος λόγος. Δίκαιος Λόγος ἥττων γ’ὤν. Ἄδικος Λόγος ἀλλά σε νικῶ τὸν ἐμοῦ κρείττω 895 φάσκοντ’εἶναι. Δίκαιος Λόγος τί σοφὸν ποιῶν; Ἄδικος Λόγος γνώμας καινὰς ἐξευρίσκων. Δίκαιος Λόγος ταῦτα γὰρ ἀνθεῖ διὰ τουτουσὶ τοὺς ἀνοήτους. Ἄδικος Λόγος οὔκ, ἀλλὰ σοφούς. Δίκαιος Λόγος ἀπολῶ σε κακῶς. Ἄδικος Λόγος 900 εἰπὲ τί ποιῶν; Δίκαιος Λόγος τὰ δίκαια λέγων. Ἄδικος Λόγος ἀλλ’ἀνατρέψω γ’αὔτ’ἀντιλέγων: οὐδὲ γὰρ εἶναι πάνυ φημὶ δίκην. Δίκαιος Λόγος οὐκ εἶναι φῄς; Ἄδικος Λόγος φέρε γὰρ ποῦ 'στιν; Δίκαιος Λόγος παρὰ τοῖσι θεοῖς. Ἄδικος Λόγος πῶς δῆτα δίκης οὔσης ὁ Ζεὺς 905 οὐκ ἀπόλωλεν τὸν πατέρ’αὑτοῦ δήσας; Δίκαιος Λόγος αἰβοῖ τουτὶ καὶ δὴ χωρεῖ τὸ κακόν: δότε μοι λεκάνην. Ἄδικος Λόγος τυφογέρων εἶ κἀνάρμοστος. Δίκαιος Λόγος καταπύγων εἶ κἀναίσχυντος. Ἄδικος Λόγος 910 ῥόδα μ’εἴρηκας. Δίκαιος Λόγος καὶ βωμολόχος. Ἄδικος Λόγος κρίνεσι στεφανοῖς. Δίκαιος Λόγος καὶ πατραλοίας. Ἄδικος Λόγος χρυσῷ πάττων μ’οὐ γιγνώσκεις. Δίκαιος Λόγος οὐ δῆτα πρὸ τοῦ γ', ἀλλὰ μολύβδῳ. Ἄδικος Λόγος νῦν δέ γε κόσμος τοῦτ’ἐστὶν ἐμοί. Δίκαιος Λόγος 915 θρασὺς εἶ πολλοῦ. Ἄδικος Λόγος σὺ δέ γ’ἀρχαῖος. Δίκαιος Λόγος διὰ σὲ δὲ φοιτᾶν οὐδεὶς ἐθέλει τῶν μειρακίων: καὶ γνωσθήσει ποτ’Ἀθηναίοις οἶα διδάσκεις τοὺς ἀνοήτους. Ἄδικος Λόγος αὐχμεῖς αἰσχρῶς. Δίκαιος Λόγος σὺ δέ γ’εὖ πράττεις. 921 καίτοι πρότερόν γ’ἐπτώχευες, Τήλεφος εἶναι Μυσὸς φάσκων, ἐκ πηριδίου γνώμας τρώγων Πανδελετείους. Ἄδικος Λόγος 925 ὤμοι σοφίας -- Δίκαιος Λόγος ὤμοι μανίας -- Ἄδικος Λόγος ἧς ἐμνήσθης -- Δίκαιος Λόγος τῆς σῆς, πόλεώς θ’ἥτις σε τρέφει λυμαινόμενον τοῖς μειρακίοις. Ἄδικος Λόγος οὐχὶ διδάξεις τοῦτον Κρόνος ὤν. Δίκαιος Λόγος 930 εἴπερ γ’αὐτὸν σωθῆναι χρὴ καὶ μὴ λαλιὰν μόνον ἀσκῆσαι. Ἄδικος Λόγος δεῦρ’ἴθι, τοῦτον δ’ἔα μαίνεσθαι. Δίκαιος Λόγος κλαύσει, τὴν χεῖρ’ἢν ἐπιβάλλῃς. Χορός παύσασθε μάχης καὶ λοιδορίας. 935 ἀλλ’ἐπίδειξαι σύ τε τοὺς προτέρους ἅττ’ἐδίδασκες, σύ τε τὴν καινὴν παίδευσιν, ὅπως ἂν ἀκούσας σφῷν ἀντιλεγόντοιν κρίνας φοιτᾷ. Δίκαιος Λόγος δρᾶν ταῦτ’ἐθέλω. Ἄδικος Λόγος κἄγωγ’ἐθέλω. Χορός 940 φέρε δὴ πότερος λέξει πρότερος; Ἄδικος Λόγος τούτῳ δώσω: κᾆτ’ἐκ τούτων ὧν ἂν λέξῃ ῥηματίοισιν καινοῖς αὐτὸν καὶ διανοίαις κατατοξεύσω. 945 τὸ τελευταῖον δ', ἢν ἀναγρύζῃ, τὸ πρόσωπον ἅπαν καὶ τὠφθαλμὼ κεντούμενος ὥσπερ ὑπ’ἀνθρηνῶν ὑπὸ τῶν γνωμῶν ἀπολεῖται. Χορός νῦν δείξετον τὼ πισύνω τοῖς περιδεξίοισι λόγοισι καὶ φροντίσι καὶ γνωμοτύποις μερίμναις, ὁπότερος αὐτοῖν λέγων ἀμείνων φανήσεται. 955 νῦν γὰρ ἅπας ἐνθάδε κίνδυνος ἀνεῖται σοφίας, ἧς πέρι τοῖς ἐμοῖς φίλοις ἐστὶν ἀγὼν μέγιστος. 959 ἀλλ’ὦ πολλοῖς τοὺς πρεσβυτέρους ἤθεσι χρηστοῖς στεφανώσας, ῥῆξον φωνὴν ᾗτινι χαίρεις, καὶ τὴν σαυτοῦ φύσιν εἰπέ. Δίκαιος Λόγος 961 λέξω τοίνυν τὴν ἀρχαίαν παιδείαν ὡς διέκειτο, ὅτ’ἐγὼ τὰ δίκαια λέγων ἤνθουν καὶ σωφροσύνη 'νενόμιστο. πρῶτον μὲν ἔδει παιδὸς φωνὴν γρύξαντος μηδὲν ἀκοῦσαι: εἶτα βαδίζειν ἐν ταῖσιν ὁδοῖς εὐτάκτως ἐς κιθαριστοῦ τοὺς κωμήτας γυμνοὺς ἁθρόους, κεἰ κριμνώδη κατανείφοι. 966 εἶτ’αὖ προμαθεῖν ᾆσμ’ἐδίδασκεν τὼ μηρὼ μὴ ξυνέχοντας, ἢ ‘Παλλάδα περσέπολιν δεινὰν’ἢ ‘τηλέπορόν τι βόαμα,’ ἐντειναμένους τὴν ἁρμονίαν, ἣν οἱ πατέρες παρέδωκαν. εἰ δέ τις αὐτῶν βωμολοχεύσαιτ’ἢ κάμψειέν τινα καμπήν, οἵας οἱ νῦν τὰς κατὰ Φρῦνιν ταύτας τὰς δυσκολοκάμπτους, ἐπετρίβετο τυπτόμενος πολλὰς ὡς τὰς Μούσας ἀφανίζων. ἐν παιδοτρίβου δὲ καθίζοντας τὸν μηρὸν ἔδει προβαλέσθαι τοὺς παῖδας, ὅπως τοῖς ἔξωθεν μηδὲν δείξειαν ἀπηνές: 975 εἶτ’αὖ πάλιν αὖθις ἀνιστάμενον συμψῆσαι, καὶ προνοεῖσθαι εἴδωλον τοῖσιν ἐρασταῖσιν τῆς ἥβης μὴ καταλείπειν. ἠλείψατο δ’ἂν τοὐμφαλοῦ οὐδεὶς παῖς ὑπένερθεν τότ’ἄν, ὥστε τοῖς αἰδοίοισι δρόσος καὶ χνοῦς ὥσπερ μήλοισιν ἐπήνθει: οὐδ’ἂν μαλακὴν φυρασάμενος τὴν φωνὴν πρὸς τὸν ἐραστὴν 980 αὐτὸς ἑαυτὸν προαγωγεύων τοῖς ὀφθαλμοῖς ἐβάδιζεν, οὐδ’ἀνελέσθαι δειπνοῦντ’ἐξῆν καὶ κεφάλαιον ῥαφανῖδος, οὐδ’ἄννηθον τῶν πρεσβυτέρων ἁρπάζειν οὐδὲ σέλινον, οὐδ’ὀψοφαγεῖν οὐδὲ κιχλίζειν οὐδ’ἴσχειν τὼ πόδ’ἐναλλάξ. Ἄδικος Λόγος ἀρχαῖά γε καὶ Διιπολιώδη καὶ τεττίγων ἀνάμεστα 985 καὶ Κηκείδου καὶ Βουφονίων. Δίκαιος Λόγος ἀλλ’οὖν ταῦτ’ἐστὶν ἐκεῖνα, ἐξ ὧν ἄνδρας Μαραθωνομάχας ἡμὴ παίδευσις ἔθρεψεν. σὺ δὲ τοὺς νῦν εὐθὺς ἐν ἱματίοισι διδάσκεις ἐντετυλίχθαι: ὥστε μ’ἀπάγχεσθ', ὅταν ὀρχεῖσθαι Παναθηναίοις δέον αὐτοὺς τὴν ἀσπίδα τῆς κωλῆς προέχων ἀμελῇ τῆς Τριτογενείας. 990 πρὸς ταῦτ’ὦ μειράκιον θαρρῶν ἐμὲ τὸν κρείττω λόγον αἱροῦ: κἀπιστήσει μισεῖν ἀγορὰν καὶ βαλανείων ἀπέχεσθαι, καὶ τοῖς αἰσχροῖς αἰσχύνεσθαι, κἂν σκώπτῃ τίς σε φλέγεσθαι: καὶ τῶν θάκων τοῖς πρεσβυτέροις ὑπανίστασθαι προσιοῦσιν, καὶ μὴ περὶ τοὺς σαυτοῦ γονέας σκαιουργεῖν, ἄλλο τε μηδὲν 995 αἰσχρὸν ποιεῖν, ὅτι τῆς αἰδοῦς μέλλεις τἄγαλμ’ἀναπλάττειν: μηδ’εἰς ὀρχηστρίδος εἰσᾴττειν, ἵνα μὴ πρὸς ταῦτα κεχηνὼς μήλῳ βληθεὶς ὑπὸ πορνιδίου τῆς εὐκλείας ἀποθραυσθῇς: μηδ’ἀντειπεῖν τῷ πατρὶ μηδέν, μηδ’Ἰαπετὸν καλέσαντα μνησικακῆσαι τὴν ἡλικίαν ἐξ ἧς ἐνεοττοτροφήθης. Ἄδικος Λόγος 1000 εἰ ταῦτ’ὦ μειράκιον πείσει τούτῳ, νὴ τὸν Διόνυσον τοῖς Ἱπποκράτους υἱέσιν εἴξεις καὶ σε καλοῦσι βλιτομάμμαν.